Μοντιλιάνι και Καλλιάνοι

Ο υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, έδωσε το βράδυ της Τετάρτης στον Πειραιά μια πολιτική ομιλία για το πλάνο της Αριστεράς μετά τα μνημόνια. Το στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας, μετεωρολόγος και πρώην εκπρόσωπος Τύπου της Ένωσης Κεντρώων κ. Καλλιάνος, επικέντρωσε την κριτική του στον πίνακα πίσω από τον υπουργό. Ήταν ο πίνακας το «Ξαπλωμένο γυμνό», του Αμεντέο Μοντιλιάνι. Σκανδαλισμένος και γεμάτος αντιπολιτευτική αυτοπεποίθηση ο Καλλιάνος δήλωσε στο twitter: «Πραγματικά, δεν εξηγείται αλλιώς. Μάλλον το κάνουν επίτηδες για να μας προκαλούν. Δεν γίνεται ο υπουργός Οικονομικών της χώρας να μην είδε σήμερα ότι μιλάει με φόντο αυτόν τον πίνακα. Δεν γίνεται να μην το είδε. Μας τρολάρουν συνεχώς την ώρα που διαλύουν τη χώρα!»
Μετά από μια χιονοστιβάδα ειρωνείας και αρνητικών σχολίων ο κ. Καλλιάνος επέστρεψε για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους: «Το ζήτημα δεν είναι ο πίνακας του Αμεντέο Μοντιλιάνι, που ως έργο τέχνης έχει τη σημασία του. Το πρόβλημα είναι ότι ο υπουργός Οικονομικών κάνει δηλώσεις για την οικονομία με φόντο αυτόν τον πίνακα. Όπως και να το κάνουμε δεν ταιριάζει. Αυτό ως απάντηση στα συριζοτρολ.»
Παρόλη την αξιαγάπητη βλακεία του βουλευτή, το ζήλο του λογικού που θέλει να εξορκίσει το παράλογο από γύρω του, τη λογική του ζηλωτή που θέλει να ντύσει το κάθε σώμα σε πίνακες, σε αγάλματα και στα βρώμικα μυαλά μας, αυτό που μου έκανε περισσότερο εντύπωση στις αναρτήσεις είναι αυτό το «ως έργο τέχνης έχει τη σημασία του». Ο Μοντιλιάνι είναι ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Αυτό δεν είναι θέμα προς συζήτηση ή παζάρια. Το γεγονός πως ο Καλλιάνος έρχεται να μας επιβεβαιώσει πως ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους του 20ού αιώνα «έχει τη σημασία του» λειτουργεί πολλαπλά. Πρώτον, η διστακτική διατύπωση μιας βεβαιότητας στην πραγματικότητα αναιρεί τη βεβαιότητα. Ουσιαστικά αυτό που μας λέει είναι πως ο πίνακας δεν έχει καμία σημασία και κατ’ επέκταση πως η τέχνη, η κουλτούρα, άρα και η όλη επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε, δεν έχει κανένα νόημα. Το μόνο που συνεχίζει να βλέπει ο Καλλιάνος είναι ένα ζευγάρι ανεπίτρεπτα βυζιά.

Όταν χάνεται η μπαλίτσα

Και στη συνέχεια επιστρέφει με νέα ανάρτηση: «Μάθατε και ποιος είναι ο #μοντιλιανι, γιατί μέχρι πρότινος ξέρατε μόνο τον Paolo Maldini της τότε Μίλαν». Εδώ ο Καλλιάνος επιστρέφει ως άριστος. Όχι μόνο γνωρίζει τον Μοντιλιάνι αλλά τον διδάσκει και στους τυρόβλαχους (και επίσης ξέρει και από μπαλίτσα, δεν είναι κανένας φλώρος). Εδώ η γνώση υπάρχει στην τυποποιημένη της μορφή ως ιδιοκτησία και ποσό. Ως μια ποσοτική συσσώρευση που περιγράφει την πνευματική περιουσία. Χαρωπός και μονίμως νικητής ο Μαθηματικός / Msc Εφαρμοσμένων Μαθηματικών & Μετεωρολογίας / Αν. Γραμ. Επιστ. Φορέων Νέας Δημοκρατίας / Φίλος της ηθικής και της εντιμότητας (όπως μας αυτοσυστήνεται στο λογαριασμό του) προχωράει παρακάτω γεμάτος αυτοπεποίθηση με νέες αναρτήσεις για το πόσο μας κόστισε ο Βαρουφάκης, για το πόσο σατανάς είναι ο Μαδούρο και άλλα σημεία της νεοφιλελεύθερης αφήγησης, όπως αυτή διαμορφώνεται στην χαζοχαρούμενη εποχή της Νέας Δημοκρατίας.

Αυτό, όμως, που μένει δεν είναι απλώς ένα διαδικτυακό περιστατικό. Είναι η υπενθύμιση -σε μόνιμη βάση πλέον- της επέλασης του πουριτανισμού, της χρήσης του από κάθε επιτήδειο μικροπολιτικό, της ανακύκλωσής του από ηθελημένα σκανδαλιστές προς ηδονικά σκανδαλιζόμενους. Η γνώση της ιστορίας της μοντέρνας τέχνης δεν είναι υποχρέωση κανενός (πόσο μάλλον ενός Msc). Το να αγνοείς όμως τη σημασία της και να την κρίνεις με όρους συντηρητικότερους από την εποχή που δημιουργήθηκε ο πίνακας είναι προβληματικό. Είναι διατύπωση μιας αμφισβήτησης αξιών και κεκτημένων του πολιτισμού στο όνομα της «ηθικής και της εντιμότητας», όπως την αντιλαμβάνεσαι εσύ ο ίδιος φυσικά. Ουσιαστικά αυτό που μας λέει ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας είναι πως δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στο γυμνό σώμα και την καλλιτεχνική του αποτύπωση, ανάμεσα δηλαδή στο αντικείμενο και την αναπαράστασή του. Κάθε αναπαράσταση ταυτίζεται με ένα σκοπό προς χρήση. Άρα το γυμνό σώμα ταυτίζεται με το σεξ, άρα φτου κακά. Η ομορφιά, η έκφραση, η δημιουργία είναι μεγέθη που δεν μπορούν να αποκωδικοποιηθούν. Άχρηστα, άρα ύποπτα, άρα ηθικά επιλήψιμα.
Ακόμα και αν το σχόλιο αποτυπώθηκε ως διαδικτυακός χαβαλές και ψόγος, όταν συνδυαστεί με όλα τα περιστατικά σκοταδισμού, συντηρητικοποίησης και πουριτανισμού των τελευταίων μηνών μάς οδηγεί κατευθείαν στις αγκαλιές της ιεράς εξέτασης. Της ιεράς εξέτασης που μαζεύει ξύλα καθημερινά γύρω μας για τις μέλλουσες πυρές της.

(στην εφημερίδα Εποχή)