Τετάρτη 28 Ιουνίου 2017

Βγαίνοντας από την έρημο των ριάλιτι


Οταν οι τελευταίοι δέκα παίκτες του αγγλικού ριάλιτι Eden αποχώρησαν από τις τοποθεσίες των γυρισμάτων ανακάλυψαν πως όχι μόνο δεν ήταν διάσημοι αλλά πως το παιχνίδι στο οποίο συμμετείχαν είχε σταματήσει να προβάλλεται στην τηλεόραση τους τελευταίους εφτά μήνες.
Το Eden, το τηλεοπτικό ριάλιτι του αγγλικού Channel 4, πήρε 23 αγνώστους και τους πέταξε κάπου στα δυτικά Χάιλαντς της Σκοτίας. Οι 23 έπρεπε να χτίσουν μια κοινότητα από το μηδέν και να επιβιώσουν σε αυτήν για έναν χρόνο.
«Τι θα γινόταν άμα όλα μπορούσαν να ξεκινήσουν από την αρχή;» αναρωτιόταν το τρέιλερ της εκπομπής με τον βιβλικό τίτλο. Οπως φαίνεται, όχι και πολλά, αφού οι τηλεθεάσεις της εκπομπής έπεσαν σχεδόν από το ξεκίνημά της, με αποτέλεσμα το κανάλι να προβάλει μόλις τέσσερα επεισόδια. Ταυτόχρονα, περισσότεροι από τους μισούς παίκτες αποχώρησαν οικειοθελώς αφού δεν άντεξαν την πείνα, τη συμβίωση με τους υπολοίπους και τον ανταγωνισμό.
Το παράδοξο είναι πως, ακόμα και όταν η εκπομπή κόπηκε, οι διοργανωτές δεν ενημέρωσαν αυτούς που παρέμειναν αποσκοπώντας κάποια στιγμή να προβάλουν ίσως κάποια επεισόδια (κάτι το οποίο τελικά ούτε έγινε ούτε θα γίνει).
Ετσι, οι δέκα παίκτες πέρασαν 7 μήνες απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο μέσα στο κρύο και την πείνα χωρίς κανέναν λόγο. Αυτό που το κανάλι διαφήμιζε ως ένα «κοινωνικό πείραμα» αποδείχτηκε τελικά μια κολοσσιαία φάρσα και ένα σύμβολο για την ηλιθιότητα, την απανθρωπιά και τον κυνισμό των συγκεκριμένων παιχνιδιών.
Η αφαίρεση της γενεσιουργού αιτίας και της δικαιολογίας (δηλαδή της τηλεθέασης) για όλες τις δυσκολίες, τις εντάσεις και τον εξευτελισμό που ηθελημένα μπορούν να υφίστανται κάποιοι είναι αυτή που ορίζει την κλίμακα του παραλόγου. Και προφανώς όχι μόνο για το συγκεκριμένο παιχνίδι αλλά για όλα παιχνίδια τέτοιου τύπου.
Οταν το αίτιο αποσπάται από το αιτιατό, τότε και οι δύο όροι απογυμνώνονται και κρίνονται ταυτόχρονα. Το μέγεθος της χαζομάρας και του κυνισμού είναι ευθέως ανάλογο της ματαιότητας και της αποκτήνωσης του κυνηγιού της δημοφιλίας. Μιας δημοφιλίας πρόσκαιρης σε μια έρημο νεκρών ιδανικών, εκμετάλλευσης και εξευτελισμού.
Μοιάζει ίσως ξεπερασμένο κάποιος να ασκεί κριτική στα ριάλιτι σήμερα τόσα χρόνια μετά την εμφάνισή τους. Η θέση τους μοιάζει να έχει εμπεδωθεί ως φτηνή κακή τροφή προς μαζική κατανάλωση. Ως προϊόντα που λίγοι θα υπερασπιστούν αλλά πολλοί θα καταναλώσουν. Και όμως υπάρχει μια βασική διαφορά από την εποχή των πρώτων ριάλιτι των 00's.
Τότε βρισκόμασταν μπροστά στον κυνισμό της ευημερίας σε μια περίοδο πλαστικών ευκαιριών και υποσχέσεων με ατελείωτο θετικό πρόσημο, όπου ο καθένας μπορούσε να κυνηγήσει το όνειρό του (ουφ) με οποιονδήποτε τρόπο έκρινε ορθό. Τουλάχιστον αυτά ευαγγελιζόταν ο κυρίαρχος λόγος.
Το να κλείνεσαι σε ένα σπίτι για 17 χρόνια, να αρμέγεις αγελάδες, ενώ ένα ολόκληρο έθνος σε παρακολουθεί με αγωνία, να τσιρίζεις ακατανόητα ή να τρως κατσαρίδες καταγραφόταν ως παράδοξη εκδοχή ενός νόμιμου κυνηγιού της ευημερίας.
Σήμερα όμως η πραγματικότητα έχει μετατοπιστεί. Αυτό που μέχρι χθες ήταν εξευτελισμός σήμερα είναι καθαρή βαρβαρότητα. Από τον κυνισμό της ευημερίας περνούμε στον κυνισμό της επιβίωσης.
Σε μια συνθήκη που διδάσκει κάθε μέρα μέσα από τους τηλεοπτικούς δέκτες πως ο καθένας μπορεί να κάνει το οτιδήποτε για να επιβιώσει. Πως οποιαδήποτε πράξη (αρκεί να είναι νόμιμη ή νομότυπη) είναι αποδεκτή εφόσον σου εξασφαλίζει αυτό που επιθυμείς. Πως η αξιοπρέπεια είναι ένα ρούχο που φοριέται αποκλειστικά από τους βολεμένους. Πως ο αυτοεξευτελισμός είναι και αυτός ένας νόμιμος τρόπος ύπαρξης.
Τα ριάλιτι στις μέρες μας δεν είναι τίποτα άλλο από μια προσπάθεια αισθητικοποίησης (με γκλαμ όρους) της εξαθλίωσης. Και ο κυνισμός των πομπών και των δημιουργών τους ξεπερνά τα όρια του κακού γούστου. Φτάνει στα όρια της προσβολής της κοινωνίας.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Δεν υπάρχουν σχόλια: