Οι μαθητές, οι φοιτητές και οι γκριμάτσες της εξουσίας

Όχι! Δεν αρκεί η χωροταξία της νύχτας σου για να γκρεμίσεις τα όνειρά μου! Δεν αρκούνε οι μπουλντόζες σου, οι κακλαμάνηδες, τα νομοσχέδιά σου. Οι φύλακες τα δικαστήριά σου, τα μίσθαρνα σκυλιά σου. Οι μπάτσοι, οι ρουφιάνοι σου και τα φασισταριά σου!

(Μιχάλης Τάτσης, Με το καδρόνι στα χέρια, εκδ. Πανοπτικόν, 2011)

Είναι η γκριμάτσα της εξουσίας, όπως αυτή εμφανίζεται τις τελευταίες εβδομάδες γύρω από τα θέματα της παιδείας, η γκριμάτσα αυτή γελοία μαζί και επικίνδυνη.

Τα ‘’Τσακιστείτε έξω από την αίθουσα’’ του αξιαγάπητου Πρύτανη Φορτσάκη, η περιγραφή των φοιτητών από τον Αντώνη Σαμαρά ως ‘’ θρασιμιών που δεν έχουν αγωγή από την οικογένειά τους’’ (αλήθεια από πού ψωνίζει τόσο μοντέρνες ιδέες και ατάκες ο πρωθυπουργός; Από τη νεολαία Μεταξά;). Ο υπουργός Ανδρέας Λοβέρδος να κυνηγά καταληψίες στις περιφέρεις της χώρας προσάγοντάς τους, να κυνηγά σελίδες στο Facebook που καλούν σε κατάληψη και να ετοιμάζει αντίποινα απέναντι σε μαθητές. Φυσικά τα μαθητοδικεία, το νέο ιδιώνυμο απέναντι σε μαθητές και γονείς και οι ξυλοδαρμοί μαθητών από τις ομάδες ΔΙΑΣ χρεώνονται σε αυτόν (για περισσότερες πληροφορίες δείτε τα αφιερώματα της εφημερίδας).

Είναι η ρητορική της καταστολής, η ρητορική της υποκρισίας και της αντιστροφής των λέξεων. Αυτοί που υποβάθμισαν τα πανεπιστήμια, τώρα τα καταγγέλλουν ως υποβαθμισμένα. Αυτοί που αναδείχθηκαν από κομματικές παρατάξεις (βλ. πχ τον κύριο Φορτσάκη ως μέλος της ΟΝΝΕΔ και αργότερα ως στέλεχος της κυβέρνησης Μητσοτάκη) τώρα ζητούν την αποχώρηση των παρατάξεων από τα πανεπιστήμια. Αυτοί που συμμετείχαν στα μεγαλύτερα δημόσια ξεπουλήματα (ο κύριος Φορτσάκης και πάλι, στη ΝΕΡΙΤ ως μέλος του Εποπτικού συμβουλίου και στο εγκληματικό ξεπούλημα του Ελληνικού ως νομικός σύμβουλος), τώρα μας μιλούν για την προάσπιση του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Αυτοί που χαρακτήρισαν τους νεοναζί ‘’ακτιβιστές της δεξιάς’’ (Αν. Λοβέρδος)τώρα περιγράφουν τους φοιτητές που αντιδρούν ως φασίστες (μαζί με τους παρατρεχάμενους κονδυλοφόρους τους).

Μα ο αγώνας των μαθητών και των φοιτητών ξεπερνά κατά πολύ τον αγώνα για την κυριολεξία των λέξεων, ακόμα και τον αγώνα για μια σειρά πρακτικών ζητημάτων μεγάλης σημασίας (π.χ. πετσόκομμα εισακτέων, απολύσεις διοικητικών υπαλλήλων κτλ). Μέσω της διαγραφής των φοιτητών, μέσω των νέων όρων φύλαξης του πανεπιστημίου και μιας σειράς άλλων ρυθμίσεων, η διαδικασία της φοίτησης εντατικοποιείται και πρακτικοποιείται σε βαθμό τέτοιο ώστε να μετατρέπει το πανεπιστήμιο σε μια ειδικευμένη προέκταση του σχολείου.  Η γνώση – όμοια με τη σχολική παπαγαλία- δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από ένα μέτριο εργαλείο ανεύρεσης εργασίας. Η όποια αμφισβήτηση απέναντι στην απόλυτη αυθεντία καταργείται ως μέρος της γνωστικής διαδικασίας. Ο ελεύθερος χρόνος, η κοινωνικοποίηση, η ανταλλαγή μέσω της συζήτησης, η ενασχόληση με τα κοινά, ο τρόπος αντίληψης του εαυτού ως μέλος ενός συνόλου, ποινικοποιούνται ως αχρείαστες πολυτέλειες. Το πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε ένα στρατόπεδο τυποποιημένης γνώσης, πειθάρχησης και γεωμετρικής συμπεριφοράς.

Αυτό που συμβαίνει στον χώρο της παιδείας είναι η σύγκρουση δύο πολύ διαφορετικών ελευθεριών. Από τη μία της ελευθερίας της εξουσίας να ορίζει αυθαίρετα την έκταση, τη δεινότητα και την ένταση της επιβολής της. Και από την άλλη της ελευθερίας του ανοιχτού διαλόγου, της συνέλευσης, των ελεύθερων αποφάσεων και τελικά της ελεύθερης γνώσης.

Είναι η παράφραση των λέξεων αυτή που σχηματίζει τη γκριμάτσα της εξουσίας. Όταν οι από επάνω κάνουν λόγο για δημοκρατία και ελευθερία στην πραγματικότητα μιλούν για το δικό τους δικαίωμα να στερούν τις ελευθερίες όσων βρίσκονται από κάτω και να τους αποκλείουν από τη δημοκρατία. Όταν μας ζητούν να καταδικάσουμε τη βία απ’ όπου και αν προέρχεται στην πραγματικότητα περιγράφουν τη δική τους επιθυμία να καταπνίξουν βίαια την οποιαδήποτε αντίδραση απέναντι σε αυτή ακριβώς τη δική τους βία.

 Λοιπόν απόψε σκέφτομαι όλους τους προαναφερθέντες πασιφιστές της βίας. Απόψε θα φάω ελαφρά. Θα κάνω ένα μπάνιο και θα φιλήσω την ηλικία μου στο μέτωπο. Και πριν κοιμηθώ, θα αποφύγω να καταδικάσω την βία απ όπου και αν προέρχεται.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)