Το αίμα και το φλέμα: Η αισθητική της Χρυσή Αυγής

Γυρίζοντας ολοένα σε κύκλους
που πλαταίνουν
Το γεράκι δεν μπορεί ν’ ακούσει πια
το γερακάρη
Τα πάντα γίνονται κομμάτια το κέντρο
δεν αντέχει.
Ωμή αναρχία λύθηκε στην οικουμένη,
Απ΄ το αίμα βουρκωμένος λύθηκε
ο ποταμός, και παντού
Η τελετή της αθωότητας πνίγεται
Οι καλύτεροι χωρίς πεποίθηση,
ενώ οι χειρότεροι
Είναι γεμάτοι από την ένταση του πάθους.
[W.B.Yeats, «Η Δευτέρα Παρουσία» (μτφρ.: Γιώργος Σεφέρης)]



Και ξαφνικά η καθημερινότητά μας γέμισε άναρθρες εικόνες. Χρυσαυγίτες μπαινοβγαίνουν στα σαλόνια κάθε σπιτιού, φωνάζουν κρεμασμένοι στα περίπτερα, επιχειρηματολογούν σπρώχνοντας στην κατοικίδια ακοή μας. Το τηλεοπτικά θέαμα της φρίκης τους, η ανακεφαλαίωση και η παράθεση της πολυετούς τους δράσης, η λεπτομέρειες του κακού, γίνονται κομμάτι της αίσθησης των ωρών μας. Πόσο ξένες είναι όμως αυτές οι εικόνες; Πόσο μακρινή υπήρξε τις ήσυχες ημέρες η αισθητική του τέρατος;


Η αισθητική της Χρυσής Αυγής απλώνεται σε αλληλεπικαλυπτόμενες ακροδεξιές στρώσεις. Αντλεί στοιχεία και αισθητικές αξίες από τους κλασσικούς του Ναζισμού και του Φασισμού και προσπαθεί να τα εντάξει στο άγαρμπο παρόν της. Αποθεώνει την αντρική ρώμη, τη νεότητα, την πειθάρχηση του σώματος και των μυών. Το αποτέλεσμα, όμως, δεν έχει σχέση με τη συμμετρία του σώματος αλλά το φούσκωμά του από βάρη, μονόζυγα, στεροειδή και κρεατίνες, δημιουργεί μια καρικατούρα γυμνάσματος και προσπαθεί να υπερβεί τη φθορά μέσα από την παραμόρφωση. Ο ανδρισμός γίνεται πολιτικό επιχείρημα, διαπιστευτήριο, συμπαγής ταυτότητα. Η δράση υπάρχει για τη δράση, η βία δεν είναι μέσο αλλά σκοπός που αποθεώνεται. Η κανονιστική αισθητική κάνει τις πολιτικές σχέσεις να στρατιωτικοποιούνται και η εικόνα της χρυσαυγίτικης μάζας μυρίζει κοιτώνες. Στις συγκεντρώσεις, στις πορείες και στις παρελάσεις τους, αποθεώνεται η γεωμετρία της ομοιομορφίας μέσα από την ισοπέδωση της στολής. Τα κακοφτιαγμένα στοιχεία τελετουργίας παραπέμπουν στις σημειολογίες του τρίτου Ράιχ. Η λατρεία του αίματος, η φωτιά ως στοιχείο μεταμόρφωσης του πλήθους σε μάζα, ο απόλυτος διαχωρισμός του Φίρερ από τη μάζα (και το σχήμα που παίρνει η μάζα ανάλογα με τις προθέσεις του Φίρερ) τύμπανα, ασπίδες, σημαίες και ρυθμικός, απειλητικός βηματισμός, σύμβολα, σύμβολα και πάλι σύμβολα. Αν δεχτούμε τη διατύπωση πως ο φασισμός είναι μια θεατρική πολιτική, τότε η Χρυσή Αυγή είναι η έκφρασή του σε φτηνό και ακραία επικίνδυνο επίπεδο επιθεώρησης.
Ταυτόχρονα τα μέλη αντλούν από την νεοναζιστική αισθητική δεξαμενή: Τατουάζ και πίρσινγκ, δέρματα και αρβύλες, ξυρισμένα κεφάλια, τιράντες και παραλλαγές, μοϊκάνες τσοπεράδων και μουστάκια πέταλο, μηχανές και ρούχα Pitbull, Nazi punk και White power skinheads. Είναι ίσως η πρώτη φορά που μια underground κουλτούρα ξεθάβεται από το μικρό αριθμό και παίρνει μαζικά χαρακτηριστικά.



Μια επόμενη στρώση είναι οι ιδιομορφίες και οι ρίζες της ελληνικής ακροδεξιάς. Στην απόσταση από το μουστάκι του υπαρχηγού Παππά μέχρι την βραχνιασμένη καθαρεύουσα του βουλευτή Αχαΐας Μιχάλη Αρβανίτη (μόνο εγώ δεν μπορώ να ξεχωρίσω τη φωνή του από αυτή του δικτάτορα Παπαδόπουλου;) συνοψίζεται όλη η ιστορία της ελληνικής ακροδεξιάς. Από την ομάδα Χ και τους αγανακτισμένους πολίτες μέχρι τους στρατηγούς της δικτατορίας, τα χουντογλέντια, τους Κενταύρους και τους Ρέιντζερς. Το ελληνικό παρελθόν υπάρχει με τους όρους που έθεταν οι γιορτές πολεμικής αρετής της χούντας: άκριτα, φωνακλάδικα, τσολιαδάκια αγκαλιά με μαραθωνομάχους, με γερμανοτσολιαδες και με Κοτζαμάνηδες, στολισμένοι όλοι με θαυμαστικά φτιαγμένα από αλουμινόχαρτο.
Κάπου ανάμεσα στην καθαρεύουσα και το γρύλισμα η Χρυσή Αυγή διατυπώνει τη ανορθόγραφη γλωσσική της ανωτερότητα. Γραμμένη άλλοτε με αρχαιοελληνική γραμματοσειρά και άλλοτε με γοτθικά γράμματα, (κυκλοφορεί και στην ιντερνετική της εκδοχή, σαν σχόλιο σε βίντεο ή φόρουμ, άλλοτε με γκρίκλις και άλλοτε με KEFALAIA) η γλώσσα της Χρυσής Αυγής διατυπώνεται πάντα σε προστακτική ως έκκριση μίσους. Όμοια με το φλέμα του Κασσιδιάρη στους δημοσιογράφους ή το κατούρημα του Παππά στην είσοδο του Μέγκα. Η Χρυσή Αυγή κάνει στη γλώσσα ό, τι οι Εσαντζήδες στους αριστερούς και τους αντιφρονούντες.
Πόσο νέες μας είναι λοιπόν αυτές οι εικόνες; Οι κουστουμαρισμένοι μπράβοι με το χοντρό σβέρκο και το ύφος ήρεμης και νόμιμης απειλής, τα τουμπανιασμένα σώματα των γυμναστηρίων ως πρότυπα, οι γεμάτες τεστοστερόνη χειρονομίες, τα ομοφοβικά σχολιάκια (που κρύβουν από πίσω ομοφοβικά λιντσαρίσματα), ο σεξισμός ως καθημερινό αυτονόητο, ο νομιμοποιημένος (και τελευταία μέχρι και θεσμοποιημένος) ρατσισμός της κάθε μέρας, η ελληνική λεβεντιά διατυπωμένη στη σκυλάδικη χροιά της, η θεωρία συνομωσίας ως απόδειξη της ανωτερότητάς μας που απειλείται από σκοτεινά κέντρα, η ποπ αρχαιολατρία φτιαγμένη από πλαστικό και μισοδιαβάσματα μισοδιαβασμάτων. Ο Αναστασιάδης, ο Στέφανος Χίος και ο Τράγκας. Η βία ως αποθέωση της άμεσης λύσης και ως περιφρόνηση της λογικής και του επιχειρήματος. Αυτά και άλλα πολλά, πρότυπα και πρακτικές που προϋπήρχαν, ασυμμετρίες που δικαιολογήσαμε και σταγόνες φρίκης που ακολουθήθηκαν από ένα «δεν βαριέσαι». Έδαφος για να φυτρώσουν τα αγκάθια, ψηφίδες που συγκεντρώθηκαν δημιουργώντας ένα πρόσωπο που πια μας ρίχνει το πιο απειλητικό του βλέμμα.

(στην εφημερίδα Εποχή)