Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2018

Η δολοφονική προέκταση της μάζας



Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, πολλά πράγματα μένουν θολά στην υπόθεση γύρω από τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Αυτό που υπάρχει, αυτό που υπήρχε ακόμα και πριν γίνει γνωστή η ταυτότητα του θύματος, είναι το αρχικό βίντεο και αυτά που το ακολούθησαν.
Ενας άνθρωπος εμφανώς εξαντλημένος που προσπαθεί να ξεφύγει, δύο όρθια σκουπίδια που τον κλοτσούν με μανία σε κοινή θέα χωρίς να απειλούνται, φωνές που μαρτυρούν ένα συγκεντρωμένο πλήθος, αστυνομικοί που χτυπούν έναν αιμόφυρτο άντρα σε κρίσιμη κατάσταση, η επιβεβαίωση του θανάτου του λίγο μετά.
Το βίντεο και η ταυτότητα του θύματος, σε συνδυασμό με τη (για μία ακόμη φορά) άθλια κάλυψη του γεγονότος από τα κανάλια, έδωσαν στο γεγονός τη διάσταση που όντως θα έπρεπε να έχει κάθε αντίστοιχο περιστατικό.
Σε σχέση με την αθλιότητα της αυτοδικίας, την απανθρωπιά της αδιαφορίας και τη βουβή συγκατάθεση σε εγκληματικές πράξεις. Σε σχέση με τα όρια που θέτει ένα κομμάτι της κοινωνίας και τη στάση του απέναντι στα περιθώρια που αυτή η ίδια ορίζει.
Νομίζω πως είναι λάθος κάποιος να κατηγορεί την κοινωνία γενικά για τον θάνατο του Ζακ Κωστόπουλου. Σαν αυτή η κοινωνία να είναι κάτι το ενιαίο, με ενιαία χαρακτηριστικά, απόψεις, αντιδράσεις. Χωρίς αποκλείσεις, περιθώρια και μετατοπίσεις (άρα χωρίς περιθώριο για μια αυριανή κοινωνία καλύτερη από αυτό το αίσχος).
Ταυτόχρονα είναι εγκληματικά αφελές να πιστεύουμε πως τα γεγονότα συνέβησαν από δύο μεμονωμένους τραμπούκους. Από δύο μονάδες που έπραξαν καθ’ υπερβολή, διεκδικώντας το δικαίωμα της προσωπικής ιδιοκτησίας και την ασφάλεια της περιουσίας τους.
Στη συγκεκριμένη υπόθεση πιστεύω πως η εναλλαγή ανάμεσα στον ενικό και τον πληθυντικό στην ανάλυση των γεγονότων φωτίζει όλη την υπόθεση στην κοινωνική της διάσταση. Γιατί μεμονωμένο, το άτομο (ή έστω τα δύο άτομα) αποτελεί εκφραστή του εαυτού του και όσων αντιπροσωπεύει. Υπάρχει όμως μια προέκταση της πράξης. Μια προέκταση στους γύρω ανθρώπους και μέσω του βίντεο σε όλους μας.
Το λιντσάρισμα προϋποθέτει όχλο, έχει ανάγκη από τα τυφλά ελατήρια της μάζας, την αίσθηση πως οι κινήσεις σου δεν γίνονται ακριβώς από εσένα, αλλά από τη βουβή μάζα που εκπροσωπούν τα ματωμένα σου χέρια. Και ακόμα περισσότερο από την προέκταση των πράξεων και των απόψεων που εκείνη τη στιγμή ενσαρκώνουν τα χτυπήματά σου μέσω της συμφωνίας των θεατών και των παρευρισκόμενων.
Η μάζα του λιντσαρίσματος δεν έχει όλη τον ρόλο του εκτελεστή. Η πλειονότητά της βρίσκεται εκεί για να επιβεβαιώσει. Είτε με τη συγκατάθεση είτε με τη σιωπή της. Χωρίς αυτή ίσως να μην υπήρχε ξυλοδαρμός.
Είναι εκεί για να ξορκίσει τις ενοχές, για να ορίσει τις πράξεις ως κανονικές. Οπως τα εκτελεστικά αποσπάσματα μοιράζονται την ευθύνη για τις σφαίρες τους πάνω στον εκτελεσμένο.
Ο άθλιος τρόπος που το γεγονός καλύφθηκε και περιγράφηκε, τα αιμοσταγή γκάλοπ της Στεφανίδου, του καναλιού του Καρατζαφέρη και άλλων όρνιων στρέφονται ακριβώς προς αυτή τη δολοφονική προέκταση της μάζας. Υπέρ αυτών των θεατών των βίντεο που ταυτίστηκαν με τη μάζα που παρακολουθούσε. Των θεατών αυτών με τα χαρακτηριστικά της μάζας που συνηγορούν από απόσταση. Μακριά από το αγριεμένο πλήθος, την ασφάλεια του όχλου, την κατάφαση της μάζας.
Ο θεατής μένει μόνος με την αγριότητα της άποψής του να προβάλλεται μπροστά στα μάτια του στο άψυχο σώμα ενός 30χρονου. Θεατής της δικής του κτηνωδίας. Τον θεατή αυτό τα ρεπορτάζ και τα γκάλοπ τον καθησυχάζουν, κανονικοποιούν τα ένστικτα και την απανθρωπιά του, σχετικοποιούν την αγριότητά του. Το μεμονωμένο άτομο γίνεται και εδώ πλήθος. Και ουσιαστικά μέσα από τη δολοφονική προέκταση τον καλούν (αυτόν, άνθρωπο και πλήθος μαζί) σε αυριανά «αναγκαία» λιντσαρίσματα.
Ασχετα με το τι θα γίνει με τον «κοσμηματοπώλη» και τον σύντροφό του στο λιντσάρισμα, αυτοί θα είναι πάντοτε εκεί έξω. Να κράζουν τους γκέι, να φτύνουν τα πρεζάκια, να βαφτίζουν την αυτοδικία νόμιμη άμυνα και τις κλοτσιές στο κεφάλι του πεσμένου αντρίλα. Εκεί έξω θα είμαστε και εμείς.
Και η απόφαση για τη δική μας στάση απέναντι σε όλα αυτά πρέπει να παρθεί ακριβώς τώρα.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Δεν υπάρχουν σχόλια: