Κυριακή 26 Ιουλίου 2009

Ματώνοντας μαζί με το φεγγάρι


Το έργο ‘’blood moon’’ του Nickolas Kazan (γραμμένο ως σενάριο το 1970 και ως θεατρικό το 1980) περιέχει όλα τα χαρακτηριστικά, που συναντούμε στα κλασσικά έργα του αμερικανικού μεταπολεμικού θεάτρου. Τη συνύπαρξη του ακραίου ρεαλισμού με την αμφισβήτηση της δομής, την μοναξιά και την απόγνωση, την άρνηση της πραγματικότητας και το στοιχείο της έντονης βίας. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, αλλά και οι ίδιοι οι χαρακτήρες του έργου, το καθιστούν έργο τυπικά αμερικάνικο, βγαλμένο από μια δεδομένη κοινωνία με δεδομένη θεατρική παράδοση. Είναι τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας αυτής, που διαμορφώνουν το έργο αλλά και που κρίνονται.
Η αμερικανική κοινωνία είναι η κατεξοχήν κοινωνία της ατομικότητας και του ατομισμού (ο καθένας μπορεί να διαλέξει την οπτική του). Μια κοινωνία που χτίστηκε πάνω σε ένα όνειρο, κοινό από τη μία αλλά διαφορετικό για τον καθένα από την άλλη. Ο άνθρωπος λειτουργεί ως μονάδα ικανή να επιτύχει ή να αποτύχει, σε έναν κανόνα διαμορφωμένο από τον ανταγωνισμό. Όμως, είναι η ίδια η κοινωνία που κάνει όλες αυτές τις μονάδες να συναντιούνται, διαμορφώνοντας το αναπάντεχο. Είναι οι μονάδες που συναντιούνται, κάτω από ένα ματωμένο φεγγάρι και στις συναντήσεις αυτές εμφανίζεται η πολλαπλότητα, η διαφορά, η σύγκρουση.
Οι τρεις ήρωες του Blood moon λειτουργούν ως χαρακτήρες αλλά και ως φορείς συνολικών βιωμάτων. Όχι ως σύμβολα, αλλά ως εκφραστές γενεών, τάξεων, καταστάσεων. Ο Άλαν είναι ο κερδισμένος σε μια κοινωνία νικητών. Ο άνθρωπος που έχει μάθει να αποκτά. Μέσα στην επιτυχία, το κέρδος από κάθε συνάντηση γίνεται μονόδρομος, αναστέλλοντας την κάθε αναστολή, ηθική, συναισθηματική ή κοινωνική. Μέχρι να τιμωρηθεί (το έργο ακολουθεί το σχήμα της ύβρεως και της νέμεσης) ζει στη μέθη της πρόσθεσης, στην επιταγή του περισσότερο. Η Μάνια είναι ορφανή, όπως και η γενιά της (η γενιά του ψυχρού πολέμου, ζώντας σφραγισμένη από έναν φόβο για τον οποίο η ίδια δεν ευθύνεται), ταυτόχρονα ξένη(το ρωσικό όνομα χωρίς περαιτέρω αναφορές δεν είναι τυχαίο) και ενσωματωμένη, έτοιμη να ξεκινήσει, αρχίζοντας από το πουθενά να διεκδικεί. Η σύγκρουση των δύο είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη σύγκρουση του άντρα και της γυναίκας, είναι μια σύγκρουση συνολική και για αυτό ακραίας έντασης. Η φιγούρα του Γκρέγκορυ, είναι η φιγούρα του μεσαίου ανθρώπου, αυτού που ισορροπεί επικίνδυνα ανάμεσα στην αποτυχία και την επιτυχία, το συναίσθημα (το οποίο συχνά φιμώνει ) και τη συνενοχή (την οποία συχνά αποσιωπά). Είναι η προσωποποίηση του τρόπου με τον οποίον συμβιώνουν τα θρύψαλα ενός κόσμου παλαιού, με άκαμπτες αρχές και οι ρίζες ενός νέου κυνικού και αμείλικτου.
Η δομή του έργου είναι χαρακτηριστική ως προς τις κατευθύνσεις ανάλυσης που δίνει ο συγγραφέας. Η γεωμετρία των δύο πράξεων, τόσο από χωροταξική όσο και από δραματουργική άποψη δημιουργεί παράλληλα ζεύγη: δράση-αντίδραση, ύβρις –Νέμεσις, έγκλημα- τιμωρία. Αυτό σε πρώτη ματιά. Αν εξετάσουμε καλλίτερα το έργο και την ισορροπία του, μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα λίγο διαφορετικά. Έτσι ενώ σε κάθε επιμέρους στοιχείο, οι δύο πράξεις έχουν αντιστοιχίες απόλυτες (μέγεθος, αριθμός προσώπων, στατικότητα χώρου κτλ), ο βαθμός της βίας στη δεύτερη πράξη είναι πολύ εντονότερος. Το βίαιο ξέσπασμα του κανιβαλισμού, μια μορφή τόσο βίαιη ώστε να παραμένει εξόριστη από κάθε ανθρώπινη κοινωνία, δεν μπορεί να συγκριθεί με την πράξη του βιασμού. Ή μήπως μπορεί; Ο συγγραφέας δημιουργεί, με στοιχεία του τον ρεαλισμό και τη σαφήνεια , έναν ημιονειρικό χώρο παράδοξου που οδηγεί κατευθείαν στον εφιάλτη του δείπνου. Με τον τρόπο αυτό η εκδίκηση λειτουργεί μεταφορικά ως προς τη βιαιότητα του βιασμού, τονίζοντας την πράξη του Άλαν. Σε ένα έργο αρμονίας οι παραφωνίες μπορεί να είναι μόνο σκόπιμες. Η υπερβολή του κανιβαλισμού φέρνει με αυτόν τον τρόπο στο ύψος της το απεχθές του βιασμού. Και αν δεχθούμε πως ο βιασμός συμβολίζει πολλά περισσότερα από μια αποτρόπαια σεξουαλική πράξη(με βάση τα προαναφερθέντα δεδομένα των προσώπων) είναι πολλά αυτά για τα οποία ματώνει το φεγγάρι.
(από το πρόγραμμα της παράστασης Blood moon στο θέατρο Τόπος Αλλού)

Δεν υπάρχουν σχόλια: