Με την Αλίκη στις πόλεις

‘’Όταν το παιδί ήταν παιδί περπατούσε με τα χέρια ανοιχτά. Ήθελε το ρυάκι να ναι ποτάμι, το ποτάμι χείμαρρος και η λιμνούλα θάλασσα. Όταν το παιδί ήταν παιδί, δεν ήξερε ότι ήταν παιδί όλα ήταν γεμάτα ζωή και η ζωή ήταν μία. Όταν το παιδί ήταν παιδί δεν είχε γνώμη για τίποτα δεν είχε συνήθειες, καθόταν οκλαδόν, έτρεχε, είχε τσουλούφι στα μαλλιά και δεν έκανε γκριμάτσες όταν το φωτογράφιζαν. ‘’

Ίσως να μην υπάρχει καλύτερη εισαγωγή για την ‘’Αλίκη στις πόλεις’’ από τις φράσεις του Πέτερ Χάντκε στα πρώτα λεπτά από ‘’Τα φτερά του Έρωτα’’ μια άλλη μεγάλη ταινία του Βέντερς. Βέβαια στην ‘’Αλίκη’’ ο Βέντερς δεν μας περιγράφει την ιστορία ενός στοιχειωμένου έρωτα. Παρ όλα αυτά όπως και σε μία ερωτική ιστορία, μας μιλά για έναν δεσμό ανάμεσα σε ανθρώπους και τελικά με το νυστέρι της τρυφερότητας, μας αποκαλύπτει τον Δεσμό των Ανθρώπων.

Ο δεσμός περιγράφεται εν κινήσει, παίρνει σχήμα ενώ η εικόνα του σχήματος χάνεται στην ταχύτητα των μετακινήσεων.  Η ‘’Αλίκη στις πόλεις’’ είναι μια ταινία αποστάσεων, αποστάσεων ανάμεσα σε σημεία πόλεων, ανάμεσα σε πόλεις, ανάμεσα σε ανθρώπους και τελικά ανάμεσα στον πρωταγωνιστή και το διαμελισμένο του υποκείμενο.

Η βασική αντίθεση της ταινίας, είναι η αντίθεση ανάμεσα σε δύο ταξίδια, το ένα στις Ηνωμένες πολιτείες και το άλλο στην γερασμένη Ευρώπη. Το πρώτο ταξίδι, με το κέντρο του χαμένο σπάει την τροχιά του. Μεταβάλλεται σε περιπλάνηση χωρίς στόχο, χωρίς αφετηρία, το φόντο του ταξιδιού, ταυτίζεται με το προσκήνιο. Ο ήρωας μας καταγράφει, φωτογραφίζει κρατά σημειώσεις. Καταγράφει όμως όχι για να θυμάται,  όχι για να αποδείξει πως όσα είδε υπάρχουν, αλλά για να αποδείξει πως ο ίδιος υπάρχει.

‘’Έχω χάσει την ικανότητα να ακούω και να βλέπω’’ εξομολογείται ο ήρωας λίγο πριν το τέλος της περιπλάνησης. Η φράση αυτή λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στην έξοδο από το πρώτο ταξίδι και το ξεκίνημα του δεύτερου. Περιγράφει την απώλεια και ταυτόχρονα το κενό που θα γεμίσει από την απρόσμενη αναζήτηση του δεύτερου ταξιδιού. Και ενώ η πρώτη διαδρομή γίνεται με την επιλογή του πρωταγωνιστή, η δεύτερη προκύπτει τυχαία. Η τροχιά που θα διανύσει ο ήρωάς μας μαζί με την μικρή Αλίκη, σύντομα θα μετατραπεί από αγκομαχητό σε παυσίλυπη ανηφόρα.

Ο Βέντερς γυρίζει μια ταινία για την βαθιά επαφή ανάμεσα σε δύο ανθρώπους με την απλότητα της χειρονομίας, το πώς ο άνθρωπος εφευρίσκει ξανά, απ την αρχή τον εαυτό του μέσα στην αθωότητα. Την εξιστόρηση μιας δύσκολης τρυφερότητας, που τελικά αποδεικνύει στον διχασμένο πρωταγωνιστή μας πως  υπάρχει. Ταυτόχρονα όμως είναι και μια ταινία για μια γενιά. Μια γενιά που κληρονόμησε μια Ευρώπη διχοτομημένη  και βαμμένη στο αίμα, μια γενιά που ψάχνει το πρόσωπό της στον καταναλωτισμό και την μαζική κουλτούρα, που προχωρά μόνη της κάτω από τους γκρεμούς των ψιλών κτηρίων, νυχτώνοντας μια ασπρόμαυρη μελαγχολία.

Και ανάμεσα στα πλάνα του Ρόμπυ Μίλλερ, η μουσική των CAN του krautrock, ο Chuck Berry, τα αντικείμενα φετίχ της αμερικανικής έκτασης: τα μοτέλ, τα μεγάλα αυτοκίνητα, ο αμερικανικός αυτοκινητόδρομος. Ένα τζουκμπόξ, ο ψίθυρος ενός τραγουδιού των Drifters και οι συνεχείς σινεφίλ αναφορές, μας κάνουν να κινούμαστε σε μια υπαρξιακή καρτ-ποστάλ, οικεία και ταυτόχρονα κατασκευασμένη. Ο Βέντερς συνθέτοντας αυτά τα σημεία καταγράφει μια ήδη υπαρκτή κουλτούρα, τοποθετεί τη ταινία στο συγκεκριμένο αυτό πλαίσιο ως απότοκο, ως κομμάτι αλλά και ως κριτική του.

Η ‘’Αλίκη στις πόλεις’’ μας δείχνει το πώς κανείς μαθαίνει από τη σοφία της αφέλειας, το πώς τα μάτια ενός παιδιού κουβαλούν το βλέμμα του ταξιδιού και το πως κάθε ταξίδι καλύπτει μια ταυτόχρονη απόσταση στο μέσα των ανθρώπων. Το πώς η σιωπή γίνεται επιδερμίδα της επαφής και τελικά το πώς ξεφλουδίζεται η ίδια η ζωή μέχρι να φτάσουμε στο κουκούτσι, στον πυρήνα της τρυφερότητας,  της λυτρωτικής και πρόσχαρης  απλότητας που ενώνει το κέντρο των πραγμάτων: ‘’όταν το παιδί ήταν παιδί, δεν ήξερε ότι ήταν παιδί όλα ήταν γεμάτα ζωή και η ζωή ήταν μία .΄΄

Το τρέιλερ της ταινίας: 

(διαβάστηκε στα πλαίσια του 26^ου πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, παρουσιάζοντας την ταινία του Βιμ Βέντερς, ‘’Η Αλίκη στις πόλεις’’)