Το συναίσθημα αυτό, μιας αδιόρατης αναμονής για γεγονότα που περιέχουν το άπαν, όλη αυτή η τροφοδοτούμενη αναμονή για αποκάλυψη, για μετακίνηση βουνών και εδαφών, φούσκωμα των θαλασσών, φωτιά, φωτιά, φωτιά. Τις τελευταίες εβδομάδες κοιτάζουμε κάθε πρωί τα εξώφυλλα των εφημερίδων με φόβο, περιμένοντας ένα απροσδόκητο που προσδοκούμε, το σήμα του τέλους. Κι όμως η αντιπαράθεση και η διπλωματία που ορίζουν όλες τις ισορροπίες μοιάζουν να μεταφέρθηκαν σε οξύθυμα πληκτρολόγια, να θυμίζουν διαδικτυακούς σκυλοκαβγάδες και καταγγελτικά στάτους στο facebook.
***
Ο ψυχρός πόλεμος μπήκε στα μικροκύματα. Ξαναζεσταμένος σαν επανάληψη, ξεθυμασμένος σαν ανοιγμένη από καιρό κονσέρβα, επικίνδυνος σαν σκουριασμένη απειλή. Συνθήκη πρωτόγνωρη για όσους γεννηθήκαμε μέσα και μετά τη δεκαετία του ‘80, οικεία από πολλαπλές αφηγήσεις μιας εποχής που έληξε απότομα. Μια νέα ισορροπία, ενός νέου τρόμου, μια δική μας ισορροπία να την διηγούμαστε αργότερα (αν επιβιώσουμε από αυτή).
***
Όσο φωτογενής και αν είναι η χρήση του Ψυχρού Πολέμου, στην πραγματικότητα η κατάσταση νομίζω πως θυμίζει περισσότερο αυτήν που προηγήθηκε του πρώτου Παγκοσμίου. Περιφερειακοί πόλεμοι και εξαγωγή της βίας στην περιφέρεια, με την επαναδιαπραγμάτευση του ισοζυγίου ισχύος σε κάποια ξένη ήπειρο, με τις ακαθόριστες συμμαχίες και τη θολή ιεραρχία στρατιωτικής δύναμης. Το θέμα βέβαια είναι πως ο δρόμος μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο κράτησε πολύ. Η ισορροπία του τρόμου ξεκίνησε κάπου το 1870 με τις πρώτες στρατιωτικές συμμαχίες και τελείωσε 40 χρόνια μετά. Η κατάσταση στη Συρία που δείχνει να μην έχει τέλος, οι θολές –σε κάποιες περιπτώσεις- συμμαχίες, η έλλειψη διακριτής ιδεολογίας (στοιχείο που καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τα στρατόπεδα στον ψυχρό πόλεμο), όλα θυμίζουν τις αρχές του 20ου αιώνα.
***
Αυτό που ίσως μας επηρεάζει με πρωτόγνωρο τρόπο, είναι η ασταθής σταθερά του χαρακτήρα. Το γεγονός πως τα χαρακτηριστικά του ατόμου παίζουν κάποιες φορές ρόλο, κυρίως άμα είσαι πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Η γελοιότητα παύει να είναι γελοία όταν συναντά την εξουσία. Γίνεται απλώς επικίνδυνη. Και απροσδόκητη. Όταν η ισορροπία του κόσμου γίνεται θέμα ταμπεραμέντου, είναι καλό να φεύγεις από το σπίτι σου με ομπρέλα ακόμα και αν έχει ηλιοφάνεια. Παίζει να βρέξει πυραύλους, επειδή κάποιος ξύπνησε στραβά.
***
Η παράλληλη απολογία του Ζούκεμπεργκ στο Κογκρέσο, το σκάνδαλο της χρήσης των προσωπικών δεδομένων μέσω διαδικτύου και η συμβολή της χρήσης τους στη διαμόρφωση του αποτελέσματος τόσο στο brexit όσο και στις αμερικανικές εκλογές, δείχνει πως η χρονική σύμπτωση της απολογίας και της στρατιωτικής κλιμάκωσης δεν είναι τυχαία. Και δεν υπονοώ κάποιο σενάριο συνομωσιολογίας. Αλλά το γεγονός πως η τεχνολογία, τα μέσα δικτύωσης, η υποκλοπή, είναι βασικά συστατικά τόσο του πολέμου χαμηλής έντασης που διεξάγεται, όσο και των όρων με τους οποίους διεξάγεται η ειρήνη. Δημιουργώντας έτσι νέες εστίες συσσώρευσης της εξουσίας, νέους παίχτες και νέα όπλα.
***
Το γεγονός πως παράλληλα με την ισορροπία τρόμου στην παγκόσμια σκηνή βιώνουμε τη δική μας εγχώρια ένταση με την Τουρκία, ίσως να περιγράφει την εξάπλωση της κανονικοποίησης του πολέμου. Τους όρους με τους οποίους ένα γεγονός που έχει αποκλειστεί από κάθε αφήγηση δυτικού κράτους σε σχέση με την ακεραιότητά του και σε σχέση με τα όρια της πολιτικής, εξαπλώνεται, καταχωρείται ως ενδεχόμενο που δεν μπορεί να αποκλειστεί, ως προοπτική κάθε φόβου. Οι βεβαιότητές μας ξαναμοιράζουν την τράπουλα.
***
Το ενδεχόμενο του πολέμου –πόσο μάλιστα του παγκόσμιου- είναι η τελευταία βεβαιότητα της γενιάς μας που εξανεμίζεται. Όχι πως θα έχει και τόση σημασία αν τελικά κάτι τέτοιο συμβεί. Έχει όμως τώρα. Μια γενιά που μεγάλωσε μέσα στην υπόσχεση της αιώνιας ευημερίας, των προσφορών εργασίας, το άδειου ηδονισμού και βρέθηκε να μεγαλώνει ανάμεσα στην ανεργία και την πρεκάρια εργασία, αδύναμη να συντάξει το μέλλον σε ένα εχθρικό περιβάλλον απαγορεύσεων, τώρα σιγά σιγά ζυμώνεται με το ενδεχόμενο της πολεμικής σύρραξης. Η ειρήνη είναι τελικά το τελευταίο πράγμα που μένει σε μια βαθιά και πολλαπλά πτωχευμένη χώρα. Και το μόνο βέβαιο είναι πως όσο η κρίση συνεχίζει να έχει τη μορφή κανονικότητας, η ειρήνη θα φύγει και αυτή.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου