Τρίτη 6 Μαΐου 2014

Εσωτερικό: ο αέναος διάλογος του όντος με το πεπρωμένο του



Σιωπή. Θα ’ρθει και η σειρά μας. Σιωπή.
Η περιγραφή του Εσωτερικού του Μωρίς Μαίτερλινκ πρέπει να συντάσσεται με τη δομική απλότητα του ίδιου του έργου: στο εσωτερικό ενός σπιτιού μια οικογένεια (άντρας, γυναίκα, κόρη) περνούν την ανάλαφρη χαμογελαστή τους καθημερινότητα. Ακριβώς έξω από το σπίτι, τρεις αγγελιοφόροι παρατηρούν την οικογένεια, έτοιμοι να της μεταφέρουν το τραγικό νέο: η άλλη κόρη τους βρέθηκε πνιγμένη στο ποτάμι.
Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα τοπίο μηδενικής δράσης, στην απλωμένη στιγμή που συμπυκνώνοντας το βάρος του ακαριαίου εμπεριέχει ό,τι έχει προηγηθεί και ό,τι θα ακολουθήσει. Η στιγμή γίνεται το μάτι της βελόνας απ’ όπου θα τυλιχτεί ολόκληρη η κλωστή της ζωής. Μέσα από τους διαλόγους των αγγελιοφόρων αντιλαμβανόμαστε το βάρος της είδησης, παρατηρούμε μαζί το εσωτερικό και αναπλάθουμε την αλλαγή.
Το αριστούργημα του Μαίτερλινκ δεν είναι τίποτα περισσότερο από την περιγραφή μιας στιγμής, και η ουσία του το βάρος αυτής της στιγμής. Καινοτομώντας μέσα από την κομψότητα της μικρογραφίας, ο συγγραφέας καταφέρνει να υπογραμμίσει τα όρια, τα λεπτά σύνορα ανάμεσα στις ανθρώπινες καταστάσεις, την αλλαγή και τη ρευστότητα, ως δομικά στοιχεία στο ανθρώπινο συνεχές. Ο λιτός ποιητικός λόγος του Μαίτερλινκ (εξαιρετική η μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη) κουβαλά όλο το στοχασμό του για τη ζωή και το θάνατο, την τραγωδία και την ελάχιστη απόστασή της από το καθημερινό.
Η συμβίωση του καθημερινού με το τραγικό, αποδίδεται δραματικά, μέσα από το παιχνίδι της θέασης. Κοιτούμε την οικογένεια στο εσωτερικό, σιωπηλό σαν βυθός, με την αυτάρκεια του μόνιμου χαμόγελου, σαν κοινότοπος πίνακας που θα μπορούσε να στολίζει το κάθε εσωτερικό σπιτιού, την κάθε ατάραχη οικογενειακή θαλπωρή. Ταυτόχρονα όμως κοιτούμε τους αγγελιοφόρους που κοιτούν το εσωτερικό. Μέσα από το λόγο τους δεν περιγράφουν απλώς τα όσα βλέπουμε (και τα όσα θα έρθουν) περιγράφουν ταυτόχρονα και το βλέμμα μας. Μέσα από την καλειδοσκοπική ταύτιση, το παράδειγμα του συμβάντος που παρακολουθούμε πολλαπλασιάζεται. Βρισκόμαστε ταυτόχρονα μπροστά σε ένα παράδοξο. Πρωταγωνιστές του έργου δεν είναι αυτοί που πρωταγωνιστούν (οι αγγελιοφόροι), αλλά αυτοί που βρίσκονται στο εσωτερικό. Και η ζωή που ενσαρκώνουν  γνωρίζουμε πως πια δεν υπάρχει, αυτό που κοιτούμε είναι το παρελθόν των πρωταγωνιστών, η απώλειά τους μετά την αναγγελία του πνιγμού. Οι πρωταγωνιστές του έργου δεν βρίσκονται καν μπροστά μας, κατοικούνε πια τη σιωπή.
Η παράσταση του Εσωτερικού στο Θέατρο του Νέου Κόσμου από την ομάδα Ατονάλ, σε σκηνοθεσία της Σοφίας Μαραθάκη, επιτυγχάνει ακριβώς γιατί καταφέρνει να μεταδώσει την ελάχιστη απόσταση και τη μέγιστη αντίθεση, ανάμεσα στους δύο χώρους και στις δύο καταστάσεις. Οι εξαιρετικές ερμηνείες αποδίδουν ανάγλυφα το κοινότοπο και το έκτακτο, οδηγώντας τα δεμένα προς την κορύφωση. Και μέσα από τον τονισμό του παιχνιδιού της θέασης, φεύγοντας αντιλαμβανόμαστε ποιο το εσωτερικό και ποιοι οι κάτοικοί του.

( στην στήλη Αντίσκηνο του Unfollow)


Δεν υπάρχουν σχόλια: