Το παρελθόν είναι παρελθόν μόνο όταν δεν υπάρχει, μόνο όταν η ανάμνηση ξεθωριάζει στη μνήμη μέχρι το μηδέν και όλα ξεχνιούνται. Σε κάθε άλλη περίπτωση, το χθες μεταμορφώνεται στο παρόν, παίρνει τις διαστάσεις που το Τώρα επιθυμεί, μιλά σε χρόνο ενεστώτα για ό, τι παρήλθε.
Μιλώντας για μια επέτειο δεν μιλούμε ποτέ για παρελθόν, αλλά για το πώς βιώνουμε σήμερα το γεγονός που πέρασε.
Η γιορτή του Πολυτεχνείου -σε μια πορεία 40 ετών- μεταμορφώθηκε όσα λίγα γεγονότα στο εκάστοτε παρόν, αλλάζοντας φορτίο, αποτιμώντας στο βάθος της το πώς το κάθε Σήμερα μετρά τον εαυτό του σε αυτά τα γεγονότα.
Και σήμερα, σε μια εποχή όπου κάθε βεβαιότητα τρεκλίζει ή καταρρέει, το σημείο του Πολυτεχνείου καλείται να διαχειριστεί τα νέα του φορτία.
Σε μεγάλο βαθμό η εξέγερση του Νοέμβρη αποτέλεσε στα χρόνια που την ακολούθησαν τη συμβολική ληξιαρχική πράξη γέννησης της Μεταπολίτευσης.
Είναι λοιπόν λογικό η διαχείριση της σημασίας της έως και σήμερα να σημαίνει πολλά περισσότερα από μια προσπάθεια ιστορικής ακρίβειας για όσα συνέβησαν εκείνες τις ημέρες.
Το Πολυτεχνείο ταξίδεψε στον χρόνο πλέοντας από τη μια επετειακή νησίδα στην επόμενη, άλλοτε κυριολεκτώντας, άλλοτε διαστρεβλωμένο, απασφαλισμένο από την ουσία του, χρήσιμο στις πολιτικές απλουστεύσεις και στις καιροσκοπικές οικειοποιήσεις.
Οι επέτειοι του Πολυτεχνείου, με τις δηλώσεις και τις πράξεις που κάθε φορά τις ακολουθούν, αποτελούν συμπυκνωμένα σημεία που περιγράφουν κομμάτια της περιρρέουσας ατμόσφαιρας μιας πρόσφατης ελληνικής ιστορίας.
Από το 1975 η πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία απαγορεύεται από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Το 1980, στην προσπάθεια πραγματοποίησης της πορείας, ο Ιάκωβος Κουμής και η Σταματίνα Κανελλοπούλου σκοτώνονται σε επεισόδια με τα ΜΑΤ της κυβέρνησης Ράλλη.
Ενα μήνα μετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ το 1981, ο εορτασμός της επετείου της 17 Νοέμβρη γίνεται σχολικός θεσμός. Επί ΠΑΣΟΚ το 1985, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, σκοτώνεται ο 15χρονος μαθητής Μιχάλης Καλτεζάς.
Η δημοκρατία μετρά και αυτή τους δικούς της νεκρούς του Πολυτεχνείου. Το 1995 η κατάληψη του κτιρίου του Πολυτεχνείου τις ημέρες της επετείου καταλήγει στη σύλληψη 500 ατόμων και σε ξυλοδαρμούς.
Τις ημέρες της πλαστικής ευημερίας, σε μια Ελλάδα μόλις πριν από την κρίση, το Πολυτεχνείο έμοιαζε με εθνική εορτή. Πολιτικοί απ” όλο το κομματικό φάσμα δήλωναν πως βρίσκονταν μέσα ή γύρω από την πολυτεχνική σχολή τις μέρες του ’73. Η 17 Νοέμβρη έμοιαζε να βουλιάζει στη λήθη τού κοινά αποδεκτού. Ομως το παρόν δεν παύει να μεταμορφώνει απροσδόκητα το παρελθόν…
Καθώς η κρίση βαθαίνει, η Μεταπολίτευση αμφισβητείται όλο και περισσότερο. Οι τεκτονικές πλάκες των Μνημονίων φέρνουν στην επιφάνεια μια συζήτηση σε σχέση με το τέλος της Μεταπολίτευσης, τις παθογένειες , τις αστοχίες της.
Ταυτόχρονα η Ακροδεξιά βρίσκει ακροατήριο και περιγράφει τη Μεταπολίτευση ως πισωγύρισμα. Δεν προκαλεί έκπληξη οι αρνητές του Ολοκαυτώματος να προσαρμόζονται στα καθ” ημάς ως αρνητές των νεκρών του Πολυτεχνείου.
Η ρητορική δεν είναι νέα και είχε υιοθετηθεί από τον Καρατζαφέρη στην πρώτη περίοδο του ΛΑΟΣ, πριν από τη μεταμόρφωσή του κόμματος σε μια πιο «φιλική προς τον άνθρωπο» Ακροδεξιά. Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι πως ένα κομμάτι κόσμου γίνεται δεκτικό σε αυτές τις ρητορείες.
Σε μια περίοδο όπου η σε βάθος απογοήτευση ρευστοποιεί τον χάρτη των πραγμάτων, το φάσμα και η λέξη χούντα συναντιούνται όλο και πιο συχνά.
Από τις ακροδεξιές επικλήσεις στην καθαρότητα και την επιτυχία της χούντας, μέχρι το σύνθημα «η χούντα δεν τελείωσε το ’73» των αντιμνημονιακών φωνών έξω από το Κοινοβούλιο.
Επίσης μια σειρά πρακτικών της κυβέρνησης κάνουν τη μεταφορά και την παρομοίωση με άλλες μορφές καθεστώτων κυριολεξία: βασανιστήρια στη ΓΑΔΑ, απαγόρευση κυκλοφορίας, μεγάλος αριθμός περιπτώσεων λογοκρισίας, φίμωση.
Και μες στον συμπυκνωμένο ιστορικό χρόνο που κουβαλά η κάθε μία από τις μέρες μας, το Πολυτεχνείο στέκει φέτος πιο ρευστό από ποτέ, αμήχανο και απομυθοποιημένο, με την ιστορικότητά του να γίνεται προϊστορία…
Σήμερα καλούμαστε να φτιάξουμε ένα νέο παρελθόν, μακριά από τις σκονισμένες ημερολογιακές επετείους.
Κάπου ανάμεσα στο «χούντα έχουμε» και στο «μια χούντα θέλουμε», το Πολυτεχνείο καλείται να μεταμορφωθεί για άλλη μια φορά, να περάσει από τη μορφή της ταριχευμένης εθνικής επετείου στους δρόμους της πραγματικότητας, όχι απλά ως υπενθύμιση, αλλά ως αναγκαιότητα.
(Στην εφημερίδα των Συντακτών)