Η Ευρώπη και ο χρόνος

Ο χρόνος μεταφέρθηκε μακριά από την Ευρώπη. Μετοίκησε σε αποικίες, πούλησε κουβέρτες με ευλογιά στους αγρίους, έκαψε τα χωριά τους.
Κατέφαγε τις πρώτες ύλες των νέων αποικιών, άπλωσε τις αλυσίδες του σε θάλασσες ξενόγλωσσες, έκοψε το δεξί χέρι των αγρίων για παραδειγματισμό.
Ο χρόνος επέστρεψε στη γερασμένη πατρίδα για να σπείρει αλάτι στις πληγές, στα χαρακώματα που παραμόρφωναν το γερασμένο της πρόσωπο.
Και ύστερα εξορίστηκε για τα καλά. Του αφαιρέθηκε το δελτίο εισόδου, του απαγορεύτηκε να κάνει θόρυβο στην ώρα κοινής ησυχίας που είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Μα ο χρόνος είναι σαν τον έρπη. Πάντοτε βρίσκει τρόπο να επιστρέφει.
Με την Ενωση η Ευρώπη εξαγόρασε την ησυχία της. Θεώρησε πως μαζί με τον χρόνο θα εξορίσει τους πολέμους, τις συγκρούσεις, τη φασαρία.
Θεώρησε πως για να τελειώνεις με την Ιστορία αρκούν μερικές συμφωνίες εμπορίου, λίγα προγράμματα ανταλλαγής φοιτητών, πολλές δηλώσεις μετά από ατελείωτες ανούσιες συσκέψεις.
Και όμως ο χρόνος μεταμφιέστηκε σε Ιστορία, μπήκε στην Ευρώπη ντυμένος υπάλληλος, ντυμένος άνεργος, ντυμένος πρόσφυγας.
Εκεί που δεν βρήκε χώρο τον κατασκεύασε, τον διεκδίκησε, τον κατοχύρωσε.
Εστειλε τους εκπροσώπους του να ψηφίσουν ενάντια στις επιταγές των γραφείων Βρυξελλών, ζήτησε τα ρολόγια να κουρδιστούν από την αρχή, απείλησε πως θα μεταμορφωθεί σε Ακροδεξιά και τότε θα μας πάρει όλους ο διάολος.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση υπήρξε από τη φύση της ένας συντηρητικός θεσμός. Χωρίς ξεκάθαρο κέντρο λήψης αποφάσεων, χωρίς δημοκρατικές διαδικασίες που να δικαιολογούν την ύπαρξή της και να ριζώνουν στη συμμετοχή των πολιτών, χωρίς καν συγκεκριμένο πρόσωπο.
Τα τείχη που τη συγκρότησαν χτίστηκαν με στοιβαγμένο χαρτί A4, με οχυρωμένα υπηρεσιακά έγγραφα, με ιλουστρασιόν γραφειοκρατία.
Δεν χρειαζόταν ο άνεμος της κρίσης για να σαρωθεί το οικοδόμημα, αρκούσε ένα αναπάντεχο φτάρνισμα για να παρασύρει όλη τη χαρτούρα.
Με τον ερχομό της κρίσης το κέντρο λήψης των αποφάσεων έπρεπε να εφευρεθεί. Πήρε τη μορφή των Eurogroup, μια άτυπη μορφή που παρέκαμπτε κάθε τυπική δημοκρατική διαδικασία.
Οι αποφάσεις έγιναν διαταγές και ο χρόνος μπήκε στον νάρθηκα. Το κέντρο μετακόμισε από τις ασθενικές Βρυξέλλες στο υπεροπτικά υγιές Βερολίνο. Και ο χρόνος ντύθηκε με τη στολή της εντολής και της επιταγής.
Μα ο χρόνος είναι και πάλι εδώ. Τρομακτικός και ελπιδοφόρος όπως πάντοτε.
Ξηλώνει τα πουλόβερ των εργολάβων της Ιστορίας.
Μοιράζει με τον δικό του τρόπο αποστάσεις, παύσεις, δευτερόλεπτα.
Το πρόσωπο στραπατσάρεται, αέρας παίρνει τα χαρτιά και η γρανιτένια δομή ρευστοποιείται ακαριαία.
Η συγκυρία ορίζει ένα αμφίβολο μέλλον για την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Το Brexit, η εκλογή Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, το δίχως τέλος αίμα στη Συρία και η αποσταθεροποιημένη Τουρκία είναι συνθήκες που δημιουργούν ένα πλαίσιο αστάθειας και ιστορικής επιτάχυνσης.
Η αδυναμία διαχείρισης του προσφυγικού ζητήματος, η κρίση που βαθαίνει δίχως τέλος, το άπλωμα της ανεργίας, οι νέου τύπου τρομοκρατικές επιθέσεις, ο φόβος ως καθημερινότητα και η άνοδος της Ακροδεξιάς σε όλες τις εκδοχές ορίζουν τον καταλύτη της αποσύνθεσης και τη γεωγραφία των ρωγμών που ζητούν να γίνουν ρήγματα.
Αυτό που λείπει είναι μονάχα η αφορμή. Και η αφορμή μοιάζει να μιλάει ιταλικά.
Σε περίπτωση που ο Ρέντσι χάσει το δημοψήφισμα στις 4 του Δεκέμβρη σύμφωνα με δηλώσεις του θα παραιτηθεί (αν και τελευταία έχει αρχίσει να ανασκευάζει).
Με τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης να έχουν ταχθεί αναφανδόν κατά του ευρώ η πορεία μοιάζει προδιαγεγραμμένη.
Μια έξοδος της Ιταλίας από το ευρώ μπορεί εύκολα να σημαίνει το τέλος του νομίσματος και ίσως το τέλος της ίδιας της ευρωζώνης.
Η Ιστορία μοιάζει έτοιμη να κάνει απόβαση στη γερασμένη ήπειρο δημιουργώντας άγνωστες καταστάσεις προς άγνωστες σε εμάς κατευθύνσεις.
Το τι θα έφερνε μια διάλυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε μια συγκυρία σαν τη σημερινή είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί.
Αγναντεύουμε το μέλλον γεμάτοι νεόκοπο παρελθόν, ενίοτε φόβο και πάντοτε εξάντληση.
Εϊ Ευρώπη! Η αστραπή είναι πάνω στο φιτίλι. Και ο χρόνος σου τελειώνει.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)