Μικροί πρίγκιπες

«Η ομορφιά είν’ η αλήθεια, κι η αλήθεια ομορφιά»
Τζον Κιτς, Ωδή σε μιαν ελληνική υδρία

Είναι φορές που οι αφορμές σε επιλέγουν και δεν τις επιλέγεις. Κάπου πιάνεις με την άκρη του ματιού πως «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν Ντε Σεντ Εξιπερί θα μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Το πρώτο που σκέφτομαι είναι το πόσο έχουν ατυχήσει έργα αγαπημένα, μυθιστορήματα, κόμικς, ιστορίες στις κινηματογραφικές μεταφορές τους, πως η κλίμακα συνήθως παραμορφώνεται, το πνεύμα της ιστορίας απουσιάζει, ο ιδιαίτερος πυρήνας που καθιστά το παράδειγμα άξιο λόγου και αγάπης κρύβεται κάπου μετά τους τίτλους τέλους. Πώς θα 'ναι άραγε ο «Μικρός πρίγκιπας» στην stop motion εκδοχή του; Μπορεί να ειπωθεί ο τόσο ξεχωριστός και ιδιαίτερος τόνος της ευαισθησίας του Εξιπερί σε οποιοδήποτε άλλο μέσο; Αλλά είπαμε, δεν έχει και τόση σημασία, είναι η αφορμή που σε επιλέγει.

Ο «Μικρός πρίγκιπας» είναι από τα ελάχιστα έργα που μπορώ να αντιληφθώ ως καθολικά, όχι απλώς λόγω της επιτυχίας, της διάδοσής του, των άπειρων μεταφράσεών του. Αλλά κυρίως γιατί η ομορφιά ταυτίζεται σε τέτοιο βαθμό με την απλότητα ώστε να δημιουργεί οικειότητα ανεξάρτητα.
Ανεξάρτητα από φύλο, εποχή και ηλικία, ανεξάρτητα από τη λογοτεχνική σκευή του καθενός, τις απαιτήσεις του, τα αναγνωστικά του όρια. Γιατί είναι πια ορατό πως το βιβλίο καταφέρνει να υπερπηδήσει μια σειρά από αντιθέσεις: το ηλικιακό δίπολο του μικρός-μεγάλος, το δίπολο του παραμυθιού και της λογοτεχνίας και κατ' επέκταση το δίπολο που προκύπτει ως σοβαρό βιβλίο και λογοτεχνία της διασκέδασης, το δίπολο ανάμεσα στην εξομολόγηση και τη μυθοπλασία, την ποίηση και τον πεζό λόγο, τον ελεύθερο συνειρμό και τη δομημένη ιστορία και τόσα ακόμη. Οχι απλώς αναιρώντας τα ως αντίφαση, αλλά ενσωματώνοντάς τα ως κατάφαση.

Ισως γι' αυτό κάποιες φορές μπορεί να αποξενωθείς από το συγκεκριμένο βιβλίο. Μοιραζόμενος με τόσο πολλούς ανθρώπους και τόσες διαφορετικές ευαισθησίες είναι λογικό κάποια στιγμή να απολέσεις την προσωπική σου σχέση μαζί του. Ισως όμως αργότερα, σε μια στιγμή τυχαία, ψάχνοντας τις ψηφίδες του προσώπου σου, να βρεις πως κάποιες από αυτές αντιστοιχούν στις ψηφίδες του «Μικρού πρίγκιπα»: ένα αγόρι που βλέπει 45 ηλιοβασιλέματα σε μια μέρα από τον ελάχιστο πλανήτη του, η αγάπη του μικρού παιδιού για το λουλούδι, ένας βασιλιάς που ψάχνει για υπηκόους, ένας ματαιόδοξος για χειροκρότημα και ένας επιχειρηματίας που αγοράζει αστέρια.
Το «βλέπουμε μόνο με την καρδιά. Την ουσία δεν μπορούμε να τη δούμε με τα μάτια» ή το «Είναι ο χρόνος που ξόδεψες για το λουλούδι σου που κάνει το λουλούδι σου τόσο σημαντικό για σένα». Και ταυτόχρονα η πρώτη φορά που σου διάβασαν οι γονείς σου το βιβλίο, η φωνή του πατέρα σου πάνω από το κρεβάτι, η πρώτη φορά που το διάβασες μόνος σου και αργότερα η πρώτη φορά που το ξαναανακάλυψες ύστερα από χρόνια, με όλες τις προηγούμενες εμπειρίες να επιστρέφουν ταυτόχρονα. Και, τέλος, η φορά που ένιωσες την αφιέρωσή του: «στον Leon Werth όταν ήταν μικρό παιδί», αντικαθιστώντας αυτόν τον άγνωστο Λέοντα με το δικό σου όνομα.

Είναι οι μικροί πρίγκιπες που έρχονται να μας επισκεφτούν στην κάθε μας ηλικία, όμοιοι και ταυτόχρονα διαφορετικοί, ξαναγράφοντας το βιβλίο από την αρχή για εμάς. Αυτή τη φορά ελαφρά μετατοπισμένο για άλλη μια φορά (μέχρι την επόμενη). Ενώ μεγαλώνεις συναντάς τα δικά σου σημεία, που μιλούν στις δικές σου στιγμές: τον παιδικό ενθουσιασμό και τον συνειρμό της φαντασίας, στη συνέχεια την ενηλικίωση, τη μοναξιά της εφηβείας, αργότερα το παράλογο του κόσμου στον οποίο εισάγεσαι, την κοινωνική αμφισβήτηση (ω, ναι, υπάρχει και αυτή), τις ερωτικές εμπειρίες, το πρώτο γήρας και τη χαμένη παιδικότητα, την αίσθηση ενός γονιού απέναντι στο παιδί και τελικά ενός ανθρώπου μπροστά στον θάνατο και την απώλεια.

Η ηλικία του Μικρού Πρίγκιπα είναι όλες οι ηλικίες μετρημένες ως μία. Και σπάνια κάποιος κατάφερε να γεμίσει τα ράφια της βιβλιοθήκης του με τόσο πολλά βιβλία τοποθετώντας εκεί απλώς ένα. Τον «Μικρό Πρίγκιπα» του Αντουάν Ντε Σεντ Εξιπερί.