Οι άταφοι νεκροί και το νεκροταφείο των προδοτών

Είναι πολλά, τόσα πολλά όσα συμβαίνουν στην Τουρκία. Και έχεις την αίσθηση αυτή πως μαθαίνεις για μια κατάσταση όπου ο ιστορικός χρόνος ταυτίζεται με τον πραγματικό, μέσα στη σημασία και την πυκνότητα των ωρών και των ημερών. Και εκεί αναζητάς ένα γεγονός που θα μπορούσε να περικλείσει περισσότερα, έστω και μπροστά σε αυτή την ατελείωτη επίδειξη πυκνότητας. Το χέρι της ιστορίας μάς γνέφει προς τη λεπτομέρεια σε σχέση με την τύχη των νεκρών πραξικοπηματιών, τη σύγχρονη αναπροσαρμογή του εναρκτήριου μύθου της Αντιγόνης.


Σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων DHA, η τουρκική Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων ανακοίνωσε πως δεν θα τελεστούν οι κηδείες όσων επίδοξων πραξικοπηματιών έπεσαν νεκροί κατά την απόπειρα του πραξικοπήματος. «Η προσευχή κατά την κηδεία, είναι προσευχή που κάνουν οι πιστοί για τους νεκρούς αδελφούς τους» αναφέρει η ανακοίνωση της Διεύθυνσης, ενώ αντίθετα οι επίδοξοι πραξικοπηματίες που έπεσαν νεκροί, «με τις πράξεις τους ποδοπάτησαν το δίκαιο όχι μόνο των ατόμων, αλλά και ενός ολόκληρου έθνους και έτσι δεν δικαιούνται την προσευχή των πιστών αδελφών τους».
Ας σημειώσουμε εδώ ότι η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων αποτελεί έναν από τους τομείς του δημοσίου στους οποίους πραγματοποιήθηκαν εκκαθαρίσεις. Σύμφωνα με ανακοίνωση της Διεύθυνσης, απομακρύνθηκαν συνολικά 492 στελέχη, μεταξύ των οποίων ιμάμηδες, μουφτήδες και διοικητικοί.
Μάλιστα ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης Καντίρ Τοπμπάς (ο οποίος ανήκει στο κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) διέταξε να δεσμευθεί χώρος και να δημιουργηθεί νεκροταφείο, το οποίο θα αποκαλείται «νεκροταφείο των προδοτών». «Όποιος περνά απ’ έξω θα τους καταριέται κι έτσι δεν θα μπορούν να ησυχάσουν στους τάφους τους», σημείωσε.



Η τύχη των νεκρών λειτουργεί ως παραδειγματισμός απέναντι στους ζωντανούς. Είναι τα νεκρά σώματα αυτά που ορίζουν τις τύχες των ζωντανών. Η μη συμπερίληψη των νεκρών σωμάτων στο νεκροταφείο της πόλης, στην πραγματικότητα μας μιλά για αποκλεισμό όχι μονάχα από την κοινότητα – την οριστική αυτή κοινότητα που περιγράφει την δική μας που συνεχίζει– μας μιλά για μια εξορία εκτός ιστορίας, μνήμης, ιστορικής συνέχειας. Ένα πραξικόπημα στους όρους με τους οποίους υπάρχει η μνήμη και διεκδικείται η ανάπαυση της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι πραξικοπηματίες δεν παύουν ποτέ. Μέσα από τον μόνιμο διασυρμό τους τελούν ένα πραξικόπημα κάθε φορά που κάποιος περνά έξω από το νεκροταφείο των προδοτών και ταυτόχρονα τιμωρούνται εξίσου συνοπτικά με την πραγματική τους ζωή. Η έξωση από τον τάφο αποτελεί ταυτόχρονα και έξωση από τη ζωή που έζησαν πριν από το πραξικόπημα, αφού ολόκληρη η μνήμη συνοψίζεται και συμπυκνώνεται στη συμμετοχή τους στο πραξικόπημα υποβαθμίζοντας ως την εκμηδένιση τις υπόλοιπές πράξεις της ζωής τους.
Ο θάνατος αναβαθμίζεται σε κυριαρχία στο σύνολο των εκφάνσεων της ζωής. Όχι ως μια στιγμή που θα αποτελεί τέλος, αλλά ως μια στιγμή που θα κρίνει ό, τι προηγήθηκε. Ο ίδιος ο χρόνος αλλάζει σχήμα. Παύει να είναι γραμμικός και παίρνει το σχήμα μιας ενδεχόμενης σπείρας που ορίζει κυκλικά από την αρχή τον εαυτό της.
Υπάρχει κάτι το αχρείαστο στη συγκεκριμένη τιμωρία που συνορεύει με το τρομακτικό. Μια ποσότητα εκδικητικότητας από την πλευρά της εξουσίας που κάνει το μείγμα της ζωής αβίωτο. Μια αχρείαστη επίδειξη μίσους που δεν στοχεύει καν στα θύματά στα οποία ασκείται. Στόχος είναι η απόδοση ιερότητας στο αντίθετο του πραξικοπήματος. Δίνοντας μέτρο στην ύβρη, στην πραγματικότητα περιγράφεις τα μεγέθη της τάξης η οποία δεν πρέπει να διαταραχθεί. Ορίζοντας ως ανίερη την πράξη του πραξικοπήματος, στην πραγματικότητα ο Ερντογάν περιγράφει τον εαυτό του ως ιερό. Η ποινή χρησιμοποιείται ώστε να περιγραφεί ο νόμος που το έγκλημα καταπάτησε. Αυτό που μπορεί εύκολα κανείς να διακρίνει μέσα από τις παραπάνω περιγραφές είναι μια αρμονική συνύπαρξη του σκοταδισμού και της βιοπολιτικής. Όλα είναι παλαιά και νέα ταυτόχρονα, όλα μαζί ιερά και ανίερα.

Αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία είναι μια βίαιη συγκρότηση ταυτότητας. Θεμελιωμένη στις πρόσφατες πράξεις και επιθυμίες του Σουλτάνου χρησιμοποιεί το πραξικόπημα ως καταλύτη μεταμόρφωσης πατώντας στο πολιτικό Ισλάμ, σε υπολείμματα κεμαλισμού, στην προσωπολατρία και την αδιαμεσολάβητη σχέση του αρχηγού με τον λαό (και μέσω των τεχνολογιών) και τα όρια που μπορεί να έχει η εξουσία. Η βίαιη αυτή μετατροπή της ταυτότητας περνά από ένα σύνολο αλλαγών στις περισσότερες εκφάνσεις της καθημερινότητας (όπως αυτή ορίστηκε και από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης), των πολιτικών θεσμών και της στελέχωσης του κράτους, των σχέσεων με τα κράτη και τις μεγάλες δυνάμεις και κυρίως στο πως ορίζεται ο θάνατος, το ιερό, η μνήμη και ο χρόνος. Η μετατροπή αυτή θα οριστικοποιηθεί όταν από το σύνολο των αλλαγών θα περάσουμε στην Αλλαγή. Σε έναν ενικό που σημαίνει πολλά περισσότερα από το σύνολο των επί μέρους στοιχείων σε μια συνισταμένη που εξαφανίζει τις συνιστώσες ως λεπτομέρειες. Αυτή η Αλλαγή θα σημαίνει πως ο Ερντογάν κατάφερε να καθιερώσει την Ύβρη ως αδιαμφισβήτητη κανονικότητα.
Μα κάποιες φορές η μνήμη φυσά τα τετράδια της ιστορίας γεμίζοντας με στίχους τις ερμηνείες και τις προβλέψεις μας:

«Το βράδυ βρήκα την περικοπή:
«Τον έδεσαν χειροπόδαρα» μας λέει
«τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι».
Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος.»

(στην εφημερίδα Εποχή)