Η Μαύρη Παρασκευή (ή αλλιώς Black Friday στη γλώσσα των απανταχού καταναλωτών) είναι η μέρα που διαδέχεται τη γιορτή των Ευχαριστιών ή αλλιώς η τελευταία Παρασκευή του Νοεμβρίου. Η μέρα σηματοδοτεί την έναρξη της περιόδου των εκπτώσεων. Τα μαγαζιά ανοίγουν πολύ πιο νωρίς από το κανονικό τους ωράριο και κλείνουν πολύ πιο αργά. Η μέρα αυτή έχει καταγραφεί ως μια υστερία κατανάλωσης με τρομακτικά μεγάλες ουρές, ατελείωτα πλήθη να ορμάνε στα μαγαζιά για να ψωνίσουν, στους δρόμους να σχηματίζεται το μεγαλύτερο μποτιλιάρισμα του έτους, ενώ δεν λείπουν τα περιστατικά χειροδικίας ανάμεσα σε καταναλωτές, οι τραυματισμοί, ακόμη και οι θάνατοι. Αυτή η ευγενής συνήθεια φέτος ήρθε και στη χώρα μας.
Μια βασική παράμετρος, που προφανώς μένει εκτός των διαφημίσεων και εκτός των χαζοχαρούμενων τηλεοπτικών ρεπορτάζ, είναι οι συνθήκες των εργαζομένων στα καταστήματα. Υψηλός και εντατικοποιημένος ρυθμός εργασίας και αφιονισμένα πλήθη ντύνουν στα μαύρα την Παρασκευή των εργαζομένων. Μαζί με την πρόβλεψη τα μαγαζιά να είναι ανοιχτά την Κυριακή, η Μαύρη Παρασκευή μαζί με τις λευκές νύχτες (όπου τα καταστήματα παραμένουν ανοιχτά τα βράδια) έρχονται να συμπληρώσουν την παλέτα της εργασιακής καταπάτησης. Με τρόπο που ακκίζεται ως καινοτόμος, σύγχρονος και εκπολιτισμένος, ενώ στην πραγματικότητα περιγράφει τον ορισμό του εκφυλισμού. Ανάμεσα στους θιασώτες του θεσμού και ο εγχειριδιοπώλης-βουλευτής, Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος σημείωσε στο twitter: «Black Friday στις εκδόσεις «Γεωργιάδη» σήμερα στο @KontraChannel στις 17:00. Τα νομίσματα του Κράτους των Πτολεμαίων από 500 μόνον 50€».
Πόρτες σπάνε, άνθρωποι ποδοπατιούνται, ουρές οργώνουν τους δρόμους από τις 5 τα ξημερώματα (πολλές φορές από τις 9 το προηγούμενο βράδυ), άνθρωποι αλληλοπυροβολούνται πάνω από παιχνίδια ή δέρνονται για μια θέση παρκαρίσματος. Όλες αυτές οι εικόνες δεν καταγράφουν μεμονωμένα περιστατικά, αλλά συνηθισμένες «Μαύρες Παρασκευές». Και αν οι εικόνες μοιάζουν μακρινές για τον αναγνώστη, οι εικόνες από τη γραμμή στα Public ή στα διάφορα εμπορικά κέντρα κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
Καταναλωτές μετά την εποχή της κατανάλωσης
Η «Μαύρη Παρασκευή» -ακόμα και εάν η άτυπη θεσμοθέτηση της προηγείται κατά πολύ του παρόντος- περιγράφει την κατανάλωση στην εποχή της εξαθλίωσης. Την στιγμή εκείνη, που τα προϊόντα είναι και πάλι προσβάσιμα, αλλά σαν άμαξες που μετά τα μεσάνυχτα ξαναγίνονται κολοκύθες, έτσι κι αυτά θα επιστρέψουν στις αρχικές τους τιμές. Μέσα στις συνθήκες της πιο βαθιάς κρίσης, η Μαύρη Παρασκευή μοιάζει με υπενθύμιση του χαμένου παραδείσου των δεκαετιών της ευμάρειας. Σαν μια βασανιστική, συμπυκνωμένη συνθήκη που νοσταλγεί τον εαυτό της. Ίσως γι αυτό η υστερία αυτή να έχει κάτι το μελαγχολικό. Καταναλωτές μετά την εποχή της κατανάλωσης, σαν παλαίμαχοι ποδοσφαιριστές βαθέως γήρατος.
Και πάντοτε η μελαγχολία του παρατηρητή μπροστά σε ένα τέτοιο θέαμα, τη στιγμή που γνωρίζει πως όσοι συμμετέχουν στον καταναλωτικό κανιβαλισμό δεν είναι απλά θύματα μιας μόδας ή ενός μηχανισμού που τους στέλνει στην ουρά. Είναι άνθρωποι που επέλεξαν ελεύθερα να βρεθούν εκεί, αλλά δυσκολεύεσαι να αποδεχτείς τη συνθήκη με μια ανώτερη στάση, που απλώς θα τους καταδίκαζε χωρίς πολλά πολλά.
Η ατύπως θεσμοθετημένη Μαύρη Παρασκευή, δεν είναι η μόνη που φέρει αυτήν την ονομασία. Ανάμεσα στον κατάλογο των Μαύρων Παρασκευών στην ιστορία, συναντά κανείς μαύρες Παρασκευές που το χρηματιστήριο καταβαραθρώθηκε, μέρες που ξέσπασε τυφώνας στον Καναδά, αεροπορικές επιδρομές, μια σφαγή διαδηλωτών στο Ιράν. Η ονομασία, λοιπόν, μοιάζει να ταιριάζει γάντι σε μια τέτοια μέρα.
Και το Μαύρο μας ταιριάζει πολύ
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου