Το περιστατικό του βιασμού και της γυναικοκτονίας της 21χρονης Ελένης Τοπαλούδη έβαλε στο προσκήνιο με τον πιο έντονο τρόπο τις παθογένειες και τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Τη βία που εμφιλοχωρεί, την υποτίμηση της γυναίκας, το σεξισμό και το ματσισμό, το θέμα του φύλου σε μια κοινωνία που μοιάζει να μην μπορεί να κατακτήσει τις κατακτήσεις της. Συζητήσεις επί συζητήσεων και άρθρα επί άρθρων γύρω από τις απόψεις και τις πρακτικές που σε μεγάλο βαθμό κατοικούν εκεί έξω. Για την κουλτούρα του βιασμού, για την αντρική επιβολή, για τη σκληρότητα που επιφυλάσσει σε μια γυναίκα μια αρσενική κοινωνία σε πλήρη στύση. Το περιστατικό με την ωμότητά του και την πλήρη του κάλυψη συμπυκνώνει μια σειρά από άβολες αλήθειες. Μας κάνει να επιστρέφουμε σε άτυπα διαδικτυακά ντιμπέιτ που στρέφονται κατά των θυμάτων βιασμού δίνοντας ελαφρυντικά στους δράστες, προβάλουν τους κοινούς τόπους περί «αρσενικού» και κανονικότητας, διεκδικούν να κατοχυρωθούν ως αυτονόητες αλήθειες που επιβάλει η φύση.
Οι άβολες αλήθειες και οι παθογένειές μας συνεχίζουν να έρχονται στο προσκήνιο με αφορμή το περιστατικό αυτό. Όλος ο κόσμος είδε τα δύο βίντεο από τις φυλακές στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα. Τις απειλές, τις κλωτσιές, τον εξευτελισμό. Ο φερόμενος ως δράστης του βιασμού ισχυρίστηκε ότι στη συνέχεια τον βίασαν, μέρες μετά τόσο οι γιατροί του Ευαγγελισμού που τον εξέτασαν, όσο και οι κρατούμενοι με ανακοίνωσή τους δήλωσαν πως κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Ένα ατελείωτο «καλά του κάνανε» απλώθηκε παντού. Από παρέες και λόγια του αέρα, μέχρι εκπομπές και διαδικτυακούς τοίχους. Το κοινό αίσθημα δίκασε και καταδίκασε με διαδικασίες συνοπτικές. Το θυμικό χτύπησε το σφυρί της ετυμηγορίας.
Δεν ξέρω αν είμαι ο μόνος που τον τρομάζει η επιθυμία για αυτοδικία. Με τους όρους με τους οποίους το θυμικό μπορεί να οριστεί ως νομοθέτης. Μπορώ να καταλάβω απόλυτα την ανθρώπινη οργή του συγγενή και του φίλου μπροστά στην άδικη και παράλογη απώλεια, μπορώ να καταλάβω απόλυτα την επιθυμία τους για την πιο άγρια τιμωρία. Αλλά δεν θα την έβαζα να ορίσει αυτή το νόμο και τις αποφάσεις. Γιατί ο νόμος δεν υπάρχει μόνο για το θύμα, υπάρχει και για το θύμα αλλά και για όλους τους υπόλοιπους.
Τόσο συχνά απέναντι σε περιστατικά απόλυτου αποτροπιασμού, σε βιασμούς, σε περιπτώσεις παιδεραστίας, σε ακραίες δολοφονίες διατυπώνεται ένα τυφλό αίτημα απόλυτης τιμωρίας, θανάτου, εκτέλεσης κτλ. Δεν είναι απλώς τιμωρία, είναι απογύμνωση του δράστη από κάθε ιδιότητα. Από κάθε δικαίωμα, κάθε ανθρώπινη διάσταση. Κάθε ενδεχόμενο αθωότητας ή ελαφρυντικών πριν η υπόθεση εξεταστεί στη δίκη, κάθε στοιχείο σωφρονισμού ή αποδοχής της μεταμέλειας. Τόσο συχνά ο νόμος της φυλακής, όμοια με τα βίντεο που είδαμε, όμοια ως απάντηση σε περιστατικά για δολοφονίες και βιασμούς, αποκαθιστά τη δικαιοσύνη για την έξω κοινωνία. Ο νόμος της φυλακής γίνεται άτυπος νόμος της κοινωνίας.
Ο αποτροπιασμός απέναντι σε ένα γεγονός, από τη στιγμή που δεν τίθεται θέμα διόρθωσης (ποια διόρθωση υπάρχει εντός του θανάτου;), πρέπει να μας οδηγεί στην επιθυμία για αποφυγή και εξάλειψη του φαινομένου. Όχι στην εκδίκηση και μάλιστα στο όνομα του συνόλου. Η τιμωρητική βία, το λιντσάρισμα, οι εκδικητικοί βιασμοί, μεγεθύνουν το φορτίο της βίας εντός της κοινωνίας. Στρέφουν τις πράξεις υπέρ του ισχυρότερου, αυτού που στην εκάστοτε περίπτωση μπορεί να επιβληθεί με οποιανδήποτε τρόπο. Ο νόμος -ακριβώς αυτός ο νόμος που λοιδορούμε και απεχθανόμαστε- η δικαιοσύνη –ακριβώς αυτή η δικαιοσύνη που δεν εμπιστευόμαστε και πιστεύουμε πως πράττει άδικα- υπάρχουν, ως αστικές κατακτήσεις, ώστε να προστατεύουν τον ανίσχυρο. Ακόμα και αν κάτι τέτοιο ακούγεται έως και γελοίο αν το δούμε σε μια σειρά από περιστατικά και δίκες που πήραν δημόσιο χαρακτήρα, το αίτημα θα έπρεπε να είναι η δικαιοσύνη να λειτουργεί αποτελεσματικά και όχι η παράκαμψή της στο όνομα του λαϊκού αισθήματος (ή καλύτερα της δικής μας ανάγνωσης του αισθήματος αυτού). Δεν πρέπει να ταυτίζουμε το θεσμό με το σύμπτωμα, αλλά να γιατρεύουμε το σύμπτωμα.
Αυτό που θέλω να πω, είναι πως χρειαζόμαστε μια κοινωνία που να προστατεύει από το βιασμό και παρόμοια στοιχεία επιβολής και όχι μια κοινωνία που να βιάζει με δικαιότερη στόχευση (που τελικά αυτό περιγράφει η επικρότηση του περιστατικού στις φυλακές). Μια κοινωνία που μέσα από το νόμο, αλλά και την ίδια της τη δομή θα αποκλείει τέτοιου είδους φαινόμενα πριν συμβούν.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου