Κυριακή 26 Ιουλίου 2009

Χάρολντ Πίντερ: Ένας επικήδειος



Την παραμονή των Χριστουγέννων, Τετάρτη 24 Δεκέμβρη, ο Χάρολντ Πίντερ, ο σημαντικότερος θεατρικός συγγραφέας της εποχής μας, χάνει την μάχη του με τον καρκίνο. Ο Πίντερ υπήρξε πολλά περισσότερα από έναν πετυχημένο θεατρικό συγγραφέα. Ανανεωτής της θεατρικής γλώσσας, με γραφή ιδιόμορφη και προσωπική (το επίθετο pinteresque που χαρακτηρίζει τα έργα του έχει πια περάσει στα επίσημα λεξικά), αναλυτής της ανθρώπινης κατάστασης και των δεσμών ανάμεσα στα πρόσωπα, χιουμορίστας μιας εποχής που το γέλιο μοιάζει δύσκολο και πικρό. Επίσης ηθοποιός, σεναριογράφος από τους πιο επιτυχημένους, παραγωγικός ποιητής, σκηνοθέτης, προστάτης και πρότυπο για τους νεότερους συγγραφείς (Μάμετ, Σάρα Κέιν), πολιτικός ακτιβιστής….Και τελικά η συνείδηση και η φωνή μιας εποχής
Ο Χάρολντ Πιντερ γεννήθηκε στις 10 Οκτωβρίου του 1930, σε μια γειτονιά του ανατολικού Λονδίνου. Μια από τις πρώτες του αναμνήσεις θα είναι ο βομβαρδισμός της πόλης του από τα γερμανικά αεροπλάνα. Η αγάπη του για το θέατρο θα εκφραστεί αρχικά μέσα από την υποκριτική. Το 1948 αρχίζει μαθήματα υποκριτικής στην RADA τα οποία παρατάει και στην συνέχεια περιοδεύει στην Αγγλία και την Ιρλανδία. Το 1957 γράφει το «δωμάτιο» το πρώτο του θεατρικό έργο. Θα ακολουθήσουν έργα όπως το «πάρτι γενεθλίων» (1957) και ο «επιστάτης» το 1960, έργο που θα τον καθιερώσει ως κυρίαρχη φωνή στο αγγλόφωνο θέατρο του παραλόγου. Με κύριες επιρροές τον Μπέκετ, τον Κάφκα και τον Τζόυς, ο Πιντερ θα δημιουργήσει μια ιδιότυπη ελλειπτική φωνή, που υπονοεί αντί να περιγράφει, με τα νοήματα να μένουν πάντα σε εκκρεμότητα. Κύριο χαρακτηριστικό του λόγου αυτού, είναι οι σιωπές και οι παύσεις όχι όμως σαν κενά λόγου αλλά σαν οχήματα μιας επικοινωνίας που δεν μπορεί να ειπωθεί. Οι ήρωες του Πιντερ λένε πάντα περισσότερα όταν σιωπούν και όχι όταν αποφεύγουν τη σιωπή χρησιμοποιώντας λέξεις. Η ειρωνεία, το χιούμορ και η απειλή έμειναν χαρακτηριστικά του θεάτρου του μέχρι και το τέλος, ενώ τα θέματα της εξουσίας, της ρευστότητας της ανάμνησης, της ανθρώπινης σκληρότητας και του πολιτικά χυδαίου κυριάρχησαν σε έργα όπως, «η επιστροφή», οι «παλιοί καιροί» και το «τέφρα και σκιά», το τελευταίο του αριστούργημα.
Η πολιτική ήταν πάντα κυρίαρχο θέμα στη ζωή αλλά και στο έργο του Χάρολντ Πίντερ. Τα πρώτα έργα του γραμμένα σε μια βαθειά πολιτική εποχή έπιασαν θέματα όπως η εξουσία και η απειλή εξατομικεύοντας τα και δίνοντας τους ένα υπαρξιακό περιεχόμενο. Καθώς όμως οι καιροί άρχισαν να αποπολιτικοποιούνται, τα έργα του Πιντερ άρχισαν να γίνονται όλο και εντονότερα πολιτικά. Το Κουρδικό ζήτημα, τα βασανιστήρια, η βαρβαρότητα του νεοπλουτισμού, ο πόλεμος ήταν μόνο μερικά από τα ζητήματα με τα οποία καταπιάστηκε. Ενεργός ακτιβιστής ο ίδιος πήρε μέρος σε κάθε πολιτική εκδήλωση από τον πυρηνικό αφοπλισμό και την αντίθεση στο απαρτχάιντ, μέχρι τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία και τον πόλεμο στο Ιράκ. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό πως ήταν ένας από τους λίγους Ευρωπαίους διανοουμένους που εξέφρασε την αντίθεσή του στους βομβαρδισμούς στην Γιουγκοσλαβία. Ο λόγος του πριν την απονομή του βραβείου Νόμπελ, ήρθε απλώς σαν επιστέγασμα της συνεπούς του αυτής στάσης. Καταπονημένος από την αρρώστια, αφήνοντας το λογοτεχνικό του έργο σε δεύτερη μοίρα, ο Πιντερ μίλησε για την φύση της αλήθειας, για τον πόλεμο στο Ιράκ και την δολοφονική εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α, χαρακτηρίζοντας τον Μπους και τον Μπλερ δολοφόνους.
Τόσο με το έργο του όσο και με την προσωπική του στάση ο Πιντερ υπήρξε πρότυπο διανοουμένου και πρότυπο ελεύθερου ανθρώπου. Η απώλειά του δεν μπορεί να καλυφτεί, το παράδειγμά του όμως μπορεί και πρέπει να ακολουθηθεί.(στην εφημερίδα Εποχή)

Δεν υπάρχουν σχόλια: