Το να γράφεις ποίηση στην ελληνική γλώσσα μοιάζει συχνά προνόμιο. Μιλώντας για τους τελευταίους δύο αιώνες ποιητικής παραγωγής (από τον Σολωμό μέχρι σήμερα), ο ποιητής γίνεται κοινωνός μιας δύσκολης κληρονομιάς. Βλέπει να απλώνεται στο παρελθόν μια σειρά από ποιητικές κορυφές, ένας μεγάλος όγκος καλλιτεχνικής δημιουργίας στο υψηλότερο επίπεδο, 2 βραβεία Νόμπελ, η ποιητική κορυφή που ήταν ο Καβάφης και που ήταν ο Ρίτσος για την παγκόσμια ποίηση του 20ού αιώνα, το αίνιγμα που ήταν ο Καρούζος και ο Καρυωτάκης και πολλά ακόμη.
Θα μπορούσαμε να διακινδυνέψουμε τον αφορισμό πως στους δύο αυτούς αιώνες καμία άλλη τέχνη δεν παρήγαγε τόσα πολλά και σε τέτοια ποιότητα καλλιτεχνικά έργα. Μαζί με το προνόμιο έρχεται και η δυσκολία της κληρονομιάς αυτής, το βάρος που όταν το συνειδητοποιείς μπορεί να σε εκμηδενίσει. Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς μπορεί να συνεχίσει κάποιος, που γράφει ποίηση, αυτή την παράδοση με αξιώσεις (συνειδητά δεν γράφω ο ποιητής αφού αντιλαμβάνομαι τη συγγραφή ως μια δοκιμή προς την ποίηση. Το αν ο συγγραφέας μας γίνει τελικά ποιητής και τα πονήματά του ποιήματα εξαρτάται αποκλειστικά από τον χρόνο).
Οι νέες ποιητικές φωνές που προέκυψαν λίγο μετά το 2004 βγήκαν στην επιφάνεια τα τελευταία χρόνια. Συγκροτήθηκαν ως γενιά σε διάφορα κριτικά κείμενα και κάποιες ανθολογήσεις (εγχώριες και μη), καταγράφηκαν ως μη γενιά σε άλλα, κρίθηκαν θετικά ή αρνητικά. Εκδόσεις, εκδηλώσεις, συζητήσεις και καβγάδες κατέγραψαν τελικά -όχι κάποιο συμπέρασμα- αλλά το γεγονός πως μια ποιητική κίνηση με έντονη δυναμική καταγράφεται ως παρούσα.
Η πιο ενδιαφέρουσα εστίαση στη συγκεκριμένη κουβέντα είναι τελικά αυτή γύρω όχι από την ύπαρξη –ή μη- μιας νεότερης ποιητικής γενιάς, όσο η καταγραφή κοινών χαρακτηριστικών ανάμεσα σε δημιουργούς. Μια ερώτηση σε σχέση με τον πυρήνα και τελικά το ίδιο το μέλλον αυτής της συλλογικής ποιητικής τάσης.
Πιο πολύ ως πρόταση και λιγότερο ως βεβαιότητα πιστεύω πως η μελλοντική φωνή της ελληνικής ποίησης βρίσκεται στην επιλογή της δημιουργίας μιας ποιητικής σύνθεσης και όχι μιας ποιητικής συλλογής. Στη δημιουργία ενός βιβλίου όπου το κάθε ποίημα, ακόμα και αν υπάρχει αυθύπαρκτα, συνομιλεί προς τη δημιουργία μιας συνολικής ποιητικής χειρονομίας. Βιβλία δομημένα με ένα συγκεκριμένο κόνσεπτ, μια ορισμένη λογοτεχνική σύμβαση μπορούν να εγγραφούν και να λειτουργήσουν με τρόπο συμπαγή, ορίζοντας με μεγαλύτερη σαφήνεια τα ποιητικά χαρακτηριστικά.
Το ποιητικό βιβλίο - κόνσεπτ μπορεί να σταθεί με αξιώσεις απέναντι στη συνολική συγγραφική παραγωγή αφού το κεντρικό του θέμα, η λογοτεχνική του διάρθρωση και η συνολική του πρόταση καταγράφονται με σαφήνεια. Εντός αυτής της συνθήκης ο δημιουργός μπορεί να χειριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια χαρακτηριστικά όπως το διακείμενο του βιβλίου, η συνομιλία με άλλες μορφές τέχνης, η ξεχωριστή γλώσσα.
Το ποιητικό βιβλίο - κόνσεπτ μπορεί να προσφέρει το έδαφος αυτό όπου το παιχνίδι με τις ποιητικές μορφές του παρελθόντος μπορεί να ανθίσει. Αν δεχτούμε πως ο πειραματισμός των μορφών έφτασε στα όριά του κάπου μετά τον πόλεμο, τότε μπορούμε να πούμε πως το καινούργιο θα προκύψει μέσα από ένα παιχνίδι, έναν συνδυασμό και μια σύνθεση των ήδη υπαρχουσών μορφών εντός ενός ορισμένου πεδίου. Το ποιητικό βιβλίο - κόνσεπτ είναι ακριβώς αυτό το πεδίο.
Φυσικά τέτοιου είδους βιβλία έχουν προϋπάρξει σχεδόν σε όλες τις προηγούμενες γενιές (ας επιλέξουμε από τις δύο προηγούμενες γενιές τον «Κύριο Φογκ» του Γιάννη Βαρβέρη και τα βιβλία του Ηλία Λάγιου σχεδόν στο σύνολό τους ως ενδεικτικά παραδείγματα αυτής της τάσης) χωρίς όμως να κυριαρχούν ως τρόπος.
Σήμερα, με τον ποιητικό θόρυβο στα ύψη, την απουσία συστηματικής κριτικής (με τρανταχτές εξαιρέσεις), την απαξίωση της τρέχουσας ποιητικής παραγωγής και τον περιορισμό της σε ένα κλαμπ μυημένων όπου συχνά οι δημιουργοί ταυτίζονται με το κοινό της ποίησης, το ποιητικό βιβλίο - κόνσεπτ πέρα από ποιητικό και δημιουργικό εργαλείο λειτουργεί μέσα από τη σαφήνεια και το ορισμένο του περίγραμμα ως μια κίνηση εξωστρέφειας.
Ως μια συνολική πρόταση που μπορεί εύκολα να καταγραφεί και να επικοινωνήσει. Και τελικά να καταφέρει ώστε το τελικό ποιητικό αποτέλεσμα να είναι κατά πολύ περισσότερο από το άθροισμα των μερών που το αποτελούν. Μιλώντας με ευκρίνεια σε μια εποχή θορύβου.
(στην Εφημερίδα των Συντακτών)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου