Μάρσια: ‘’ το να σε ρίξουν στην φυλακή ανηλίκων, είναι μεγαλύτερο έγκλημα απ αυτό για το οποίο σε δικάζουν’’
Μέσα στο θολό της εποχής, τις αντινομίες και τα αδιέξοδά της, ψάχνουμε ορισμούς που θα περιγράψουν την κοινωνία, τα φαινόμενα και τις μονάδες της, τρόπους τελικά να ονοματίσουμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Από τι ορίζεται μια κοινωνία; Ποιοί δείκτες και ποιές μετρήσεις θα καταγράψουν αυτό το οποίο υπάρχει και ταυτόχρονα αυτό που σέρνεται κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων; Ο καθένας κάνει την επιλογή του, περιγράφοντας την ίδια και ταυτόχρονα μια εντελώς διαφορετική κοινωνία.
Η κοινωνία διεκδικεί τον ορισμό του εαυτού της με βάση τα όρια της, όχι τόσο με αυτό που περιέχει, αλλά κυρίως με αυτό το οποίο αποκλείει. Άνθρωποι χωρίς φωνή, φαντάσματα που κατοικούν σε μια εσωτερική εξορία, μακριά από τα σύνορα του αποδεκτού, πλάσματα ακατοίκητα και χωρίς κατοικία. Άστεγοι, φυλακισμένοι, τοξικοεξαρτημένοι και τρόφιμοι με ψυχικές ασθένειες. Μετανάστες τους οποίους η επίσημη γλώσσα έχρισε λαθραίους. Πρόσφατα οι νέοι, καταδικασμένοι στην ατυχία μιας ηλικίας χωρίς προοπτικές, σε ένα μέλλον ρημαγμένο από την απληστία του παρελθόντος. Η κοινωνία δημιουργεί το ανεστραμμένο είδωλό της και μεθά από την ταύτιση που δεν προκύπτει. Στο κουρασμένο και εξαθλιωμένο πρόσωπο του Ξένου, η κοινωνία γιορτάζει την δική της ευδαιμονία.
Από την Γαλλική επανάσταση και μετά, τα συστήματα εγκλεισμού, μετέτρεψαν το χαρακτήρα τους από την τιμωρία στο σωφρονισμό, από την εκδίκηση προς την διόρθωση. Και όμως η κοινωνία επιτηρεί και τιμωρεί. Πρόσφατα παραδείγματα αποδεικνύουν πως συχνά η θεωρία δεν έχει και τόση σημασία. Κάθε φυλακή στην χώρα το αποδεικνύει. Στην φυλακή όπου ο χώρος περιορίζεται στο ελάχιστό (Μήκος 5 βήματα… Το ξερες; Πλάτος 2…)και ο χρόνος πολλαπλασιάζει το ελάχιστό του δευτερολέπτου προς το αμείλικτο του απείρου.
Ο Άρον, ο πρωταγωνιστής του έργου ‘’Μόνο 59 σερβίτσια’’ είναι ένοχος δύο φορές. Πρώτον γιατί δεν κατάφερε να ταιριάξει στη συμπεριφορά μιας κοινωνίας και δεύτερον γιατί έτυχε να είναι νέος. Μέσα στη φυλακή, ο πρωταγωνιστής νοιώθει την τιμωρία και στις δύο ιδιότητές του. Τα κάγκελα του υπενθυμίζουν τον κοινωνικό του αποκλεισμό, οι γύρω του την αδυναμία που προκύπτει από τα λίγα του χρόνια. Η ύπαρξη μεταφράζεται σε μια αγκομαχούσα επιβίωση. Και μέσα στην διπλή του ενοχή, ο Άρον καταλήγει διπλά αποκλεισμένος. Πρώτα από την κοινωνία των ορθών ανθρώπων και στη συνέχεια από την κοινωνία των φυλακισμένων.
Στο αγγλικό αναμορφωτήριο, οι έξω αξίες μετρούν αντίστροφα και Άρον περιγράφει τον εαυτό του ως σκληρό και απάνθρωπο, απλά για να κρύψει πως είναι φοβισμένος, απλά γιατί μέσα στην σύγχυση δεν βρίσκει τρόπο άλλο για να επιβιώσει. Τελικά δεν πείθει κανέναν και ακριβώς γι αυτό καταδικάζεται από τους συγκρατούμενους. Ακριβώς γιατί και οι δύο παράλληλοι κόσμοι τον αποκλείουν εξίσου.
Το παρόν του Άρον στη φυλακή δεν είναι η περίπτωση ενός μεμονωμένου αταίριαστου. Είναι το παρόν μιας κοινωνικής τάξης, μιας ηλικίας, μιας γενιάς. Η περίπτωση ενός πλήθους καταδικασμένου για πάθη και εγκλήματα που δεν πρόλαβε καλά καλά να συλλαβίσει.
Η παρουσία του Στιούαρτ συνδέει την μεμονωμένη περίπτωση με το παρελθόν. Διπλασιάζει -μέσα από την περίπτωση του γιού του- τη τύχη του Άρον και τελικά την πολλαπλασιάζει σε πιθανότητα για κάθε φυλακισμένο. Αυτό που ο Στιούαρτ ζητά και τελικά επιτυγχάνει από τον νεαρό κρατούμενο, είναι η εξιλέωση της δεύτερης ευκαιρίας. Μιας ευκαιρίας που το σύστημα στέρησε στον γιο του και η απώλεια της τον οδήγησε στα άκρα, μετατρέποντάς τον σε παράδειγμα τιμωρίας για τους τροφίμους του αναμορφωτηρίου. Αλήθεια τι είναι πιο σκληρό, να καταδικάζεις κάποιον σε θάνατο, ή να τον σπρώχνεις προς τα εκεί, μετρώντας ένα προς ένα τα βήματά του;
Το έργο μας μιλά για μια κοινωνία εγκλεισμένων, τόσο μέσα όσο και έξω από την φυλακή. Το αναγκαστικό και επιβεβλημένο τους σπρώχνει συνολικά στα άκρα. Η ακροβασία στο χείλος θα τους φέρει την πτώση ή τη λύτρωση. Ο Άρον, μέσα από τη σχέση του με την Μάρσια και τον Στιούαρτ περνά από την σύγκρουση, στην εμπιστοσύνη και τελικά στην ταύτιση. Έτσι ο πρωταγωνιστής βγαίνει κερδισμένος, όχι επειδή καταφέρνει την ελευθερία του, αλλά επειδή διεκδικεί το ανθρώπινο. Η απώλεια της ανθρώπινης διάστασης, είναι η πραγματική τιμωρία. Η ιδιότητα του ανθρώπου στην απόλυτη γενικότητά της, είναι αυτό που το σύστημα στερεί σε κάθε φυλακισμένο, το μέλλον που εξασφαλίζει σε κάθε έναν που δεν ταυτίζεται με την γεωμετρία του. Και εδώ ας αναρωτηθούμε, τελικά τι αποφάσεις παίρνουμε, ενώ τα 60 φλιτζάνια γίνονται 59, ενώ τα φλιτζάνια της κοινωνίας συνεχώς λιγοστεύουν;
(από το πρόγραμμα της παράστασης ''59 σερβίτσια μόνο'' στο θέατρο τόπος Αλλού)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου