Το ρήγμα

Οι ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ ποτέ δεν αποτελούσαν ένα θελκτικό θεσμό ή έστω θέαμα τόσο για τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και για οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η φετινή εκλογική αναμέτρηση είχε όντως μεγάλη σημασία αφού τα (σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενα) αποτελέσματα ορίζουν μια πολιτική αλλαγή. Η αντιπολίτευση θα μπορεί να μπλοκάρει αποφάσεις και πολιτικές των ρεπουμπλικάνων, να ελέγξει αποτελεσματικά των Ντόναλντ Τραμπ σε μια σειρά από σκάνδαλα και πολιτικές στρώνοντας στην πραγματικότητα την προεκλογική περίοδο για τα επόμενα δύο χρόνια.
Αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι για ποιο λόγο ενδιαφερόμαστε εμείς για όλα αυτά τα εκλογικά αποτελέσματα. Είναι απλώς η επιθυμία να αφαιρεθεί από τον ορίζοντα του κόσμου η παρανοϊκή φιγούρα του Ντόναλντ Τραμπ, μια εκλογική αναμέτρηση σε μια χώρα με ψευδή οικειότητα οικοδομημένη από την πολιτιστική της ηγεμονία προς εμάς ή κάτι περισσότερο; Η γνώμη μου είναι πως σε πολλές περιπτώσεις οι Ηνωμένες Πολιτείες, παρά τις αχανείς τους διαφορές με τον υπόλοιπο κόσμο, λειτουργούν ως αποτύπωση αλλαγών σε πολλές οικείες σφαίρες.

Η κοινωνία της Αμερικής, όπως παρουσιάζεται διχασμένη μοιάζει να αποτυπώνει ένα οικείο σενάριο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται αρκετά μετά από το γερασμένο παλιό και ψευδές στον πυρήνα του δίπολο ανάμεσα σε προοδευτικούς και συντηρητικούς με τις ίδιες πολιτικές στον πυρήνα τους. Τότε που όλα ήταν απλά και ηττημένα, η οικονομία επιβεβαίωνε την απόλυτή της κυριαρχία απέναντι σε οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα και οι κάλπες έμοιαζαν με μια βαρετή υπενθύμιση της πολιτικής. Οι εκλογές του 2016 έδειξαν την αναμέτρηση ανάμεσα στις εκδοχές του καινούριου με το παλαιό. Την νέα άνοδο της ακροδεξιάς, τα fake news, τον τηλεοπτικό αμοραλισμό ως ιδεολογία, τη ξενοφοβία και την εσωστρέφεια στις διεθνείς σχέσεις, τη ρήξη με οποιοδήποτε δεδομένο και αυτονόητο. Ως φορέας όλων αυτών ο Ντόναλντ Τραμπ αναδύθηκε ως μια εκδοχή του καινούριου. Και παρά την παλαιότητα των υλικών, η πρόσθεση και η σύνθεσή τους ήταν όντως κάτι το νέο (και το τρομακτικό). Οι Δημοκρατικοί αντέταξαν σε αυτό ό, τι πιο προβληματικό και γερασμένο. Μια γυναίκα ταυτισμένη με το πολιτικό κατεστημένο, με προβληματικές (έως και δολοφονικές σε πολλές περιπτώσεις) πολιτικές, με σκάνδαλα και πολλά ακόμη. Αυτός που ενσάρκωσε την αλλαγή του παραδείγματος για τους δημοκρατικούς, αυτός που κατάφερε να ενθουσιάσει και να θέσει σε κίνηση και συμμετοχή τα πλήθη (κάτι που αντίστοιχα κατάφερε και ο Τραμπ σε τελείως διαφορετικά ακροατήρια) ήταν ο Μπέρνι Σάντερς. Και μπορεί να μην κατάφερε να ηγηθεί των δημοκρατικών αλλά απ’ όσο φάνηκε και από τις ενδιάμεσες εκλογές το αίτημά του για ριζοσπαστικοποίηση των πολιτικών του δημοκρατικού κόμματος όχι μόνο βρήκε ακροατήρια αλλά και μιμητές, με αποτέλεσμα πολλοί σήμερα να το βλέπουν ως αναγκαιότητα.
Γιατί τελικά αυτό που είδαμε να αναμετριέται σε αυτές τις τόσο μακρινές σε εμάς εκλογές ήταν κάτι το πολιτικά οικείο, βγαλμένο από ένα κοινό μέλλον. Δυο διαφορετικές απαντήσεις στις νέες προκλήσεις μιας δεδομένης εποχής. Μια παγκοσμιοποιημένης εποχής, οικονομικής ύφεσης και αλλαγής της οικονομικής ισχύος, μιας εποχής μετανάστευσης και μισαλλοδοξίας, μιας εποχής όπου τα κοινωνικά ρήγματα διευρύνονται και τα μέσα δικτύωσης απελευθερώνουν και παραπληροφορούν ταυτόχρονα. Από την μία βλέπουμε πρόσφυγες από τη Σομαλία να γίνονται εκπρόσωποι στο Κογκρέσο, μουσουλμάνες γερουσιαστές και ομοφυλόφιλους κυβερνήτες, νέες γυναίκες και αφροαμερικάνους εκπροσώπους να δημιουργούν μια ενσάρκωση της πίστης στις ελευθερίες και της ανόδου των ταυτοτήτων. Και το πιο ελπιδοφόρο σε αυτή την κατηγορία είναι πως σε μια σειρά από περιπτώσεις (που δεν ταυτίζονται με το δημοκρατικό κόμμα φυσικά στο σύνολό του) δεν περιορίζονται μόνο σε αυτό που εκπροσωπούν ταυτοτικά, αλλά φέρουν και ένα αίτημα χειραφέτησης, με προτάσεις για οικουμενική δημόσια υγεία, προοδευτική στάση στο μεταναστευτικό, τα φυλετικά δικαιώματα και πολλά ακόμη. Και, από την άλλη, οι εκπρόσωποι της νέας δεξιάς. Ξενοφοβικοί, αντιδραστικοί και κυνικοί σε ένα μονίμως νέο μείγμα ευυπόληπτου τρόμου, συντήρησης παλαιάς κοπής και επικοινωνίας νέων μέσων (που όλο και περισσότερο ταυτίζεται με το σύνολο του ρεπουμπλικανικού κόμματος).

Το ρήγμα αυτό είναι ένα ρήγμα που βγαίνει μέσα από τις ίδιες τις κοινωνίες. Και αυτό που φάνηκε σε αυτές τις εκλογές είναι πως οι παλιοί τρόποι έχουν τελειώσει και πως σύντομα θα υπάρχουν μόνο δύο απαντήσεις σε αυτό: από την μία η ακροδεξιά και από την άλλη μια σύγχρονη αριστερή ριζοσπαστική πρόταση, γειωμένη στις πραγματικότητες και τις ανάγκες της κοινωνίας χωρίς διγλωσσία και μασημένες υποσχέσεις.

(στην εφημερίδα Εποχή)