Με αφορμή την αγγλόφωνη ανθολογία νέας ελληνικής ποίησης του Θοδωρή Χιώτη Features: Poetry of the Greek crisis
Στην αρχή ήταν ένας μόνος. Αυτοτελής, αυτόνομος και αυτάρκης ένας. Και έκανε αυτά που ο κάθε ένας κάνει. Κοίταζε, έβλεπε, έγνεφε, έπεφτε, έλεγε, είπε, κλωθογύριζε, επέστρεφε, έμπαινε, έκανε, κοίταζε, έβλεπε, έγνεφε και έτρωγε φαλάφελ. Επίσης έγραφε, ποιήματα έγραφε. Ποιήματα όμοια μεταξύ τους. Κάθε μέρα και από ένα ποίημα. Όμοιο με το ποίημα χθες και όμοιο με το αύριο ποίημα. Ασυναίσθητα, χωρίς να το συνειδητοποιεί. Έγραφε και έγραφε ένα καινούριο ποίημα. Κάθε μέρα ένα καινούριο ποίημα. Μέχρι να φτάσει στον τελευταίο στίχο. Με το που έφτανε τον έγραφε και καταλάβαινε: «Διάολε! Είναι πάλι το ίδιο ποίημα!» Κάθε μέρα έγραφε το ίδιο ποίημα. «Είναι που είμαι μόνος» σκέφτηκε, ο άνθρωπος αυτός που ήταν ένας μόνος. «Και είναι που είμαι ένας», αν ήμουνα πολλοί θα έγραφα πολλά ποιήματα.
Στην αρχή ήταν ένας μόνος.
Και αυτό το Ένας αυτόν τον Μόνο πολύ των προβλημάτιζε.
Μέσα στην τόση μοναξιά έψαχνε τρόπους να εφεύρει άλλους. Άρχισε κάτω από τα ποιήματα του (το ένα δηλαδή του ποίημα) να γράφει άλλα ονόματα. Άλλες υπογραφές να δίνει, σε αυτό το ένα ποίημα. Έγινε έτσι ο ποιητής με τα χίλια ονόματα, αλλά το ένα και μόνο πρόσωπο. Χίλια ονόματα και ένα μόνο ποίημα. Τόσα ψευδώνυμα και όλα να μένουν σταθερά. Τόσα ψευδώνυμα και να είναι μία η ουσία. «Το ψευδώνυμο δεν είναι λύση», σκέφτηκε, «εδώ χρειάζεται κάτι πιο δραστικό, κάτι πιο άμεσο, εδώ χρειάζεται να κινηθώ σε βάθος» , είπε και έτσι κάτω από κάθε ψευδώνυμο τοποθέτησε και μια ημερομηνία. Σε απόσταση κοντινή με τη δική του ημερομηνία, μια διαφορετική γέννηση κάθε φορά. Και έτσι παρατήρησε πως με κάθε ημερομηνία που έβαζε κάτι λιγάκι άλλαζε. Κάποια ποιήματα έβρισκαν άλλο ρυθμό, κάποια άλλα ίσως να μίλαγαν για το πολιτικό, κάποια έδειχναν μια στοχαστική διάθεση, ενώ άλλα πήγαιναν στην ομοιοκαταληξία. Κι έτσι το ποίημα άρχισε με ποιήματα να μοιάζει.
Μέσα στον ενθουσιασμό της ξαφνικής ανακάλυψης άρχισε να κατασκευάζει το πλήθος των ετερωνύμων. Να χωρίζει τα ποιήματα- ποιητές σε άνδρες και γυναίκες. Να εφευρίσκει χώρους και χρόνους γέννησης, τίτλους συλλογών, για τον καθένα κι ένα ύφος, μια συμβολή, μια βιογραφία. Άλλος μεγάλωσε στη Δράμα, άλλος στην Αθήνα, άλλη στην Αίγινα και άλλος στο ανατολικό Λονδίνο. Άλλος σπούδασε Λονδίνο, άλλος στο Δουβλίνο και άλλος στη Βόννη. Κάποιος μετέφρασε, κάποιος άλλος μεταφράστηκε και κάποιος παραμένει αμετάφραστος ακόμη και στη δική του γλώσσα. Τα βιβλία πήραν τίτλους: Τα σκαλοπάτια της Οδησσού, mother poem, το κλέφτικο, ορυκτό δάσος, Ψηλός στα άχυρα, ισόπαλο τραύμα, ο κύριος Ταύ και άλλα και άλλα ξανά και ξανά το ίδιο -άλλο βιβλίο.
Και εκείνος βιώνει τα ίδια γεγονότα ως κάποιος άλλος. Ως κάποιος παραπλήσιος ή ως κάποιος σταθερά μακρινός. Μεταμφιέζει τον εαυτό του και έτσι γυμνός γεμάτος εαυτούς πορεύεται, ανάμεσα σε πρόσωπα που μοιάζουν τώρα αυτόνομα, από αυτόν τον ίδιο και από τα άλλα πρόσωπα. Και έτσι, ανάμεσα στις τόσες παραλλαγές και στις τόσες δημιουργίες του αρχίζει λίγο-λίγο να μην αναγνωρίζει τον εαυτό του, μοιρασμένος σε τόσα σημεία μοιάζει να μη βρίσκεται πουθενά.
Και τότε ξαφνικά, οι ετερώνυμοι άρχισαν να συνομιλούν. Άλλοι να συνεργάζονται, άλλοι να τσακώνονται και άλλοι απλώς να συζητάνε. Άλλοι έβγαλαν βιβλία μαζί, άλλοι παντρεύτηκαν, άλλοι δεν συνομίλησαν ποτέ. Μα στον τόσο θόρυβο, ο ένας αυτός που δεν είναι πιο μόνος άρχισε να χάνει τον εαυτό του. Πίσω από τόσους εαυτούς δεν είναι σίγουρος ποιος είναι ο εαυτός του, τόσες μάσκες κατέφαγαν το πρόσωπο του. Έτσι μόνος πλανάται βουβός, σκυφτός και σκεπτικός, μακριά από την αυτονόμηση και την ανταρσία των ετερωνύμων. Έτσι πλανάται βουβός, σκυφτός και σκεπτικός.
Είχανε καιρό να μάθουν νέα του. Μέχρι που μια νύχτα τον βρήκανε πνιγμένο. Πνιγμένο μέσα σένα βιβλίο του Πεσσόα.
Έτσι ο πρώτος ποιητής, αυτός που είναι ο χρόνος, και αυτός που ποτέ του δεν υπήρξε, τώρα χάθηκε. Κανείς από τα ετερώνυμα δεν θυμάται τον έναν ποιητή. Εκείνον που στην αρχή ήταν ένας μόνος. Και όλοι μας μένουμε κλεισμένοι σε ένα μπαούλο κάπου στη Λισσαβόνα της δικής μας κρίσης. Διαφορετικές φωνές, καταγωγές, βιώματα και αυτό που μοιραζόμαστε είναι ένας παρόμοιος χρόνος και μια παρόμοια γλώσσα, παραλλαγές ενός θέματος αρχικού που έχει πια χαθεί, κυρίως γιατί ποτέ του δεν υπήρξε.
Και έτσι στεκόμαστε σήμερα εδώ. Ετερώνυμοι ενός συγγραφέα που δεν έζησε ποτέ, αποκλίσεις ενός ανύπαρκτου κανόνα, εαυτοί ενός ανύπαρκτου εαυτού, να συνομιλούμε άλλοτε από κοντά και άλλοτε από βιβλία. Να συνυπάρχουμε στην κρίση και στις κρίσεις, να εφευρίσκουμε μονίμως να εφευρίσκουμε εκείνον τον έναν εαυτό. Το σώμα των ποιημάτων, το σώμα του ποιήματος.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Στην αρχή ήταν ένας μόνος. Αυτοτελής, αυτόνομος και αυτάρκης ένας. Και έκανε αυτά που ο κάθε ένας κάνει. Κοίταζε, έβλεπε, έγνεφε, έπεφτε, έλεγε, είπε, κλωθογύριζε, επέστρεφε, έμπαινε, έκανε, κοίταζε, έβλεπε, έγνεφε και έτρωγε φαλάφελ. Επίσης έγραφε, ποιήματα έγραφε. Ποιήματα όμοια μεταξύ τους. Κάθε μέρα και από ένα ποίημα. Όμοιο με το ποίημα χθες και όμοιο με το αύριο ποίημα. Ασυναίσθητα, χωρίς να το συνειδητοποιεί. Έγραφε και έγραφε ένα καινούριο ποίημα. Κάθε μέρα ένα καινούριο ποίημα. Μέχρι να φτάσει στον τελευταίο στίχο. Με το που έφτανε τον έγραφε και καταλάβαινε: «Διάολε! Είναι πάλι το ίδιο ποίημα!» Κάθε μέρα έγραφε το ίδιο ποίημα. «Είναι που είμαι μόνος» σκέφτηκε, ο άνθρωπος αυτός που ήταν ένας μόνος. «Και είναι που είμαι ένας», αν ήμουνα πολλοί θα έγραφα πολλά ποιήματα.
Στην αρχή ήταν ένας μόνος.
Και αυτό το Ένας αυτόν τον Μόνο πολύ των προβλημάτιζε.
Μέσα στην τόση μοναξιά έψαχνε τρόπους να εφεύρει άλλους. Άρχισε κάτω από τα ποιήματα του (το ένα δηλαδή του ποίημα) να γράφει άλλα ονόματα. Άλλες υπογραφές να δίνει, σε αυτό το ένα ποίημα. Έγινε έτσι ο ποιητής με τα χίλια ονόματα, αλλά το ένα και μόνο πρόσωπο. Χίλια ονόματα και ένα μόνο ποίημα. Τόσα ψευδώνυμα και όλα να μένουν σταθερά. Τόσα ψευδώνυμα και να είναι μία η ουσία. «Το ψευδώνυμο δεν είναι λύση», σκέφτηκε, «εδώ χρειάζεται κάτι πιο δραστικό, κάτι πιο άμεσο, εδώ χρειάζεται να κινηθώ σε βάθος» , είπε και έτσι κάτω από κάθε ψευδώνυμο τοποθέτησε και μια ημερομηνία. Σε απόσταση κοντινή με τη δική του ημερομηνία, μια διαφορετική γέννηση κάθε φορά. Και έτσι παρατήρησε πως με κάθε ημερομηνία που έβαζε κάτι λιγάκι άλλαζε. Κάποια ποιήματα έβρισκαν άλλο ρυθμό, κάποια άλλα ίσως να μίλαγαν για το πολιτικό, κάποια έδειχναν μια στοχαστική διάθεση, ενώ άλλα πήγαιναν στην ομοιοκαταληξία. Κι έτσι το ποίημα άρχισε με ποιήματα να μοιάζει.
Μέσα στον ενθουσιασμό της ξαφνικής ανακάλυψης άρχισε να κατασκευάζει το πλήθος των ετερωνύμων. Να χωρίζει τα ποιήματα- ποιητές σε άνδρες και γυναίκες. Να εφευρίσκει χώρους και χρόνους γέννησης, τίτλους συλλογών, για τον καθένα κι ένα ύφος, μια συμβολή, μια βιογραφία. Άλλος μεγάλωσε στη Δράμα, άλλος στην Αθήνα, άλλη στην Αίγινα και άλλος στο ανατολικό Λονδίνο. Άλλος σπούδασε Λονδίνο, άλλος στο Δουβλίνο και άλλος στη Βόννη. Κάποιος μετέφρασε, κάποιος άλλος μεταφράστηκε και κάποιος παραμένει αμετάφραστος ακόμη και στη δική του γλώσσα. Τα βιβλία πήραν τίτλους: Τα σκαλοπάτια της Οδησσού, mother poem, το κλέφτικο, ορυκτό δάσος, Ψηλός στα άχυρα, ισόπαλο τραύμα, ο κύριος Ταύ και άλλα και άλλα ξανά και ξανά το ίδιο -άλλο βιβλίο.
Και εκείνος βιώνει τα ίδια γεγονότα ως κάποιος άλλος. Ως κάποιος παραπλήσιος ή ως κάποιος σταθερά μακρινός. Μεταμφιέζει τον εαυτό του και έτσι γυμνός γεμάτος εαυτούς πορεύεται, ανάμεσα σε πρόσωπα που μοιάζουν τώρα αυτόνομα, από αυτόν τον ίδιο και από τα άλλα πρόσωπα. Και έτσι, ανάμεσα στις τόσες παραλλαγές και στις τόσες δημιουργίες του αρχίζει λίγο-λίγο να μην αναγνωρίζει τον εαυτό του, μοιρασμένος σε τόσα σημεία μοιάζει να μη βρίσκεται πουθενά.
Και τότε ξαφνικά, οι ετερώνυμοι άρχισαν να συνομιλούν. Άλλοι να συνεργάζονται, άλλοι να τσακώνονται και άλλοι απλώς να συζητάνε. Άλλοι έβγαλαν βιβλία μαζί, άλλοι παντρεύτηκαν, άλλοι δεν συνομίλησαν ποτέ. Μα στον τόσο θόρυβο, ο ένας αυτός που δεν είναι πιο μόνος άρχισε να χάνει τον εαυτό του. Πίσω από τόσους εαυτούς δεν είναι σίγουρος ποιος είναι ο εαυτός του, τόσες μάσκες κατέφαγαν το πρόσωπο του. Έτσι μόνος πλανάται βουβός, σκυφτός και σκεπτικός, μακριά από την αυτονόμηση και την ανταρσία των ετερωνύμων. Έτσι πλανάται βουβός, σκυφτός και σκεπτικός.
Είχανε καιρό να μάθουν νέα του. Μέχρι που μια νύχτα τον βρήκανε πνιγμένο. Πνιγμένο μέσα σένα βιβλίο του Πεσσόα.
Έτσι ο πρώτος ποιητής, αυτός που είναι ο χρόνος, και αυτός που ποτέ του δεν υπήρξε, τώρα χάθηκε. Κανείς από τα ετερώνυμα δεν θυμάται τον έναν ποιητή. Εκείνον που στην αρχή ήταν ένας μόνος. Και όλοι μας μένουμε κλεισμένοι σε ένα μπαούλο κάπου στη Λισσαβόνα της δικής μας κρίσης. Διαφορετικές φωνές, καταγωγές, βιώματα και αυτό που μοιραζόμαστε είναι ένας παρόμοιος χρόνος και μια παρόμοια γλώσσα, παραλλαγές ενός θέματος αρχικού που έχει πια χαθεί, κυρίως γιατί ποτέ του δεν υπήρξε.
Και έτσι στεκόμαστε σήμερα εδώ. Ετερώνυμοι ενός συγγραφέα που δεν έζησε ποτέ, αποκλίσεις ενός ανύπαρκτου κανόνα, εαυτοί ενός ανύπαρκτου εαυτού, να συνομιλούμε άλλοτε από κοντά και άλλοτε από βιβλία. Να συνυπάρχουμε στην κρίση και στις κρίσεις, να εφευρίσκουμε μονίμως να εφευρίσκουμε εκείνον τον έναν εαυτό. Το σώμα των ποιημάτων, το σώμα του ποιήματος.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου