Η κρίση ως σάτιρα

«Ανθρωποι διαλέξτε: να βλέπετε τον εαυτό σας βασιλιά, μέσα στις ονειρικές ανταύγειες του μαγικού καθρέφτη σας, ή μήπως να ψάχνετε για θλιβερές χαρακιές στα σκιώδη χέρια που κάρφωσαν κάποτε στον τοίχο σας τούτο τον υπέροχο, παυσίλυπο καθρέφτη;»
Αγης Πετάλας, Η δύναμη του κυρίου Δ*, εκδόσεις αντίποδες

Ενώ τα γεγονότα περνούν από πάνω μας, η κρίση φαίνεται πως είναι εδώ για να μείνει. Βαθαίνοντας την κοινωνική διάβρωση, σχηματίζοντας νέα δεδομένα στην πολιτική πραγματικότητα, αποκαλύπτοντας νέους τρόπους ανθρώπων. Ναι, κάποτε και αυτός ο κύκλος θα κλείσει.
Και τι θα μείνει τότε από το απότομο χάσμα που γέννησε το παρόν μας; Ποια η σκουριά και ποια η κληρονομιά του παρόντος μας; Κάθε εποχή είναι η καταγραφή της. Η ιστορία, οι εικόνες και οι αφηγήσεις που αφήνει πίσω της ως αποτύπωμα.

Και μέσα από τα τεκμήρια, τους δείκτες και τα κειμήλια, αυτό που τελικά μένει στην επιφάνεια ώστε να ανασυστήσει το παρόν μας που χάθηκε θα είναι το πιο πυκνό σημαινόμενο, ο λόγος και η αφήγηση που πάλλονται στο διηνεκές υπενθυμίζοντας ενώ ταυτόχρονα διεκδικούν τη χρονική αυτοτέλειά τους. Η λογοτεχνία, οι φράσεις, οι λέξεις.

Το νέο που προσκομίζει η συλλογή αφηγημάτων «Η δύναμη του κυρίου Δ*» του πρωτοεμφανιζόμενου Αγη Πετάλα είναι η ιδιομορφία του σατιρικού της τόνου.
Η καθημερινότητα της κρίσης παρουσιάζεται ως μια ψηφιδωτή τοιχογραφία: τα ενεχυροδανειστήρια, ο ρατσισμός, οι επαίτες, η εξαθλίωση, ο νεανικός εγκλωβισμός και πολλά άλλα. Ειπωμένα όμως όλα από την ιδιομορφία και στην ιδιόλεκτο του πρωταγωνιστή/αφηγητή.
Ο κύριος Δ* (αν και δεν κατονομάζεται) είναι ο διάβολος σε μια νέα λογοτεχνική ενσάρκωση σε μια επίσκεψή του στο εδώ και το τώρα της ελληνικής κρίσης.
Ενώ το βιβλίο μας κομίζει ηθικά φορτία, δεν ηθικολογεί στο ελάχιστο. Αυτό προκύπτει μέσα από τη μόνιμη χρήση της σάτιρας και πιο συγκεκριμένα μέσα από το ειρωνικό στίγμα το οποίο ταυτίζεται τόσο με τον λόγο όσο και με τον ίδιο τον χαρακτήρα του αφηγητή. Ο κύριος Δ* μιλά με τον τόνο και τις απόψεις ενός σύγχρονου Ελληνα δημοσιολόγου. Αντιδρά στα ανάλογα ερεθίσματα, υπογραμμίζει τα όμοια παραδείγματα, ξεδιπλώνει τα τραπεζομάντιλα του όμοιου κυνισμού.
Τονίζει το μεγαλείο της ελεύθερης αγοράς, καταγράφει τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας (υπό αυτή την τόσο συγκεκριμένη σκοπιά), ενσαρκώνει τα διάφορα τρέχοντα ιδεολογήματα (όπως αυτό τον επαρχιώτικο κοσμοπολιτισμό, την περιγραφή της Ελλάδας ως μιας ατελείωτης βαλκανιάδας σε αντίθεση με την πνευματική υπεροχή της Ευρώπης).
Ο τόνος όμως του βιβλίου προσεγγίζει τη λόγια σάτιρα.
Το ύφος, οι αναφορές, ακόμη και οι περίπλοκες διαδρομές της σκέψης του κυρίου Δ* -προϊόντα βαθιάς αστικής καλλιέργειας- έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την προχειρότητα του λόγου των συγκεκριμένων δημοσιολογούντων δημιουργώντας έτσι ακόμη ένα ειρωνικό τοπίο και ταυτόχρονα προσκομίζοντας στο βιβλίο τον ιδιαίτερο τόνο του ύφους που μοιάζει να ταυτίζεται με την ίδια την ουσία του.

Αυτό που κάνει την αφήγηση του Δ* πιο αιχμηρή δεν είναι ο τόνος ή το περιεχόμενο των σχολίων του, αλλά η εμπλοκή του.

Η επιχειρηματική του δραστηριότητα, οι συμβουλές του, οι άνθρωποι που επιλέγει ως ήρωες ή θύματα. Μέσα από την υπερβολή που ενσαρκώνει η φύση του πρωταγωνιστή (αυτή του διαβόλου) τονίζεται η ίδια η υπερβολή της εποχής μας.

Το σύμπαν του κυρίου Δ* μοιάζει ενιαίο. Στην πραγματικότητα βρισκόμαστε μπροστά σε μια ενιαία ιστορία, μαθαίνοντας χωρίς σειρά ή εξέλιξη την ιστορία του ίδιου πρωταγωνιστή-αφηγητή, χωρίς συγκεκριμένους χρονικούς προσδιορισμούς, όμοια σαν να διαβάζουμε ένα διακεκομμένο μυθιστόρημα.

Ο διαχωρισμός σε διηγήματα/αφηγήσεις ουσιαστικά επιβάλει (αντίθετα από τη ροή των κεφαλαίων) μια εκ νέου και παράλληλη εστίαση σε διαφορετικά συμβάντα του τοπίου αυτού που μοιραζόμαστε με τον Κύριο Δ*.

Ο ιδιαίτερος τρόπος εστίασης και καταγραφής, όπου τα συμβάντα παραμένουν ταυτόχρονα αναγνωρίσιμα και διαθλασμένα, η χρήση του κυνισμού ως θεμελιακού αυτονόητου, οι ανθρωπότυποι που συνομιλούν με τον διάβολο και δεν αποτελούν επινοήσεις αλλά δικά μας καθημερινά αυτονόητα, η οικειότητα αυτού του ψυχρού και απόμακρου κόσμου φέρνουν τον αναγνώστη στο τοπίο εκείνο όπου η σάτιρα γίνεται κρίση.