Εραστές της μπάλας όλου του κόσμου, παραμερίστε.
Περνά η Μεγάλη Κυρία των γηπέδων (αυτή η πραγματική Κυρία
κι όχι οι ψιμυθιωμένες εταίρες των πολυεθνικών) περνά,
ο μεγάλος Άγιαξ!
Oσοι αγαπήσαμε με τη φλόγα του έφηβου ερωτευμένου αυτή την υπεργήινη Bella Dona δεν μπορούμε πια να την ξεχάσουμε.
Δεν κράτησε πολύ η αστραποβολή της. Γιατί όλα τα καταυγαστικά όνειρα δεν κρατούν πολύ. Γιατί όλες οι πρωτοπορίες, που ανατρέπουν όλα τα γερασμένα κατεστημένα και τις χρυσές μετριότητες, περνούν σαν αστραπή, αλλά όσοι δουν τη λάμψη τους δεν την ξεχνούν ποτέ. Γιατί μια επανάσταση δεν έχει κατά κανόνα αντάξιους επιγόνους.
Δεν απέκτησε -λένε- «τίτλους» και διεθνείς διακρίσεις, όσοι μετρούν τις αξίες με τα συσσωρευμένα μετάλλια και τις μπακάλικες προδιαγραφές. Δεν είχε – λένε – συνεχιστές. Μα, μήπως κληρονομείται η ιδιοφυΐα;
Ο,τι υπήρξε πριν από τον Άγιαξ -το συνειδητοποιήσαμε ξαφνικά- υπήρξε η προϊστορία του ποδοσφαίρου. Μετά τον Άγιαξ φάνηκε πως υποχρεωτικά πια άνοιγε η ιστορία. (…)
Τώρα βασιλεύει η δυναστεία των συστημάτων, τα γκολ που μετρούν εντός και εκτός, οι υπολογισμοί και τα τεφτέρια.
Θα μας ξαναθυμίσει άραγε κάποιος καμιά πάλι φορά πως το ποδόσφαιρο δεν είναι πια απλώς τεχνική, δεν είναι πια απλώς δύναμη, δεν είναι άθροισμα από εξωνημένες βεντέτες;
Θα μας θυμίσει πάλι κανείς την έμπνευση, τη γοητεία του απρόοπτου, τον αυθορμητισμό που γίνεται σοφία και τη σοφία που φαντάζει σαν αυθορμητισμός, το ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι το πιο μοντέρνο χορογραφικό έργο Τέχνης, όπως μας απέδειξαν και μας το δίδαξαν οι νέοι Νιζίνσκι της δεκαετίας του 70;
Βίβα για πάντα, ΑΓΙΑΞ.
Αλ Καμής (Μανόλης Αναγνωστάκης), «Άγιαξ, για πάντα Άγιαξ», εφ. Αυγή (28ης Οκτωβρίου 1984)
Ο Γιόχαν Κρόιφ υπήρξε ο σημαντικότερος ευρωπαίος ποδοσφαιριστής, ο πρώτος ευρωπαίος σούπερσταρ, ο άνθρωπος που μετά το πέρασμά του τίποτα δεν ήταν όμοιο στον ποδοσφαιρικό κόσμο. Οι ικανότητες και η ευφυΐα του, η πλήρης ποδοσφαιρική του ενόραση, η ταχύτητα και η τρίπλα του, η ηγετική του παρουσία και η προπονητική του παρακαταθήκη ενέπνευσε γενιές και μπορεί να γίνει ορατή μέχρι και σήμερα. Ο Γιόχαν Κρόιφ άφησε την τελευταία του πνοή την Πέμπτη σε ηλικία 68 ετών. Τον τελευταίο καιρό πάλευε με τον καρκίνο.
Ο Κρόιφ ξεκίνησε την καριέρα του στον Άγιαξ το 1964. Ένα παιδί του Άμστερνταμ που έμελλε να φτάσει την ομάδα του στην κορυφή του κόσμου, να ταυτίσει το όνομά του μαζί της και να δημιουργήσει ένα ορόσημο στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Τρεις φορές καλύτερος παίχτης της Ευρώπη και κάτοχος της Χρυσής Μπάλας, τρία κύπελλα πρωταθλητριών, 8 πρωταθλήματα Ολλανδίας, ένας τελικός μουντιάλ με την εθνική ομάδα της Ολλανδίας του 1974. Η μεταγραφή του στην Μπαρτσελόνα σημείωσε οικονομικό ρεκόρ, με τον Κρόιφ να κερδίζει το πρωτάθλημα από την πρώτη του χρονιά και να συνδέει το όνομά του τόσο με την ομάδα όσο και με την φιλοσοφία της. Ο Κρόιφ συνέδεσε το όνομά του με το «ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο» τόσο ως παίχτης όσο και ως προπονητής. Ακόμη και σήμερα το ποδόσφαιρο της Μπαρτσελόνα στηρίζεται (με κάποιες παραλλαγές) στον τρόπο παιχνιδιού που εισήγαγε ο Ολλανδός (συνεχιστής του Ρίνους Μίχελς) ως προπονητής το 1998.
Η πραγματική όμως παρακαταθήκη ξεπερνά κατά πολύ την ανασκόπηση μιας καριέρας. Όλη αυτή η ομορφιά υπό πίεση, όλη η συνέχεια του βαδίσματος ενώ οι αντίπαλοι αλλάζουν απότομα ξανά και ξανά το μονοπάτι της διαδρομής σου, ενώ τα όρια της τροχιάς σου αλλάζουν ξανά και ξανά. Οι περιορισμοί των 11 αντιπάλων να μικραίνουν το γήπεδο ξανά και ξανά.
Αλλά κάθε υπερπήδηση των εμποδίων να γίνεται με τρόπο φυσικό, με το σώμα όρθιο, με τρόπο τέτοιο που ακόμη και η δυσκολία να σβήνεται μπροστά στη χάρη, μπροστά στην επέλαση και όλα να μοιάζουν αρμονικά. Οι ευθείες και οι γραμμές στον βουβό χώρο, το σώμα ως υπέρβαση τους σώματος, το ξεχωριστό μεταμφιεσμένο σε αθλητική επίδοση.
Πέρα από ένα άγαλμα εν κινήση, ο Κρόιφ έμεινε γνωστός και για την προσωπικότητά του, για την πορεία του ως προπονητής, για τις επιλογές του ακόμη και για τις ατάκες του. «Δεν θα μπορούσα να επιλέξω μια ομάδα (εν. την Ρεάλ Μαδρίτης) που σχετίζεται με τον Φράνκο» είχε δηλώσει σχετικά με τους λόγους που τον έκαναν να επιλέξει την Μπαρτσελόνα. «Οι Ιταλοί δεν μπορούν να μας κερδίσουν, αλλά μπορούμε σίγουρα να χάσουμε από τους Ιταλούς», «Είμαι άθεος. Στην Ισπανία και οι 22 παίχτες σταυροκοπιούνται πριν από ένα παιχνίδι. Αν η μέθοδός τους λειτουργούσε θα είχαμε μόνο ισοπαλίες». Κρατώντας ίσως την καλύτερη ατάκα για το τέλος: «Στο ημίχρονο του πιο σπουδαίου αγώνα της ζωής μου βρέθηκα να προηγούμαι με 2 – 0, αλλά ο καρκίνος έκανε την ανατροπή.»
Ο Κρόιφ θα ζει σε κάθε τρίπλα υπέρ της ομορφιάς και εκτός της αποτελεσματικότητας, σε κάθε όνειρο που περιέχει τον ποδοσφαιρικό ενθουσιασμό και όχι την καριέρα, σε κάθε πιτσιρικά που ενθουσιάζεται με τον ενθουσιασμό του και ξεπερνάει τον εαυτό του. Γιατί το δίδαγμα του Κρόιφ κατοικεί στην κάθε υπέρβαση. Σε κάθε τι που μετατρέπει την ανθρώπινη δραστηριότητα σε ομορφιά και την ανθρώπινη πέτρα σε μουσική.
(στην εφημερίδα Εποχή)