Από τη Μαύρη Τρύπα στη Χρυσή Αυγή

Οι εκπλήξεις της κάλπης έφεραν στο προσκήνιο μια σειρά από συζητήσεις σε σχέση με τις εκλογικές ανατροπές και τα νέα πολιτικά δεδομένα. Η είσοδος της Χρυσής Αυγής και το μεγάλο ποσοστό που απέσπασε αποτέλεσαν ένα πολιτικό γεγονός που συζητήθηκε σχεδόν όσο και το αποτέλεσμα ανατροπής στη σειρά των κομμάτων. Δημοσιογράφοι, πολιτικοί και δημόσιοι διανοούμενοι κλήθηκαν να λύσουν το γρίφο της Χρυσής Αυγής αναζητώντας μια απάντηση κυρίως για το ποια πρέπει να είναι η στάση τους από εδώ και πέρα. Πάνελ, συζητήσεις, συνεντεύξεις με εκπροσώπους της Χρυσής Αυγής προσπάθησαν να δώσουν μια απάντηση σε κάτι που συνεχώς μας διαφεύγει. Σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις, είχες την αίσθηση πως οι απαντήσεις ήταν συχνά από ελλιπείς και απλουστευτικές έως κοινότοπες. Και πολύ συχνά οι πραγματικές απαντήσεις έρχονταν όχι από τις ερωταποκρίσεις αλλά από τη σημειολογία της ίδιας της συνέντευξης. Στις 15/5 ο Θέμος Αναστασιάδης είχε καλεσμένο στην εκπομπή του -ως κεντρικό πρόσωπο μάλιστα- τον Γιώργο Γερμενή. Ο Γερμενής είναι ένας από τους πρόσφατα εκλεγμένους βουλευτές της Χρυσής Αυγής, ο οποίος έγινε γνωστός τόσο για το παράγγελμα «εγέρθητω» (αργότερα εγέρθητι), όσο και για τις φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν στο διαδίκτυο, οι οποίες τον παρουσίαζαν μακιγιαρισμένο, ημίγυμνο και ματωμένο όπως εμφανίζεται στη σκηνή με τη μέταλ μπάντα του. Ανάμεσα στα εθνικιστικά και σεξιστικά σχόλια (χαρακτηριστικά άλλωστε στα 12 χρόνια της συγκεκριμένης εκπομπής), ο συγκεκριμένος χρυσαυγίτης μάς διηγήθηκε την ιστορία της ζωής του, μας παρουσίασε τη γυναίκα του αποδεικνύοντας πως είναι καλός οικογενειάρχης και καλός χριστιανός, ενώ κατά τη διάρκεια των διαλόγων υπήρξαν διάφοροι χιουμοριστικά υπονοούμενα για τη σχέση της Χρυσής Αυγής με το ναζισμό, τα πογκρόμ κατά των μεταναστών και τους ξυλοδαρμούς αριστερών, πλήρως ενταγμένα στην κανονικότητα της συζήτησης. Παρόλα τα κυρίαρχα απαράδεκτα αν και αναμενόμενα στοιχεία -την επιλογή του καλεσμένου, τα υπονοούμενα και την κανονικότητα της συζήτησης- προκάλεσε έκπληξη ένα επιμέρους στοιχείο το οποίο τελικά έγινε επεξήγηση για όλη τη στάση και τη συζήτηση: Ο Αναστασιάδης φορούσε μια μπλούζα η οποία έδειχνε μια φωτογραφία του Βασίλη Σπανούλη (αρχηγού του Ολυμπιακού στην κατάκτηση του ευρωπαϊκού κυπέλου μπάσκετ, η οποία είχε προηγηθεί λίγες μέρες πριν). Τη φωτογραφία συμπλήρωνε το σύνθημα: «Έλληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι ποτέ» (τυπικό χρυσαυγίτικο σουξέ). Τόσο η συγκεκριμένη αμφίεση όσο και ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος μπορούν να μας κατευθύνουν προς μια απάντηση ως προς την άνοδο των εκλογικών ποσοστών της Χρυσής Αυγής. Αν και η είσοδος της Χρυσής Αυγής στη βουλή ήταν αναμενόμενη ήδη από τις δημοσκοπήσεις, η πραγματικότητά του ποσοστού της μετεκλογικά εμφανίζεται τελείως διαφορετική. Πολλοί περίμεναν πως οι ψηφοφόροι της θα ήταν κυρίως μεγάλης ηλικίας από τα μεγάλα αστικά κέντρα καθώς επίσης και άνεργοι. Σύμφωνα, όμως, με μετρήσεις της VPRC για τη δημογραφική σύνθεση της ψήφου για την Χρυσή Αυγή, αποδεικνύεται πως η ηλικιακή κατηγορία στην οποία επικρατεί είναι αυτή των 25 με 34, ως προς την απασχόληση πρώτοι έρχονται με συντριπτικό ποσοστό οι αυτοαπασχολούμενοι (με 19,2 έναντι 10,7 των ανέργων) και οι περιοχές με τα υψηλότερα εκλογικά ποσοστά είναι η Κορινθία και η Λακωνία. Τα απροσδόκητα αυτά αποτελέσματα αλλάζουν την επιχειρηματολογία, καθώς φαίνεται πως το μεταναστευτικό, η ανεργία και ο φόβος δεν ήταν τα μόνα θέματα που έφεραν το 7%. Ας επιστρέψουμε, όμως, στην εκπομπή. Ο Θέμος Αναστασιάδης είναι ένας δημοσιογράφος γνωστός για τις πολιτικές του απόψεις (κάπου στο χώρο του ΠΑΣΟΚ) όσο και για τις επιμέρους του τοποθετήσεις. Αλήθεια σε τι απόσταση βρίσκονται από τη Χρυσή Αυγή οι τίτλοι «Μπάτσοι παντού», «Έξω όλοι οι λαθρομετανάστες» της εφημερίδας του («Πρώτο Θέμα», πρώτη σε κυκλοφορία εφημερίδα) ή τα παλαιότερα αστειάκια του από τη δημοφιλή στήλη της «Ελευθεροτυπίας», «Μαύρη Τρύπα» περί εβραίων φούρνου (σχολιάζοντας χαριεντιζόμενος το ολοκαύτωμα και την ταινία «Η λίστα στου Σίντλερ»). Η δημοφιλία τέτοιων απόψεων ξεπερνά κατά πολύ ακόμα τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής. Ο διάχυτος σοβινισμός και ο ρατσισμός, ο σεξισμός και η ομοφοβία εκφρασμένες ως βαριά μαγκιά ανωτερότητας, ο αγοραίος αντισημιτισμός και οι θεωρίες συνωμοσίας, η γηπεδοποίηση της πολιτικής και φράσεις όπως «μια χούντα θέλουμε» βρίσκονταν γύρω μας πολύ πριν τις εκλογές. Οι πολιτικοί χώροι που στέγαζαν αυτές τις απόψεις κυμαίνονταν από το ΠΑΣΟΚ μέχρι και την άκρα δεξιά. Με την άρση κάθε πελατειακής προσδοκίας από τα άλλοτε κυρίαρχα κόμματα, φιλτραρισμένοι μέσα από τον πολιτικό αυτισμό της ισοπέδωσης, της μούντζας και του γιαουρτώματος, οι φορείς αυτών των απόψεων κινήθηκαν θυμικά προς το χώρο που παραδεχόταν περήφανος αυτά τα χαρακτηριστικά του. Ο μετεκλογικός ηθικισμός των καναλιών δεν κατάφερε να πείσει κανέναν καθώς το ίδιο το φαινόμενο είναι βαθύτερο και καθημερινό. Κωμικές προσπάθειες από εκπομπές όπως το Ράδιο Αρβύλα, όχι μόνο δεν στρέφονται κατά του ήδη καταγεγραμμένου γεγονότος, αλλά πολύ περισσότερο λειτουργούν εντάσσοντας τη φρίκη στην καθημερινότητά μας, κανονικοποιώντας την, αφού τόσο η ειρωνεία όσο και η επανάληψη κάνει το πρόσωπο του τέρατος οικείο (για να θυμηθούμε και τον Μάνο Χατζιδάκι). Το 7% δεν ταυτίζεται με τον (ηθελημένα) άγαρμπα κεκαλυμμένο ναζισμό της Χρυσής Αυγής. Αποτελεί όμως απόδειξη της ριζοσπαστικοποίησης απόψεων και συμπεριφορών που προϋπήρχαν και τώρα εκφράζονται. Με μηδενική ανάλυση και απόλυτη εξωστρέφεια. Γιατί αφήσαμε για καιρό τις μαύρες τρύπες ανοιχτές, τις συζητήσεις μισοτελειωμένες και τις χειρονομίες μας να εκτείνονται στο κενό…