Λίγες εβδομάδες πριν, το δημοτικό συμβούλιο της Βουδαπέστης πήρε την απόφαση να απομακρύνει το άγαλμα του Γκέοργκ Λούκατς από το πάρκο Szent István της ουγγρικής πρωτεύουσας. Το άγαλμα θα αντικατασταθεί από ένα αντίστοιχο του Αγίου Στεφάνου, του πρώτου βασιλιά της Ουγγαρίας.
Ο Λούκατς υπήρξε μάλλον ο σημαντικότερος (μαζί με τον Μπένγιαμιν) μαρξιστής κριτικός εκτός Ρωσίας. Ο Λούκατς υπήρξε φιλόσοφος, ιστορικός των αισθητικών θεωριών, υπουργός Πολιτισμού στη βραχύβια Ουγγρική Σοβιετική Δημοκρατία του Μπέλα Κουν και είχε εβραϊκή καταγωγή.
Κάποια απ' όλες αυτές τις ιδιότητες (ή μάλλον ο συνδυασμός όλων αυτών των ιδιοτήτων) ενόχλησε τον δημοτικό σύμβουλο του ακροδεξιού κόμματος Jobbik, ο οποίος έκανε και την πρόταση της απομάκρυνσης του αγάλματος.
Το κυβερνών κόμμα -το οποίο ελέγχει και τον δήμο της Βουδαπέστης- υποστήριξε την πρόταση και έτσι το άγαλμα θα απομακρυνθεί από το πάρκο.
Ας σημειωθεί πως το πάρκο βρίσκεται σε μια περιοχή όπου πολλοί Εβραίοι εκτοπίστηκαν από τις ουγγρικές αρχές από τον Ιούνιο μέχρι τον Νοέμβριο του 1944, σύμφωνα με το Hungarian Free Press.
Μια περιοχή-σύμβολο μιας άβολης μνήμης που υπενθυμίζει τον δρόμο που μπορούν να πάρουν τα γεγονότα σε δύσκολους καιρούς.
Σε μια χώρα της οποίας η κυβέρνηση πρωτοστατεί στις αντιπροσφυγικές δηλώσεις και πράξεις, κλείνει και περιφρουρεί τα σύνορα απέναντι στους «εισβολείς», ενώ ταυτόχρονα στολίζει την αντιδραστική της πολιτική με αντισημιτικό λόγο και περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου, η απομάκρυνση ενός αγάλματος μοιάζει να μην έχει και τόσο μεγάλη σημασία.
Εχω όμως την αίσθηση πως με τον ίδιο τρόπο που ένα άγαλμα γίνεται σύμβολο που συμπυκνώνει τον βίο και το έργο ενός ανθρώπου, με τον ίδιο τρόπο η απομάκρυνση ενός αγάλματος συμπυκνώνει τις πολιτικές, τις αντιλήψεις και τις προθέσεις μιας κυβέρνησης.
Και ακόμη περισσότερο την ουσία κομμάτων και πολιτικών απλωμένων σε κάθε σημείο της γερασμένης ηπείρου. Ετσι, η πράξη της απομάκρυνσης του αγάλματος γίνεται σύμβολο αντισημιτισμού, αντικομμουνισμού και αντιδιανοουμενισμού. Ενας ανδριάντας υπέρ της προσπάθειας γενοκτονίας της μνήμης.
Ζούμε σε μια εποχή όπου η πληροφορία δεν εξαρτάται από το ποσοστό αλήθειας που εμπεριέχει, αντίθετα εξαρτάται από τη βούληση αυτού που την επιβάλλει ως πραγματική.
Ο,τι συνέβη κάποτε παύει να συμβαίνει στο παρελθόν όταν οι ισχυροί της προστακτικής μπορούν να απομακρύνουν τα αγάλματα, να κάψουν τα βιβλία της ιστορίας, να διατάξουν το παρελθόν.
Δεν υπάρχει αλήθεια μόνο βούληση για επιβολή της αλήθειας. Ο δήμος της Βουδαπέστης όρθωσε ένα τεράστιο άγαλμα υπέρ της βούλησης αυτής και ενάντια στο ίδιο το γεγονός της ιστορίας.
Ζούμε την Ευρώπη των άδειων βάθρων, των έρημων πάρκων και του εξόριστου παρελθόντος. Μα η ζωή χρειάζεται τα αγάλματα με τον ίδιο τρόπο που το παρόν έχει ανάγκη το παρελθόν.
Αγάλματα υπαίθρια μακριά από την κατάταξη των μουσείων, μια τέχνη δημόσια και όχι μια τέχνη προνόμιο, έκθετη στον καιρό και το τυχαίο βλέμμα.
Μια τέχνη υπενθύμιση του καλού και του κακού, μια καταγραφή του παρελθόντος ως αισθητικής αποτύπωσης και της όψης ως βάθους. Τα σώματα των περαστικών ζητούν από τα υπαίθρια αγάλματα επιβεβαίωση παλμού.
Η κίνηση χρειάζεται την ακινησία των αγαλμάτων ώστε να μετρήσει τον εαυτό της. Και η ιστορία χρειάζεται τη στιβαρότητα της πέτρας, του μαρμάρου και του χαλκού απέναντι στη διαβρωτική διαδικασία της πλαστικής πληροφορίας και της χάρτινης αλήθειας.
Χωρίς αγάλματα το παρελθόν μένει χωρίς σώμα. Και χωρίς παρελθόν, το παρόν μένει ακίνητο και γίνεται άγαλμα. Στέκει ακρωτηριασμένο σαν αρχαιοελληνική μαρμάρινη ανάμνηση.
Η μνήμη δεν βρίσκει διέξοδο, δεν ησυχάζει. Τριγυρνά το σώμα μέχρι να το ακινητοποιήσει. Τα σώματα χωρίς τα αγάλματα από σάρκα γίνονται κρέας.
Και ζούμε το παράδοξο: είναι οι νεκροθάφτες της μνήμης και οι δολοφόνοι των αγαλμάτων οι οπαδοί του Τραμπ, του Ορμπαν ή του Αδ. Γεωργιάδη αυτοί που ανασταίνουν τη σημασία της μνήμης και την επιτακτικότητά της. Και δημιουργούν μια ακαριαία υπενθύμιση πριν το παρόν μας μεταμορφωθεί σε ένα ατελείωτο νεκροταφείο ελευθεριών και αγαλμάτων.
(στην Εφημερίδα των Συντακτών)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου