Για τον Αντονι Μπουρντέν (ξανά)

Τους τελευταίους επτά μήνες βλέπω συστηματικά τις εκπομπές του Αντονι Μπουρντέν. Η αυτοκτονία του τις ποτίζει αναδρομικά, τους δίνει ένα υπαρξιακό βάθος και μια χροιά αγωνίας που δύσκολα θα μπορούσες να διακρίνεις παλαιότερα.
Η ανάγκη για το ταξίδι, η αναζήτηση της γεύσης και της εμπειρίας, η κατάφαση στην ομορφιά του κόσμου δεν αποτελούν απάντηση στο γεγονός της αυτοκτονίας. Δεν εκβάλλουν στην πράξη, δεν ακυρώνονται λόγω αυτής. Είναι απλώς σύντροφοι στον ίδιο ανθρώπινο παλμό.
 Στοιχεία μιας ζωής εκτεθειμένης στα βλέμματά μας. Μιας έντασης μοιρασμένης στα τέσσερα σημεία του χώρου και στις επτά ηπείρους του χρόνου. Εδώ και επτά μήνες ψάχνω μια αφορμή να γράψω ξανά για τον Αντονι Μπουρντέν. Η αφορμή μού δίνεται με την έκδοση του βιβλίου του «Αγαπημένα», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πεδίο.

Πιστεύω πως οι δώδεκα σειρές εκπομπών του Μπουρντέν, το Anthony Bourdain: Parts Unknown, είναι μια από τις ομορφότερες και σημαντικότερες καταθέσεις που έχουν περάσει από τους τηλεοπτικούς δέκτες. Και πιστεύω πως οι σειρές αυτές επέκτειναν τα όρια του μέσου. Τόσο ως προς την κλίμακα όσο και ως προς το βάθος.
Εδώ δεν βρισκόμαστε μπροστά σε μια εκπομπή μαγειρικής ή ακόμη μια ταξιδιωτική εκπομπή αλλά απέναντι σε έναν τρόπο να βλέπεις και να αντιμετωπίζεις τον κόσμο. Και μαζί μπροστά σε μια αναδιάταξη της ανθρώπινης κλίμακας. Ποτέ ο κόσμος δεν έμοιαζε τόσο μεγάλος και πλούσιος, αλλά ταυτόχρονα τόσο φιλικός και οικείος.
Ταυτόχρονα ο Μπουρντέν υπάρχει ως φορέας μιας συγκεκριμένης κουλτούρας. Η πανκ, οι αγαπημένοι του συγγραφείς, οι εμμονές του σε συγκεκριμένους σκηνοθέτες και μουσικούς, το συγκεκριμένο χιούμορ με ίσες δόσεις ευφυΐας και σκατολογίας ντύνουν αισθητικά το κάθε επεισόδιο.
Και μαζί τα τσιγάρα, οι μπίρες, το ξενύχτι και η αυθόρμητη υπερβολή, η λατρεία για το παράδοξο και το πρωτότυπο, η θρησκευτική προσήλωση στο αυθεντικό, το μίσος για τους χορτοφάγους, το αίσθημα του βαδίσματος σε ανείδωτους δρόμους.
Σύντομα καταλαβαίνεις πως δεν βρίσκεσαι μπροστά σε ένα αισθητικό περιτύλιγμα, σε ένα στιλ ή σε μία πόζα. Είναι αυτή η σημειολογία όπως διαμορφώνεται μέσα από επιρροές και αναφορές, μέσα από επαναλήψεις και επιστροφές που περιγράφει τις αξίες και κωδικοποιεί τις αναζητήσεις, που περιγράφει τους βαθύτερους λόγους του ταξιδιού, της αναζήτησης, της συνομιλίας.
Σε κάθε επεισόδιο είναι ορατά όλα τα στοιχεία που διαμόρφωσαν το βλέμμα του. Το βλέμμα αυτό μέσα από το οποίο καλούμαστε να δούμε τον κόσμο.
Και σε περίπτωση που μοιράζεσαι την αγάπη για κάποιες από αυτές τις αναφορές, θα τις δεις να συνομιλούν με ολόκληρο τον πλανήτη, με διαφορετικούς πολιτισμούς, σε ξεχασμένες γωνίες και αδιάβατες νύχτες. Θα δεις τον δικό σου κώδικα σε προοπτική, τη δική σου κατάφαση στο ταξίδι, τη συνειδητοποίηση πως έξω από το παράθυρο εκτείνεται ένας κόσμος δικός σου.
Πέρα από τα πλάνα και τις εικόνες, πέρα από τις εμπειρίες και τις εξομολογήσεις, η πραγματική κατάθεση των εκπομπών είναι η αυθορμησία του ανθρωπισμού, η ποικιλία του όμοιου, η επαφή ως κοινός ανθρώπινος πυρήνας.
Η κατανόηση και η συμπάθεια απέναντι σε όλες τις εκδηλώσεις του ανθρώπινου. Στις αδυναμίες και τα πάθη, στον μόχθο και την επιμονή, στα όνειρα και τις συντριβές. Και μαζί η εστίαση στις τόσες καθημερινότητες.
Το φαγητό στον δρόμο και το ποτό στην μπάρα, στους τρόπους εκτόνωσης και στους όρους της διασκέδασης. Στον ανθρώπινο χρόνο όπως προσδιορίζεται από τη γεωγραφία, την κουλτούρα, τους ανθρώπους.
Εσύ ο ίδιος στις τόσες εκδοχές σου ανά τον κόσμο, διαφορετικός και όμοιος ταυτόχρονα, εαυτός και πλήθος.
Γιατί ο Μπουρντέν δεν σου δείχνει τα ταξίδια του αλλά σε φέρνει σε επαφή με το ταξίδι. Δικό του ή δικό σου, μικρή διαφορά έχει. Με την έκταση, όχι του κόσμου, αλλά της ανάγκης γι' αυτόν τον κόσμο.
Γι' αυτή την απέραντη έκταση από το στήθος σου μέχρι την τελευταία γωνιά της ανάσας σου.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)