ΜΟΥ­ΝΤΙΑΛ ΒΡΑ­ΖΙ­ΛΙΑΣ 2014: Κου­τσαί­νο­ντας στο κόκ­κι­νο χορ­τά­ρι

Iσως να μην εί­ναι τό­σο πα­ρα­κιν­δυ­νευ­μέ­νος ο συλ­λο­γι­σμός πως κά­θε κου­βέ­ντα για το πο­δό­σφαι­ρο α­πο­κτά δια­φο­ρε­τι­κή χροιά ύ­στε­ρα α­πό τις πρό­σφα­τες δη­μο­τι­κές ε­κλο­γές και τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα στον Βό­λο και τον Πει­ραιά. Όχι για­τί πε­ρά­σα­με α­πό μια ε­πο­χή α­θωό­τη­τας σε μια δια­φο­ρε­τι­κή ε­πο­χή εκ­με­τάλ­λευ­σης, με­τά­φρα­σης του πο­δο­σφαί­ρου σε ά­με­σα και συ­γκε­κρι­μέ­να κέρ­δη και ο­φέ­λη. Αλλά για­τί υ­πάρ­χου­σες πα­θο­γέ­νειες, ο­ρα­τές α­πό και­ρό, α­πό­κτη­σαν ε­ξω­στρέ­φεια, πε­ρι­γρά­φη­καν ως α­ρε­τές και τε­λι­κά ε­πι­κρά­τη­σαν σε έ­να δια­φο­ρε­τι­κό πε­δίο, α­νοί­γο­ντας ά­γνω­στες και ε­πι­κίν­δυ­νες προο­πτι­κές. Τα ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα, η πο­λι­τι­κή, η δια­φθο­ρά, οι δια­δρο­μές της νύ­χτας, οι ο­πα­δι­κοί στρα­τοί, τα τάγ­μα­τα ε­φό­δου και η εκ­κλη­σία σε ρό­λο α­να­πλη­ρω­μα­τι­κού δε­ξιού εξ­τρέμ συ­να­ντιού­νται στη σέ­ντρα του γη­πέ­δου, σε ζω­ντα­νή με­τά­δο­ση, σε έ­να α­γώ­να χω­ρίς διαι­τη­τές. Προ­βάλ­λο­ντας με τον κυ­νι­σμό του μό­νι­μου πρω­τα­θλη­τή τα μελ­λο­ντι­κά κύ­πελ­λα της πιο λα­ο­φι­λούς δυ­στο­πίας.
Η α­πλό­τη­τα και η α­φέ­λεια που υ­πάρ­χουν ως προϋπό­θε­ση για την δια­δι­κα­σία πα­ρα­κο­λού­θη­σης κά­θε θεά­μα­τος που προ­σφέ­ρε­ται α­πλά για μια πρό­χει­ρη τέρ­ψη, μοιά­ζουν με μα­κρι­νό α­νέκ­δο­το. Και το πο­δό­σφαι­ρο, ά­θλη­μα πιο κρί­σι­μο και α­πό τη ρω­σι­κή ρου­λέ­τα. Η φρά­ση «ά­ντε ψη­φί­σα­με, πά­με τώ­ρα να δού­με Μου­ντιάλ», η ο­ποία α­κού­στη­κε συ­χνά ως ε­πω­δός στις διά­φο­ρες πο­λι­τι­κές συ­ζη­τή­σεις, ε­νώ εί­χε ως πρό­θε­ση την ε­πι­τα­γή παύ­σης του πο­λι­τι­κού, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα α­κο­λου­θώ­ντας μια τε­θλα­σμέ­νη δια­δρο­μή ε­μπε­ριεί­χε ταυ­τό­χρο­να την άρ­ση της ε­πι­τα­γής αυ­τής. Όχι μο­νά­χα λό­γω των α­πο­τε­λε­σμά­των που προέ­κυ­ψαν α­πό τις ε­κλο­γές, αλ­λά και λό­γω των γε­γο­νό­των που προ­η­γή­θη­καν και συ­νο­δεύουν τη διε­ξα­γω­γή του Μου­ντιάλ στην Βρα­ζι­λία.

Μου­ντιάλ και πο­λι­τι­κές

Το μου­ντιάλ δεν ή­ταν πο­τέ α­νε­ξάρ­τη­το της πο­λι­τι­κής. Ξε­κι­νώ­ντας α­πό το 1934 στην Ιτα­λία και την ε­μπλο­κή του Μου­σο­λί­νι, περ­νώ­ντας στο 1954 στην Ελβε­τία και το «Θαύ­μα της Βέρ­νης», με τη Δυ­τι­κή Γερ­μα­νία να ε­που­λώ­νει το με­τα­πο­λε­μι­κό της γό­η­τρο, φτά­νο­ντας μέ­χρι τη δι­κτα­το­ρι­κή Αργε­ντι­νή του 1978, με τις μα­ζι­κές ε­ξα­φα­νί­σεις πο­λι­τών, τα στρα­τό­πε­δα συ­γκέ­ντρω­σης του βρώ­μι­κου πο­λέ­μου να α­πέ­χουν λί­γα χι­λιό­με­τρα α­πό τα γή­πε­δα και το κα­θε­στώς να πι­στώ­νε­ται κά­θε νί­κη της ε­θνι­κής ως προ­σω­πι­κό θρίαμ­βο. Αυ­τό που μοιά­ζει πρω­τό­γνω­ρο με το φε­τι­νό Μου­ντιάλ στη Βρα­ζι­λία εί­ναι το πώς για πρώ­τη φο­ρά έ­να λαϊκό θέ­α­μα κα­τά­φε­ρε να προ­κα­λέ­σει τέ­τοια λαϊκή δυ­σα­ρέ­σκεια. Και μά­λι­στα στην κα­τε­ξο­χήν χώ­ρα του πο­δο­σφαί­ρου. Ίσως για­τί η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μι­σεί τα στε­ρεό­τυ­πα (ό­πως ο Μπέ­ος τον Σο­πέν ή ο Μα­ρι­νά­κης τις προ­τά­σεις με πά­νω α­πό 5 λέ­ξεις) ή ί­σως για­τί οι α­νά­γκες ε­πι­βά­λουν τις δι­κές τους προ­τε­ραιό­τη­τες.
Η Βρα­ζι­λία εί­ναι μια α­πό τις 10 με­γα­λύ­τε­ρες οι­κο­νο­μίες στον κό­σμο, ση­μειώ­νο­ντας ρα­γδαίους ρυθ­μούς α­νά­πτυ­ξης τις τε­λευ­ταίες δε­κα­ε­τίες. Ταυ­τό­χρο­να εί­ναι μια α­πό τις χώ­ρες με τις πιο έ­ντο­νες κοι­νω­νι­κές α­ντι­θέ­σεις, με 34 ε­κα­τομ­μύ­ρια α­νέρ­γους στις η­λι­κίες με­τα­ξύ 18 με 25. Έπει­τα α­πό αρ­κε­τά χρό­νια οι­κο­νο­μι­κής και κοι­νω­νι­κής α­νά­πτυ­ξης, η χώ­ρα περ­νά μία δύ­σκο­λη πε­ρίο­δο οι­κο­νο­μι­κής κάμ­ψης και αύ­ξη­σης του πλη­θω­ρι­σμού, και κυ­ρίως των τι­μών των ει­δών δια­τρο­φής. Η διορ­γά­νω­ση του Μου­ντιάλ (σε συν­δυα­σμό με τους Ολυ­μπια­κούς α­γώ­νες του Ρίο το 2016), με τα υ­πέ­ρο­γκα έ­ξο­δά της, ήρ­θε να συ­μπυ­κνώ­σει τον κοι­νω­νι­κό αυ­τό πα­ρα­λο­γι­σμό, να γί­νει σύμ­βο­λό του και ταυ­τό­χρο­να α­φορ­μή για με­ρι­κές α­πό τις με­γα­λύ­τε­ρες πο­ρείες που εί­δε η χώ­ρα τις τε­λευ­ταίες δε­κα­ε­τίες.

 Από τη Βρα­ζι­λιά­νι­κη Άνοι­ξη στο Μου­ντια­λι­κό κα­λο­καί­ρι

Η Βρα­ζι­λιά­νι­κή Άνοι­ξη του 2013, με πά­νω α­πό 2 ε­κα­τομ­μύ­ρια δια­δη­λω­τές σε πε­ρισ­σό­τε­ρες α­πό 100 πό­λεις, ξε­κί­νη­σε ως μια α­ντί­δρα­ση στην αύ­ξη­ση των ει­σι­τη­ρίων στα μέ­σα με­τα­φο­ράς (με α­φορ­μή το Μου­ντιάλ), αλ­λά κα­τά­φε­ρε να συ­μπυ­κνώ­σει και να εκ­φρά­σει μια συ­νο­λι­κό­τε­ρη αμ­φι­σβή­τη­ση ε­πι­τυγ­χά­νο­ντας πολ­λούς α­πό τους στό­χους της. Πα­ρ’ ό­λα αυ­τά οι κα­θη­με­ρι­νές πο­ρείες, οι συ­γκρού­σεις με την α­στυ­νο­μία (και ε­νίο­τε με το στρα­τό στις φα­βέ­λες) δεν έ­χουν στα­μα­τή­σει μέ­χρι και σή­με­ρα και απ’ ό­σο φαί­νε­ται θα κρα­τή­σουν για αρ­κε­τό και­ρό με­τά τις 12 Ιου­νίου (η­με­ρο­μη­νία έ­ναρ­ξης των α­γώ­νων).

 Το σύν­θη­μα «εκ­παί­δευ­ση και στέ­γα­ση, ό­χι μου­ντιάλ» που α­κούει κα­νείς κα­θη­με­ρι­νά στις πο­ρείες ε­μπε­ριέ­χει το αυ­το­νό­η­το των προ­τε­ραιο­τή­των, αλ­λά ταυ­τό­χρο­να και το ε­πι­τα­κτι­κό των ελ­λεί­ψεων. Η κυ­βέρ­νη­ση έ­χει ξο­δέ­ψει 6,5 δισ. λί­ρες για τη διορ­γά­νω­ση του Πα­γκο­σμίου Κυ­πέλ­λου, ε­νώ υ­πάρ­χουν κα­ταγ­γε­λίες για ε­μπλο­κή των ε­ται­ριών που α­νέ­λα­βαν τα έρ­γα σε προ­ε­κλο­γι­κές χρη­μα­το­δο­τή­σεις, κα­θώς και για υ­πέ­ρο­γκες δα­πά­νες.

Ενδει­κτι­κό της κα­κο­δια­χεί­ρι­σης εί­ναι οι με­γά­λες κα­θυ­στε­ρή­σεις στην ο­λο­κλή­ρω­ση των ερ­γα­σιών και απ’ ό­σο προ­βλέ­πε­ται μό­νο το 30% των έρ­γων υ­πο­δο­μής θα ο­λο­κλη­ρω­θεί. Στα στοι­χεία αυ­τά πρέ­πει να προ­στε­θούν τα δε­κά­δες ερ­γα­τι­κά α­τυ­χή­μα­τα, η κα­τα­πά­τη­ση δι­καιω­μά­των, οι ά­θλιες συν­θή­κες στα ερ­γο­τά­ξια με το 18ω­ρο να α­πο­τε­λεί κοι­νό τό­πο κα­θώς και η βίαιη εκ­δίω­ξη 250.000 αν­θρώ­πων α­πό φα­βέ­λες που βρί­σκο­νται κο­ντά σε στά­δια. Λό­γω ό­λων αυ­τών των συν­θη­κών, άλ­λω­στε, προ­κύ­πτει και έ­να α­πό τα πιο κομ­βι­κά έ­ξο­δα των α­γώ­νω­ν: 150.000 α­στυ­νο­μι­κοί, 20.000 στε­λέ­χη ε­ται­ριών προ­στα­σίας (με την Blackwater –γνω­στή για το βρώ­μι­κο ρό­λο της στον πό­λε­μο του Ιρά­κ- να πρω­το­στα­τεί) , ε­λι­κό­πτε­ρα, αύ­ρες τε­θω­ρα­κι­σμέ­να.

Πα­ρ’ ό­λη την κλι­μά­κω­ση της κα­τα­στο­λής, οι α­ντι­δρά­σεις δεν μοιά­ζουν να κο­πά­ζουν, ε­νώ διορ­γα­νώ­νο­νται φε­στι­βάλ ε­νά­ντια στο Μου­ντιά­λ, πι­κε­το­φο­ρίες, α­περ­γίες κα­θη­γη­τών, πυ­ρο­σβε­στών, ο­δη­γών λεω­φο­ρείων, ερ­γα­ζο­μέ­νων σε μου­σεία κ.α. Πρό­σφα­τα οι Anonymous δη­μο­σίευ­σαν μή­νυ­μα στο ο­ποίο α­να­κοί­νω­ναν την πρό­θε­σή τους να χτυ­πή­σουν χο­ρη­γούς του Πα­γκο­σμίου κυ­πέ­λου, κα­θώς και υ­πουρ­γεία της χώ­ρας.

Με ό­ρους τε­λείως δια­φο­ρε­τι­κούς τό­σο στη Βρα­ζι­λία ό­σο και ε­δώ (ό­πως ε­πί­σης σε τό­σες άλ­λες πε­ρι­πτώ­σεις), το πο­δό­σφαι­ρο και υ­περ­βιο­μη­χα­νι­κή του ε­κτί­να­ξη γί­νε­ται κομ­μά­τι μιας α­φή­γη­σης η ο­ποία, εκ­με­ταλ­λευό­με­νη πά­θη και ε­πι­θυ­μίες, κλί­μα­κες και με­γέ­θη, κέρ­δη και υ­περ­κέρ­δη, κα­τα­φέρ­νει να πα­ρα­κάμ­ψει τη δη­μο­κρα­τία και να ε­πι­βά­λει. Το θέ­α­μα γί­νε­ται κέ­ντρο μιας δια­δι­κα­σίας οι­κο­δό­μη­σης πο­λι­τι­κών και ε­πι­χει­ρη­μα­τι­κών κύ­κλων που με­τα­μορ­φώ­νουν βε­βαιό­τη­τες, δι­καιώ­μα­τα και ε­λευ­θε­ρίες. Οι και­ροί κα­λούν σε ε­πα­γρύ­πνη­ση. ή ό­πως θα έ­λε­γε ο ποιη­τής: «πα­νέ­τοι­μοι/ το μά­τι ε­δώ ε­κεί/ να γρη­γο­ρού­με// μην αρ­χι­νί­σου­νε να πέ­φτου­νε/ τα τέρ­μα­τα/ βρο­χή/ και/ ητ­τη­θού­με»

(στην εφημερίδα Εποχή)