Λονδονιστάν

Ο Σαντίκ Κχαν είναι ο νέος δήμαρχος του Λονδίνου. Ο πακιστανικής καταγωγής υποψήφιος των Εργατικών κατάφερε να εξασφαλίσει 56,8% των ψήφων, με αποτέλεσμα το Λονδίνο να αποκτήσει τον πρώτο του μουσουλμάνο δήμαρχο - πρώτος μουσουλμάνος δήμαρχος σε οποιαδήποτε μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη.
Το αποτέλεσμα αυτό και η σημασία του δεν μπορούν να ιδωθούν εκτός συγκυρίας.
Η ισλαμοφοβία γίνεται βασικό επιχείρημα στον πολιτικό λόγο ακόμη και των παραδοσιακών κομμάτων, η Ακροδεξιά ανεβάζει τα ποσοστά της στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, με αποκορύφωμα το αποτέλεσμα στις εκλογές της Αυστρίας, και ένας ημιπαράφρων μισαλλόδοξος κατεβαίνει με αξιώσεις στις αμερικανικές εκλογές.
Ταυτόχρονα, οι προσφυγικές και οι μεταναστευτικές ροές και η διαχείρισή τους αναδεικνύονται σε ένα από τα σημαντικότερα θέματα προς διαχείριση για την αρτηριοσκληρωτική, φοβική και αργοκίνητη Ευρώπη.
Ηδη από την εποχή της «σύγκρουσης των πολιτισμών» και ιδίως μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ο μουσουλμάνος έχει αναγορευτεί από τον δημόσιο λόγο στον μεγάλο Αλλο.
Κι όμως, ο μουσουλμάνος δεν είναι κάποιος που κατοικεί μακριά, κάποιος που κρύβεται απειλώντας πίσω από το παραπέτασμα.

Είναι κάτοικος και πολίτης της Ευρώπης. Ετσι ο Αλλος γίνεται ο μεγάλος Ξένος, ο νέος Εβραίος σε μια ήπειρο που ξαναχτίζει τα συστατικά του ρατσισμού της, ο φταίχτης σε χώρες που προσπαθούν να εντάξουν τον ρατσισμό κανονικοποιημένο στον δήθεν φιλελευθερισμό τους.
Η νίκη του Κχαν στις εκλογές αποκτά τη σημασία της ακριβώς σε αυτό το συμβολικό επίπεδο.
Γιατί καταφέρνει να προκαλέσει ρωγμές σε μια ομογενοποιημένη αφήγηση που ταυτίζει την εξαίρεση με τον κανόνα, υποβαθμίζει το σύνολο των χαρακτηριστικών, των διαφορών και των ιδιαιτεροτήτων, ομογενοποιώντας σε μια ενιαία εικόνα, σύμφωνα με τους όρους του φόβου, της ακροδεξιάς προπαγάνδας και του θεάματος (για να αντιληφθούμε τον βαθμό που κάτι τέτοιο μας αφορά άμεσα, είναι καλό να ρίξουμε μια ματιά στο ρατσιστικό ξέσπασμα του Ανδρέα Ανδριανόπουλου -δήθεν εκπροσώπου του δήθεν φιλελευθερισμού στη Ελλάδα- με τίτλο «Μπράβο στο Λονδονιστάν»).

Και σίγουρα το στοιχείο της θρησκείας ήταν κυρίαρχο καθ’ όλη την προεκλογική περίοδο στον δημόσιο λόγο της Μεγάλης Βρετανίας.
Κυρίως φυσικά από τους αντιπάλους του Κχαν, οι οποίοι προσπάθησαν να τον συνδέσουν με το εξτρεμιστικό Ισλάμ και την τρομοκρατία.
Το θρησκευτικό στοιχείο δεν ήταν βέβαια το μόνο, αφού ο Κχαν υποσχέθηκε να κατασκευάσει 50.000 νέες κατοικίες με κοινωνικό ενοίκιο, να παγώσει τις αυξήσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς και να κάνει το Λονδίνο μια «πράσινη» πόλη.
Γιατί πέρα από μουσουλμάνος, ο Κχαν έχει και άλλα χαρακτηριστικά.
Οπως π.χ. την ταξική του καταγωγή από φτωχή οικογένεια του Λονδίνου, στοιχείο που φρόντισε να τονίσει και ο ίδιος προεκλογικά.
Ταυτόχρονα, ο Κχαν τοποθετείται πολιτικά στην αριστερή πτέρυγα των Εργατικών, αλλά στην ήπια εκδοχή της, τη λεγόμενη soft Left, η οποία κατάγεται από τους πολιτικούς γύρω από τον Νιλ Κίνοκ.
Επίσης, διετέλεσε δύο φορές υπουργός των κυβερνήσεων του Γκόρντον Μπράουν.
Ισως τελικά να βρισκόμαστε μπροστά στο παράδοξο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η μετριοπάθεια (ή ο πολιτικός συντηρητισμός του Κχαν, ανάλογα από πού το βλέπει κανείς) να αποτελέσει βασικό παράγοντα ριζοσπαστικότητας.

Ακριβώς γιατί η αφήγηση που δημιουργείται μοιάζει οικεία και μετριοπαθής κόντρα στη -με θρησκευτικούς όρους- ριζοσπαστικοποιημένη εικόνα των μουσουλμάνων.
Μια εύκολα αποδεκτή εκδοχή, μια μη αιχμηρή εικόνα ενός ήπιου πολιτικού και ενός ήπιου ανθρώπου, ενός εξαιρετικά πετυχημένου παραδείγματος ενσωμάτωσης.
Ο Κχαν αναδεικνύεται έτσι όχι μόνο ως ένας εκπρόσωπος των κατοίκων του Λονδίνου, αλλά και ως ένας εκπρόσωπος των μουσουλμάνων κατοίκων της ξενοφοβικής Ευρώπης.
Ως ένα επιχείρημα απέναντι σε εξισωτικές λογικές και ταυτίσεις, απέναντι σε έναν συμπαγή τρόπο σκέψης που μοιάζει να κυριαρχεί, αν όχι ολοκληρωτικά, σίγουρα με ολοκληρωτικό τρόπο.
Απέναντι σε μια Διεθνή του ρατσισμού με παρόμοια χαρακτηριστικά τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στην Αυστρία ή την Ελλάδα.

Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά στην ενσάρκωση ενός διαφορετικού παραδείγματος και μάλιστα όχι μόνο με συμβολικά χαρακτηριστικά, αλλά και με ταξικά.
Και αυτό, ναι, αποτελεί σίγουρα μια σημαντική νίκη.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)