Με­τα­νά­στες, φα­σί­στες και πα­γκό­σμιο κύ­πελ­λο

Η συ­νύ­παρ­ξη της Γαλ­λίας με την Κρο­α­τία στο με­γά­λο τε­λι­κό του Πα­γκο­σμίου Κυ­πέλ­λου της Ρω­σίας δη­μιούρ­γη­σε μια με­γά­λη κου­βέ­ντα –πιο πο­λύ πο­λι­τι­κή, πα­ρά πο­δο­σφαι­ρι­κή. Από τη μία, η Γαλ­λία που σχε­δόν στο σύ­νο­λό της α­πο­τε­λεί­ται α­πό με­τα­νά­στες πρώ­της, δεύ­τε­ρης ή τρί­της γε­νιάς. Από την άλ­λη, η Κρο­α­τία συν­δε­δε­μέ­νη με το να­ζι­σμό. Δεν εί­ναι μό­νο οι ι­στο­ρι­κοί λό­γοι της συ­νερ­γα­σίας ε­νός με­γά­λου α­ριθ­μού με τους να­ζί, η συμ­με­το­χή τους σε να­ζι­στι­κά ε­γκλή­μα­τα ή έλ­λει­ψη ο­ποιασ­δή­πο­τε τι­μω­ρίας για τα ε­γκλή­μα­τα αυ­τά στη με­τα­πο­λε­μι­κή πε­ρίο­δο, δεν εί­ναι καν ο ελ­λη­νι­κός ά­κρι­τος φι­λο­σερ­βι­σμός, δεν εί­ναι καν η μα­κρά πα­ρά­δο­ση νε­ο­να­ζι­στι­κών κρου­σμά­των σε με­γά­λο πο­σο­στό α­νά­με­σα στους ο­πα­δούς της ε­θνι­κής Κρο­α­τίας. Εί­ναι μα­ζί και τα συ­γκε­κρι­μέ­να κρού­σμα­τα, ό­πως ο (εν­δε­χό­με­νος για­τί δεν φαί­νε­ται ξε­κά­θα­ρα στο βί­ντεο) να­ζι­στι­κός χαι­ρε­τι­σμός του Μό­ντρι­τς στο μα­τς με την Αργε­ντι­νή. Με­τά το τέ­λος του ί­διου μα­τς, σε βί­ντεο που α­νέ­βα­σαν οι ί­διοι στα α­πο­δυ­τή­ρια παί­κτες, φαί­νε­ται να τρα­γου­δά­νε έ­να τρα­γού­δι της κρο­α­τι­κής ορ­γά­νω­σης Ου­στα­σά, και πιο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά η πε­ρί­πτω­ση του Ντι­μα­γκόι Βί­ντα, ο ο­ποίος σε άλ­λη συ­γκυ­ρία ε­πα­να­λάμ­βα­νε σύν­θη­μα ου­κρα­νών να­ζι­στών, ε­νώ άλ­λο πιο πρό­σφα­το βί­ντεο τον δεί­χνει να φω­νά­ζει «να κα­εί το Βε­λι­γρά­δι».
Η δυ­τι­κή Ευ­ρώ­πη δεν πα­ρά­γει πια σώ­μα­τα, ε­γκυ­μο­νεί γε­ρα­σμέ­να πό­δια και ε­ξαν­τλη­μέ­νους ώ­μους. Εί­ναι μια ή­πει­ρος της κού­ρα­σης και της ομ­φα­λο­σκό­πη­σης, που σε ε­πι­λέ­γει μό­νο ό­ταν μπο­ρεί να σε εκ­με­ταλ­λευ­τεί. Έτσι οι δυ­τι­κές χώ­ρες δα­νεί­ζο­νται τα σώ­μα­τα που έ­χουν α­νά­γκη α­πό μα­κρι­νές η­πεί­ρους, με τον ί­διο τρό­πο που κλέ­βει τον ο­ρυ­κτό τους πλού­το. Οι νε­α­ροί παί­χτες που γε­μί­ζουν τις ευ­ρω­παϊκές α­κα­δη­μίες εί­ναι στην πλειο­ψη­φία του φτω­χά παι­διά α­πό τα γκέ­το των με­γα­λου­πό­λεων που σώ­θη­καν α­πό τη μοί­ρα του α­πο­κλει­σμού.
Πί­σω α­πό την πα­ρου­σία των δια­φο­ρε­τι­κών φυ­λών στην ί­δια ε­θνι­κή, πά­ντο­τε κα­τοι­κεί έ­να έ­γκλη­μα που στις πιο κα­λές πε­ρι­πτώ­σεις η ί­δια η συ­νύ­παρ­ξη στο πλαί­σιο της ε­θνι­κής α­ντι­κα­το­πτρί­ζει την ε­πι­θυ­μία ή προσ­δο­κία υ­πέρ­βα­σής του.

Εθνι­κές ο­μά­δες ό­πως αυ­τές της Γαλ­λίας, της Αγγλίας ή του Βελ­γίου, α­ντι­κα­το­πτρί­ζουν σε με­γά­λο βαθ­μό τις δυ­τι­κές κοι­νω­νίες του με­τα­ποι­κια­κού αιώ­να. Πά­ντο­τε, ό­μως, με μια δό­ση υ­πο­κρι­σίας. Οι άν­θρω­ποι που ε­ντός της κοι­νω­νίας βρί­σκο­νται στο πε­ρι­θώ­ριο, ε­δώ έ­χουν ε­ξέ­χου­σα θέ­ση. Αμεί­βο­νται και α­πο­θεώ­νο­νται με σχε­τι­κά οι­κου­με­νι­κή α­πο­δο­χή (ας μη ξε­χνά­με βέ­βαια κα­τά και­ρούς δη­λώ­σεις α­κρο­δε­ξιών κρε­τί­νων, ό­πως του μπα­μπά Λε­πέν για την ε­θνι­κή ο­μά­δα της Γαλ­λίας ή στα κα­θ’ η­μάς των χρυ­σαυ­γι­τών για τον Αντε­το­κούν­μπο π.χ.) και η μοί­ρα τους α­πο­τε­λεί πρό­τυ­πο για τον κά­θε πι­τσι­ρι­κά που παί­ζει μπά­λα, πό­σο μάλ­λον γι’ αυ­τόν που κα­τά­γε­ται α­πό τα ό­μοια γκέ­το ή φα­βέ­λες. Απο­τε­λούν ε­ξα­το­μι­κευ­μέ­να πα­ρα­δείγ­μα­τα δια­φυ­γής ε­νός πλη­θυ­σμού που α­πο­κλείε­ται μα­ζι­κά και του ο­ποίου η μοί­ρα ο­λοέ­να και δυ­σκο­λεύει. Αλλά ταυ­τό­χρο­να α­πο­τε­λούν σύμ­βο­λα ελ­πί­δας και α­ξιο­πρέ­πειας.
Ταυ­τό­χρο­να εί­ναι α­νό­η­το κά­ποιος να πε­ρι­γρά­φει συλ­λή­βδην μια χώ­ρα ή α­κό­μα και μια ο­μά­δα ως φα­σί­στες ή να μην α­πο­δέ­χε­ται το γε­γο­νός πως η πα­ρου­σία της Κρο­α­τίας στον τε­λι­κό α­πο­τε­λεί α­πό μό­νη της έ­να πο­δο­σφαι­ρι­κό κα­τόρ­θω­μα. Όλη η κου­βέ­ντα στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα κι­νεί­ται στη σφαί­ρα του συμ­βο­λι­κού. Για­τί αν θέ­λου­με να μι­λή­σου­με με πο­λι­τι­κούς ό­ρους, θα ή­ταν κα­λό να συ­μπε­ρι­λά­βου­με στη συ­ζή­τη­ση ο­λό­κλη­ρη τη δο­μή του σύγ­χρο­νου πο­δο­σφαί­ρου, τη σχέ­ση του με τις ε­ται­ρείες, τη στά­ση των κρα­τών α­πέ­να­ντι στα α­θλη­τι­κά γε­γο­νό­τα, σε μια συ­ζή­τη­ση που φτά­νει μέ­χρι τον πυ­ρή­να των ί­διων των κοι­νω­νιών. Αλλά σε τε­λι­κή α­νά­λυ­ση, τι άλ­λο εί­ναι έ­να θέ­α­μα α­πό την έ­κρη­ξη του συμ­βο­λι­κού; Και ας μη θεω­ρή­σου­με πως κά­τι τέ­τοιο εί­ναι δευ­τε­ρεύον. Δεν πρέ­πει, άλ­λω­στε, να ξε­χνά­με πως το ί­διο το συμ­βο­λι­κό μπο­ρεί να γεν­νή­σει πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ε­πι­χει­ρή­μα­τα και α­ντε­πι­χει­ρή­μα­τα, πρά­ξεις και α­λή­θειες πο­λύ πέ­ρα α­πό το ε­λά­χι­στο.
Όπως και να ‘χει, ας μην ξε­χνά­με πως η ε­πι­λο­γή ο­μά­δας, ή α­κό­μα πε­ρισ­σό­τε­ρο ε­πι­λο­γή μιας ο­μά­δας που υ­πο­στη­ρί­ζεις πε­ρι­στα­σια­κά στο πλαί­σιο μιας διορ­γά­νω­σης, γί­νε­ται με υ­πο­κει­με­νι­κά ή χα­λα­ρά κρι­τή­ρια. Ταυ­τό­χρο­να, τα κρι­τή­ρια αυ­τά και η κρι­τι­κή που δη­μιουρ­γούν, μπο­ρούν να παύ­σουν να εί­ναι χα­λα­ρά α­κρι­βώς λό­γω της έ­ντα­σης ή της συ­γκί­νη­σης που δη­μιουρ­γεί το παι­χνί­δι. Όταν, λοι­πόν, κα­λεί­σαι να υ­πο­στη­ρί­ξεις κά­ποιον, δεν χρειά­ζο­νται α­πό­λυ­τες α­πο­δεί­ξεις και α­πό­λυ­τες ταυ­τί­σεις. Οι εν­δεί­ξεις εί­ναι πα­ρα­πά­νω α­πό αρ­κε­τές. Οπό­τε α­κό­μα και αν ό­λοι οι Κροά­τες δεν εί­ναι να­ζί, α­κό­μα και αν ό­λοι οι παί­χτες της ε­θνι­κής Κρο­α­τίας δεν εί­ναι ζώα σαν τον Ντι­μα­γκόι Βί­ντα, το δί­λημ­μα δεν μοιά­ζει καν με δί­λημ­μα. «Allez les Bleus!», χω­ρίς δεύ­τε­ρη σκέ­ψη.

(στην εφημερίδα Εποχή)