Αρχή συνειρμού: έναν χρόνο μετά τον θάνατο του Όλιβερ Κρόμγουελ το 1658, οι εχθροί του επανέρχονται στην εξουσία. Καθαιρούν το γιο και διάδοχό του και επαναφέρουν τη βασιλεία, στέφοντας τον Κάρολο τον Β’ βασιλιά. Όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. Ο Κρόμγουελ, σύμβολο της Κοινοπολιτείας της Αγγλίας και του αγγλικού εμφυλίου, είχε πεθάνει από φυσικά αίτια. Η κηδεία του στο Αβαείο του Γουέστμνιστερ είχε γίνει δημοσία δαπάνη με τιμές ηγεμόνα. Η μνήμη της μεγαλοπρέπειας του αποχαιρετισμού συνόδευε τον άνθρωπο που ήδη είχε αρχίσει να γίνεται θρύλος. Το νέο κοινοβούλιο (ελεγχόμενο από το βασιλιά) διέταξε την απομάκρυνση της σορού από το Αβαείο και για παραδειγματισμό η κυβέρνηση εκτέλεσε τα άψυχα σώματα του Κρόμγουελ και των συντρόφων του, αφήνοντάς τα για χρόνια σε κοινή θέα. Με τον τρόπο αυτό, η αγγλική κυβέρνηση ήθελε να δείξει πως ακόμα και στο θάνατο δεν μπορεί να ξεφύγει από τη δικαιοσύνη.
Το γεγονός αυτό δεν είναι το μόνο, αλλά ίσως το πιο χαρακτηριστικό από μια σειρά μεταθανάτιες εκτελέσεις κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Η πρακτική είναι θανατοπολιτική στην απόλυτη κυριολεξία της. Μια μεταθανάτια διαχείριση του θανάτου, ως μήνυμα προς τους ζωντανούς, ως μήνυμα για ό,τι έχει αφήσει πίσω του ζωντανό ο αποθανών. Μια παραπλήσια πρακτική αντικρίσαμε μετά το πραξικόπημα στην Τουρκία του 2016. Μετά τα γεγονότα απαγορεύτηκε ο θρήνος και η προσευχή για όσους είχαν συμμετάσχει στο πραξικόπημα. Ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης είχε μάλιστα ανακοινώσει πως θα διαμορφωθεί ένας ειδικός χώρος για την ταφή τους, με το όνομα «νεκροταφείο των προδοτών». «Όποιος περνά απ’ έξω θα τους καταριέται κι έτσι δεν θα μπορούν να ησυχάσουν στους τάφους τους», σημείωσε τότε.
Οι πράξεις αυτές ορίζουν το τελευταίο σημείο της απανθρωποποίησης. Επικυρώνουν μετά το τέλος, τη φύση της διαδικασίας, την ταυτότητα του υποκειμένου. Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, ώστε η επίδειξη της εξουσίας τους να υπερβαίνει τα όρια της ζωής και του θανάτου. Ορίζοντας ό,τι είναι ζωντανό ως πτώμα και ό,τι έχει πεθάνει ως ένα υποκείμενο που δεν του άξιζε η ζωή. Κανονικοποιώντας τη ζωή μέσα από το θάνατο.
Επιστροφή στην αφορμή του συνειρμού: «σοκάρουν οι χειροπέδες σε έναν άνθρωπο νεκρό ή ημιθανή. Είναι περιύβριση νεκρού. Νωρίτερα, από τον ασύρματο της ΕΛΑΣ ακούγεται ο ένας από τους αστυνομικούς να αναφέρει πως ο Ζακ «μάλλον είναι νεκρός»», αναφέρει ο ειδικός παθολόγος Μανώλης Φραγκάκης στις «ιστορίες που γράφουν Ιστορία», Στο Κόκκινο. «Είναι περιύβριση νεκρού» υπογραμμίζει, όπως και η σχετική ανακοίνωση της ΟΕΝΓΕ, την οποία συνυπογράφει. Είκοσι μέρες μετά, η εικόνα επιστρέφει. Ενός νέου ανθρώπου πεσμένου, διαλυμένου και αιμόφυρτου. Με το πλήθος να αλαλάζει, με την αστυνομία να το προστατεύει από μια ανύπαρκτη απειλή και να συνεισφέρει με επαγγελματικό οίστρο στο λιντσάρισμα. Και αφού ξεψυχά, ή έχει ήδη ξεψυχήσει, του περνούν χειροπέδες.
Τι σημαίνουν οι χειροπέδες αυτές; Είναι απλώς περιύβριση; Δημοσιοϋπαλληλική εμμονή στο τυπικό του επαγγέλματος; Μια περιφρονητική πράξη χωρίς πολλή σκέψη; Τι προσπαθούν να κρατήσουν φυλακισμένο οι χειροπέδες; Είναι το αχρείαστο της συγκεκριμένης πράξης που την κάνει ακόμα πιο τρομακτική. Η εκδικητικότητα που δεν ορίζει καν το είδος της εκδίκησης που αναζητά. Επικύρωση της νίκης απέναντι στο νεκρό και τους ζωντανούς.
Με τις χειροπέδες αυτές δεν ζυγίζεται ο θάνατος, αλλά η ζωή. Και η ελάχιστη σημασία που μπορεί να έχει. Και το γεγονός πως κάποιοι πιστεύουν πως ακόμα και στο θάνατο δεν μπορείς να τους ξεφύγεις.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου