Ο Φώσκολος, ο Άδωνις και το ‘’Ωραίον’’

‘’… κι ανθρώπους και μνημεία και τις υστερινές θωριές και απομεινάρια τ’ ουρανού και της γης , όλα ο καιρός αλλάζει…’’

Ούγκο Φώσκολο, οι Τάφοι

Στις αρχές Νοεμβρίου κηδεύτηκε ο Νίκος Φώσκολος. Τόσο η απόσυρσή του από την τηλεόραση όσο και τα σημαντικά γεγονότα της συγκεκριμένης περιόδου έκαναν το νέο να περάσει στις πίσω σελίδες των ειδήσεων όπως ήταν αναμενόμενο. Ποια είναι όμως η κληρονομιά που άφησε πίσω του;

Κάθε εποχή γνώρισε τον δικό της Φώσκολο. Οι παλαιότεροι τον Φώσκολο των κινηματογραφικών εμπορικών επιτυχιών: «Κονσέρτο για πολυβόλα», «Ορατότης μηδέν» κτλ. Οι μεταγενέστεροι τον τηλεοπτικό ‘’Άγνωστο πόλεμο’’ και οι πιο πρόσφατοι την ‘’Λάμψη’’ και το ‘’Καλημέρα ζωή’’. Άσχετα από τις μεταμορφώσεις του, ο μονοσήμαντος κόσμοςτης μελό επιφάνειας, έμενε πάντα σταθερός: οι άντρες ήταν πάντα άντρες, κάποιο ανθρωπόμορφο κτήνος πάντα απειλούσε την οικογενειακή νηνεμία, οι εγκληματίες πάντα προέρχονταν από τις φτωχογειτονιές. Οι καλοί ήταν καλοί, οι κακοί κακοί και οι γυναίκες νοικοκυρές (εκτός αν ήταν γυναίκες-αράχνες οπότε εκεί αλλάζει). Το επιθετικό και κοινότοπο κιτς του Νίκου Φώσκολου υπήρξε πάντοτε ως ένα άστοχο και ατελείωτο επίθετο (καμένο με βούτυρο και όχι με λάδι) σε μια πρόταση χωρίς ουσιαστικό. Η γλώσσα τον σίριαλ ήταν πάντα φτιαγμένη από βαμβάκι και ο διάλογος μπούκωνε τον τηλεοπτικό χρόνο. Γιατί τα έργα του Φώσκολου  είχαν πάντα χρηστική και ποτέ τους αισθητική αξία: όμοια με ένα μπιμπλό που καταλαμβάνει τον χώρο σε άδειες βιβλιοθήκες σαλονιών, έτσι και τα δημιουργήματα αυτά παραγέμιζαν τον χρόνο. Μαζί με τον Νίκο Φώσκολο δύει και το κακόγουστο μιας άλλης εποχής. Οι κολόνες με τους κίονες στα σαλόνια,   τα αντικείμενα που ήταν στολισμένα με κοχύλια, τα πλαστικά άνθη που δεν γερνούν, τα τσολιαδάκια και τα κεντήματα, τα σκονισμένα λικεράκια σε κάποιο βαθύ ντουλάπι, το απειλητικό τρίγωνο από το σεμεδάκι της γιαγιάς που απλώνει τον εαυτό του εντός της οθόνης της τηλεόρασης. 

Σήμερα τα αποσπάσματα των σίριαλ αυτών είναι καταδικασμένα να επιβιώνουν ως ιντερνετικές σάτιρες του ίδιου του  εαυτού τους. Και αν κάτι τέτοιο προκαλεί ανακούφιση δεν θα έπρεπε ταυτόχρονα να εξετάσουμε ποια αντίστοιχα σημεία έχουν καταλάβει την θέση τους;   

Η καταγραφή του κιτς στην συγχρονία του μοιάζει κοπιαστικό και δαιδαλώδες εγχείρημα. Αν δεχτούμε όμως πως ένα από τα βασικά του χαρακτηριστικά είναι η επιθετικότητά με την οποία εκφράζεται και κάνει αισθητή την παρουσία του δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε την επιφάνεια των ωρών μας ώστε να δούμε να λάμπει με ένα επίχρυσο χαμόγελο. Λίγες μέρες μετά την κηδεία του Νίκου Φώσκολου ο Αντώνης Σαμαράς μίλαγε από τα έδρανα της βουλής κατά τη συζήτησης για την πρόταση μομφής. Το μάγκικο ύφος, η κουτσαβάκικη εκφορά αλλά κυρίως το λεκτικό κολλάζ που επέλεξε να εκθέσει –αν και πολιτικά πρωτόγνωρο- έμοιαζε με το  οικείο εκείνο κιτς των σίριαλ που έφυγαν:‘’Αν θέλετε να τα λέμε πιο συχνά’’, ‘’Ακούστε και αυτό καλό θα σας κάνει’’, , ‘’Σαίξπηρ’’ ‘’Τζουρουασικπουαρκ’’κτλ . Κάποιοι μάλιστα δεν δίστασαν να τον παρομοιάσουν με τον ήρωα του Φώσκολου, αστυνόμο Θεοχάρη (νομίζω εγώ το έγραψα).

 Αν όμως υπάρχει ένας πολιτικός που να ενσαρκώνει την αισθητική αυτών των σίριαλ και να την επανασηματοδοτεί στο νέο πλαίσιο του σήμερα αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από τον υπουργό μας, τον Άδωνι Γεωργιάδη. Ο ρηχός και άδειος του λόγος, η εύκολη μαγκιά ως πολιτικό επιχείρημα, οι άπειρες τηλεοπτικές του εμφανίσεις  εμπλουτισμένες από μια τραμπούκικη υστερία είναι βγαλμένες από την πιο επιθετική κακογουστιά του παρελθόντος. Σε αυτή την τηλεοπτική σκηνή χωρίς βάθος παρασκηνίου, η πολιτική καταλήγει να θυμίζει τηλεοπτικό υποπροϊόν (γενέθλιος άλλωστε τόπος της δημόσιας παρουσίας του υπουργού). Η Ελλάδα του σήμερα, μοιάζει με την ανοιχτή τηλεόραση  που παίζει επαναλήψεις σ’ ένα ερημωμένο σαλόνι.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)