Το νέο άγαλμα του Τρούμαν

Η αντιπολεμική πορεία της περασμένης εβδομάδας έληξε με μια φιέστα καταστολής, όταν διαδηλωτές προσπάθησαν να προκαλέσουν φθορές στο άγαλμα του Τρούμαν. Η αντίδραση της αστυνομίας είναι εξίσου ντροπιαστική με την ύπαρξη του αγάλματος ενός εγκληματία πολέμου στο κέντρο της πρωτεύουσας μιας δημοκρατικής χώρας. Ας μην ξεχνούμε πως πέρα από τη γηγενή απέχθεια για όλα όσα ο ίδιος συμβολίζει για την Ελλάδα, ο Τρούμαν υπήρξε ο μόνος αρχηγός κράτους μέχρι και σήμερα που χρησιμοποίησε πυρηνικά όπλα.
Σε μεγάλο βαθμό ο Τρούμαν αποτελεί ως σύμβολο έναν από τους κυρίαρχους ενσαρκωτές του ψυχρού πολέμου. Ο ψυχρός πόλεμος ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της δικής του προεδρίας (πιο συγκεκριμένα η ομιλία του που περιγράφει το «δόγμα Τρούμαν» θεωρείται η εναρκτήρια πράξη της μεταπολεμικής παγωμένης σύρραξης). Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα είχε την τιμή να αποτελέσει την πρώτη χώρα μαζί με την Τουρκία στην οποία εφαρμόστηκε το δόγμα αυτό. Κατά τη διάρκεια της εφαρμογής, το δόγμα σήμανε την αποδοχή της σκυτάλης από την Μεγάλη Βρετανία σε πλανητικό τοποτηρητή πολύ συγκεκριμένων συμφερόντων. Οι όροι της εμπλοκής στα ελληνικά πράγματα ουσιαστικά θα αποτελέσουν πρότυπο για όλη την μεταπολεμική αμερικανική εξωτερική πολιτική. Όχι άμεση εμπλοκή, αλλά άμεση χρηματοδότηση των φίλα κείμενων μειοψηφιών, εκπαίδευση και βοήθεια σε στρατιωτικό επίπεδο. Ο,τιδήποτε χρειάζεται για να αποφευχθεί ο «κόκκινος κίνδυνος» ακόμα και όταν η πλειοψηφία ενός λαού είναι υπέρ αυτού του «κινδύνου».
Το δόγμα Τρούμαν και το σχέδιο Μάρσαλ δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ιδεολογικοποίηση της μεταπολεμικής ενίσχυσης, μια εξαγορά ισχύος μέσω της δήθεν φιλανθρωπίας. Φιλανθρωπία με Ναπάλμ στην Μακεδονία, με στρατό στην Κορέα, με την πυροδότηση της πρώτης βόμβας υδρογόνου δώρο για όλο τον υπόλοιπο πλανήτη.
Το «πιο μισητό άγαλμα της Αθήνας» ενσαρκώνει την απόλυτη εξάρτηση της χώρας από τις αμερικανικές επιταγές. Τους όρους με τους οποίους διεξήχθη ο εμφύλιος, τα όρια της ελευθερίας ενός κράτους του «ελεύθερου κόσμου» μετά τον πόλεμο, το μοίρασμα και την επιβολή της ισχύος σε πλανητική κλίμακα για δεκαετίες. Τους όρους του μίσους και της διαίρεσης των ανθρώπων στην χώρα μας και αλλού. Φτιαγμένο ύστερα από αίτημα και χρηματοδότηση της ελληνικής ένωσης των ΗΠΑ, ΑΧΕΠΑ, τον Μάρτιο του 1963, το άγαλμα είχε τα αποκαλυπτήριά του μια μέρα μετά την κηδεία του Γρηγόρη Λαμπράκη στις 29 Μαΐου. Το άγαλμα μέχρι και σήμερα υπενθυμίζει έναν διχασμό που έχει αρθεί, αλατίζει τις πληγές του παρελθόντος με τρόπο ιστορικά σαδιστικό και ρεβανσιστικό και προσβάλει τον κάθε δημοκρατικά σκεπτόμενο πολίτη.
Ένα άγαλμα, όπως κάθε σύμβολο, δεν συμβολίζει αυτό που το ίδιο επιθυμεί. Συμβολίζει κυρίως αυτό που οι άλλοι προβάλουν πάνω του. Ακόμα και αν η αναφορά του συμβόλου μοιάζει αυστηρή και άμεση, στην πραγματικότητα είναι ο αποδέκτης αυτός που θα ορίσει το τι βλέπει. Όταν μάλιστα η διαδικασία αυτή είναι μαζική, η ταύτιση του συμβόλου με την νέα του ερμηνεία γίνεται σχεδόν αυτόματα. Το άγαλμα του Τρούμαν έχει ανατιναχτεί, έχει πεταχτεί στο έδαφος με σκοινιά, έχει λουστεί με μπογιές και έχει τυλιχτεί με αμπαλάζ που έφερε την επιγραφή «προς επιστροφή». Στην αντιπολεμική πορεία απέκτησε και μια νέα σηματοδότηση.
Μετά τα πρόσφατα επεισόδια αυτό που αντικρίζουμε είναι το άγαλμα ενός βρικόλακα του παρελθόντος με πριονισμένα πόδια, ασταθή στο βάθρο του μετά από μια διαδήλωση για μια σύρραξη η οποία στην πραγματικότητα επιβεβαιώνει την αστάθειά του.
Το άγαλμα του Τρούμαν με τα πριονισμένα πόδια καταλήγει να σημαίνει πολύ περισσότερα απ’ ότι το σκέτο άγαλμα. Το νέο άγαλμα του Τρούμαν αποτελεί μια σκιά του εαυτού του σε μια περίοδο που η ίδια η ισχύς των ΗΠΑ αμφισβητείται έμπρακτα σε καθημερινή βάση. Και όσο και αν η καταστολή και τα γκλομπ προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο, η πτώση της επιρροής του έχει ήδη συναντήσει το έδαφος.

(στην εφημερίδα Εποχή)