Οι εικόνες ανθρώπων στοιβαγμένων σε σκηνές μέσα στο χιόνι είναι εικόνες απόλυτης ντροπής. Ντροπής για την κυβέρνηση, ντροπής για την αριστερά, ντροπής για τη δημοκρατία. Καμία δικαιολογία δεν μπορεί να καλύψει την αυτονόητη διαπίστωση αυτής της ντροπής. Καμία κοινωνία, που δεν μπορεί να προσφέρει τα απολύτως απαραίτητα σε εξαθλιωμένους ανθρώπους, δεν μπορεί να θεωρηθεί κομμάτι του πολιτισμένου κόσμου. Σε σχέση με τους δυο θανάτους στη Μόρια λίγες μέρες πριν, ο Γιάννης Μουζάλας έκανε λόγο για ένα τυχαίο γεγονός που θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε. Είναι όμως οι συνθήκες αυτές που διαμορφώνουν το πλαίσιο της τύχης. Ο χώρος που οικοδομείς, ώστε να στεγαστούν τα ενδεχόμενα. Όταν μπαίνεις σε μια πυριτιδαποθήκη με αναμμένο τσιγάρο, η έκρηξη δεν είναι θέμα τύχης. Όντως η σπίθα ενδέχεται να μην φτάσει ποτέ στο μπαρούτι, αλλά το αντίθετο αποτέλεσμα δεν μπορεί να περιγραφεί ως ατυχία. Αλλά για χάρη της συζήτησης, ας πούμε πως στο περιστατικό στη Μυτιλήνη έπαιξε ρόλο η τύχη. Είναι ατυχία και το κρύο στη βόρεια Ελλάδα; Οι θερμοκρασίες έπεσαν, ενώ κανείς δεν το περίμενε; Δεν ήταν προδιαγεγραμμένο το αποτέλεσμα; Και αν ναι, πως λέγεται αυτή η στάση; Ας απαντήσει ο καθένας όπως κρίνει.
Μια κυβέρνηση οφείλει να μεριμνά, όχι να προσπαθεί να απολογηθεί ή να προσπαθεί να διορθώσει προηγούμενες πράξεις. Ειδικά σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης το λάθος και η αμέλεια δεν μπορούν να αποτελούν επιλογές.
Το μέλλον, το προσφυγικό, η Ευρώπη
Η διάσταση του προσφυγικού ξεπερνά τη διάσταση της ατομικής τραγωδίας. Όχι, όμως, μόνο ως μαζική καταστροφή, αλλά και ως τρόπος καιροσκοπικής αντιμετώπισής του. Όσο η τραγωδία παγιώνεται ως κατάσταση, περνά ως στατιστική στα οργανογράμματα των διαφόρων κυβερνήσεων και κομμάτων της Ευρώπης, ως ένα θέμα προς διαχείριση. Το προσφυγικό γίνεται μοχλός πίεσης, όργανο πολιτικής στα χέρια των επιτήδειων, αντικείμενο πίεσης και εκμετάλλευσης.
Στοιχείο μέσω του οποίου διαμορφώνεται η πολιτική κομμάτων σε διαφορετικές χώρες, παράγοντας που θα καθορίσει το σχήμα που θα πάρει η Ευρώπη στο σύντομο μέλλον. Η τραγωδία παύει να αποτελεί τραγωδία, γίνεται όπλο και συνθήκη προς εκμετάλλευση. Το βλέπουμε, ήδη, με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Η διαχείριση του προσφυγικού προκύπτει ως το κυρίαρχο επιχείρημα απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ένα αυτάρκες διαπραγματευτικό χαρτί. Άνθρωποι κατατρεγμένοι από τη φρίκη και τον πόλεμο γίνονται μοχλός πίεσης με βάση τις διαθέσεις του σουλτάνου.
Μπορούμε εύκολα να δούμε ποιος θα είναι ο ρόλος του προσφυγικού (αν η κατάσταση συνεχίζει να δημιουργεί πρόσφυγες) στην Ευρώπη που έρχεται. Αυτός του καταλύτη σε κάθε πολιτική σχέση ανάμεσα στα κράτη. Ήδη το Brexit δείχνει προς αυτή την κατεύθυνση. Στα περισσότερα από τα επόμενα «ευρωπαϊκά» γεγονότα το προσφυγικό παίζει καταλυτικό ρόλο. Το προσφυγικό είναι κεντρικό θέμα στην Ιταλία. Αν και το δημοψήφισμα της επόμενης εβδομάδας δεν έχει άμεση σχέση με αυτό, ολόκληρη η σχέση της Ιταλίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση -άρα σε μεγάλο βαθμό και το σύνολο της πολιτικής- ορίζεται από τη διαχείριση των μεταναστών και των προσφύγων. Οι εκλογές στην Αυστρία -όπως κάθε εκλογική αναμέτρηση από εδώ και πέρα- παίρνουν σχήμα από τη θέση των κομμάτων στο προσφυγικό. Η άνοδος της ακροδεξιάς μοιάζει να συνεχίζει χωρίς παύση σε ολόκληρη την ήπειρο. Οι κοινωνίες θα μετασχηματίσουν με βάση αυτά τα δεδομένα. Τα συντηρητικά κόμματα θα στραφούν όλο και δεξιότερα. Και σε περίπτωση που η ευρωζώνη καταρρεύσει μέσα σε αυτές τις συνθήκες θα είναι και πάλι το προσφυγικό αυτό που θα ορίσει τις ισορροπίες ανάμεσα στα κράτη (με δυσμενείς φυσικά επιπτώσεις στους πρόσφυγες).
Το προσφυγικό μοιάζει νεκρωμένο στη διαχείρισή του από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Μαζί του πεθαίνει και η ίδια η ενωμένη Ευρώπη, όπως τη συνηθίσαμε. Δύο θάνατοι, στο ίδιο σώμα.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου