Πριν από μερικές μέρες διέρρευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ εσωτερικό σημείωμα προς τους εργαζόμενους, που υπέγραφε η Περιφερειακή Διευθύντρια Λειτουργίας της αλυσίδας σούπερ μάρκετ My Market. Το σημείωμα έλεγε:
“Καλησπέρα σας,
Σε συνέχεια της επικοινωνίας του διευθυντή πωλήσεων της εταιρείας μας, θα σας αναφέρω κάποιους λόγους για να χαμογελάτε για όσους δυσκολεύονται να το κάνουν.
• Επειδή έχετε δουλειά
• Επειδή πληρωνόσαστε στην ώρα σας (για αυτούς που θα πουν ότι παίρνουν 300 ευρώ θυμίζω ότι το 300 σε σχέση με το μηδέν είναι 300% περισσότερο)
• Επειδή εργάζεστε σε μια εταιρεία που σας σέβεται και ακούει τα προβλήματά σας
• Επειδή η εταιρεία επένδυσε χρήματα για να συνεχίζετε να εργάζεστε
• Επειδή πληρώνεστε για αυτό
• Επειδή οι πελάτες του καταστήματος σας πληρώνουν, και πρέπει να τους ευχαριστείτε για αυτό με ένα χαμόγελο
• Γιατί θα έχουμε τόσο καλές προσφορές που πρέπει να τις διαφημίζουμε
Ανυπομονώ να δω την ανταπόκρισή σας στα αποτελέσματα της έρευνας του μυστικού επισκέπτη που θα γίνει μέσα στο μήνα
Ευχαριστώ…»
Το σημείωμα είδε το φως της δημοσιότητας, έκανε το γύρο του διαδικτύου, γέννησε αποτροπιασμό και αρθρογραφία, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εργασίας, προανήγγειλε έλεγχο από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. Η εταιρία κράτησε αποστάσεις εκδίδοντας μια σχετική ανακοίνωση και προσπαθώντας έτσι να κλείσει το θέμα.
Το σημείωμα αποσπάται από το χρόνο και το χώρο και γίνεται ένα μανιφέστο των εργασιακών σχέσεων στο σήμερα. Ένα ντοκουμέντο στο οποίο οι επόμενες γενιές θα ανατρέχουν ώστε να καταλάβουν το πώς κουρδίζεται η εργασία και η ζωή στην Ελλάδα της κρίσης. Το τι σημαίνει δουλεύω, το τι σημαίνει επιβιώνω, το τι σημαίνει χαμογελώ.
Η εργασία ταυτίζεται με την ευεργεσία. Η συντάκτρια προβάλει ως επιτυχία το στοιχειώδες και αυτονόητο (πληρωμή, σεβασμός) περιγράφοντάς το έτσι ως πολυτέλεια. Το αποσπά από το γεγονός πως η εταιρία είναι υποχρεωμένη να πράττει με αυτό τον τρόπο και το ορίζει ως φιλανθρωπία. Όταν μιλά για τους εργαζομένους των 300 ευρώ, ουσιαστικά τους ειρωνεύεται σε μια επίδειξη δύναμης και χαιρέκακης αυτοεπιβεβαίωσης της εξουσίας της. Με το να επιχειρηματολογεί ουσιαστικά καθιστά την ανάγκη τους ως το απόλυτο επιχείρημα που επιτρέπει στην εταιρεία να τους εκμεταλλεύεται και να διεκδικεί μια απόλυτη κυριαρχία πάνω τους.
Η απαίτηση του χαμόγελου είναι η απαίτηση του απόλυτου ελέγχου. Από μια εταιρεία που δεν αρκείται να έχει απόλυτο έλεγχο μόνο στους όρους εργασίας αλλά και στο εσωτερικό του εργαζομένου. Στα συναισθήματα, τις σκέψεις, στη διάθεση. Το χαμόγελο είναι η εξωτερική αποτύπωση όλων αυτών. Η απόδειξή τους. Και η εταιρεία ουσιαστικά απαιτεί από τους εργαζόμενους να της ανήκουν ολοκληρωτικά. Πληρώνοντας «μυστικούς επισκέπτες» ώστε να ρουφιανεύουν κακοπληρωμένους εργαζομένους.
Αυτό που είναι εμφανές από την πρώτη στιγμή είναι πως –όπως σε τόσες διαφορετικές περιπτώσεις- η εταιρεία θα κάνει λόγο για ένα μεμονωμένο συμβάν και μια υπάλληλο που εξέφραζε προσωπικές απόψεις. Φυσικά η επιστολή της κάνει λόγο για επικοινωνία με κορυφαίο διευθυντικό στέλεχος και ουσιαστικά καταλαβαίνουμε πως μιλά στο όνομα της ίδιας της εταιρείας. Επίσης καταλαβαίνουμε πως δεν προσέλαβε αυτή τους εργαζομένους των 300 ευρώ (ή τον μυστικό επισκέπτη) αλλά η ίδια η εταιρεία.
Το βασικό θέμα με τη συγκεκριμένη ανακοίνωση και ο λόγος που πήρε διαστάσεις είναι όχι η σκληρότητα του αιτήματος, αλλά το γεγονός ότι γίνεται φανερό. Ότι ένα κομμάτι των καθημερινών σχέσεων εργασίας έρχεται στην επιφάνεια και μάλιστα αφιλτράριστο, όπως ακριβώς ειπώθηκε στους εργαζομένους. Αναδεικνύει την εργαλειακή χρήση της επισφάλειας και την μεταφράζει σε καθημερινές επιταγές για τη στάση του σώματος, τον τόνο της φωνής, τη διάθεση. Αποκωδικοποιεί τη βουβή αθλιότητα που μας περιβάλει ακόμα και στις πιο απλές καθημερινές συναναστροφές όπως η επίσκεψη σε ένα σουπερ μάρκετ. Κάνει ορατούς τους όρους της βιοπολιτικής στην κάθε μέρα και στην κάθε χειρονομία των εργαζομένων.
Όταν οι σχέσεις εργασίας και τα εργασιακά δικαιώματα απορυθμίζονται, όταν η ανεργία αποτελεί τον απόλυτο ρυθμιστή της δουλειάς και του επαγγέλματος ακόμα και ένα σούπερ μάρκετ μπορεί να θυμίζει στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου