Η κάθε μορφή μυθοπλασίας επιδιώκει να είναι επίκαιρη. Αναζητά τα σημεία της τρέχουσας πραγματικότητας που ορίζουν τη στιγμή και τη διαμορφώνουν. Μέσα από το παρόν, ο μύθος καλείται να ξεδιπλωθεί με τρόπους παλαιούς, μιλώντας για πράγματα σταθερά. Το επίκαιρο τραβάει τα βλέμματα, προσφέρει οικειότητα στο δέκτη, επεξηγεί και προσδιορίζει. Γι’ αυτό είναι πάντα ζητούμενο για κάθε δημιουργό.
Η ταινία του David Fincher (Seven, Fight Club, Zodiac), «The social network», ουσιαστικά περιγράφει τη δημιουργία της ιστοσελίδας facebook και παράλληλα διηγείται μια ιστορία σχετικά με τη φιλοδοξία, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τους όρους κοινωνικοποίησης των νέων σε μια ρευστή εποχή. Η ταινία αποτελεί τη δραματοποίηση της ζωής των δημιουργών της ιστοσελίδας, ρίχνοντας το βάρος της σε δευτερεύουσες πτυχές της, προσθέτοντας βέβαια τα απαραίτητα στοιχεία μυθοπλασίας που θα δημιουργήσουν μια ιστορία κινηματογραφικά αξιοποιήσιμη.
Αν δούμε το γεγονός αντιστρόφως, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως το πέρασμα ενός γεγονότος από την απλή ύπαρξή του στη σφαίρα της μυθοπλασίας, ουσιαστικά σηματοδοτεί την κατοχύρωση του ως πτυχή του παρόντος άρα και της σημαντικότητάς του. Το γεγονός ότι η δημιουργία του facebook, αποτελεί πηγή έμπνευσης ενός σημαντικού σκηνοθέτη, αλλά ταυτόχρονα και μέρος μια χολιγουντιανής εμπορικής επένδυσης μεγέθους, περιγράφει τη σημασία και τους όρους με τους οποίους η συγκεκριμένη ιστοσελίδα υπάρχει αλλά και διαμορφώνει την κοινωνία.
Το τίποτα ως κάτι
Είναι μήπως υπερβολή, να θεωρούμε κάτι φαινομενικά τόσο περιορισμένο, όπως μια ιστοσελίδα, φορέα και διαμορφωτή μιας -έστω μικρής- κοινωνικής αλλαγής;
Ο καιρός μας είναι έτσι αγκιστρωμένος στο νέο, ένα νέο άνευ όρων, ώστε μια μικρή ηλεκτρονική εφαρμογή να μπορεί να αλλάξει και να επηρεάσει τη μέχρι χθες πραγματικότητά μας. Το my space, σχεδόν τυχαία, άλλαξε τη μορφή και τη λειτουργία της σύγχρονης δισκογραφίας. Pop φαινόμενα όπως οι Arctic Monkeys, ο Sean Kingston και η Lilly Allen, κατάφεραν τη δημοσιότητα μέσα από τη συγκεκριμένη ιστοσελίδα. Τα blogs με την ευκολία χρήσης, τους δικούς τους όρους διάδοσης της πληροφορίας, τη συχνή χρήση της ανωνυμίας, την παράκαμψη των εκδοτικών όρων και συμφερόντων κατάφεραν να απειλήσουν και ως ένα βαθμό να αλλάξουν τη δημοσιογραφία. Ο όρος blogger, έγινε προσδιορισμός πολιτικός, κοινωνικός και σχεδόν υπαρξιακός μέσα στην υπερβολή και τον ενθουσιασμό της ελευθερίας και του νέου. Ιστοσελίδες όπως το you tube, εφαρμογές όπως τα torrent, επαναπροσδιορίζουν και διαμορφώνουν τις κινήσεις μιας παρέας, την κατανομή και τη χρήση του ελεύθερου χρόνου ακόμα και τον τρόπο που γεμίζει και ξεγελιέται η ατομική μοναξιά. Το δυνάμει «Τίποτα» μιας νέας εφαρμογής, πολλαπλασιάζεται και εφαρμόζεται ανάλογα. Και μέσα στη μεγέθυνση του εμφανίζεται ως «Κάτι», αλλάζοντας τα πάντα γύρω. Αλήθεια θυμάται κανείς πως ήταν ο κόσμος χωρίς κινητά ή e-mail;
Αποκλεισμός
των ηλεκτρονικά αναλφάβητων
Το facebook δημιουργήθηκε το 2004 και σήμερα αριθμεί πεντακόσια εκατομμύρια χρήστες. Ο χρήστης δημιουργεί έναν προσωπικό λογαριασμό, στον οποίο μπορεί να περιγράψει τον εαυτό του τα ενδιαφέροντά του, να τοποθετήσει φωτογραφίες να κάνει σχόλια και να έρθει σε επαφή με τον αριθμό των διαδικτυακών του φίλων. Υπερβολικά απλό (όπως όλες οι πετυχημένες ηλεκτρονικές εφαρμογές), το facebook αποτελεί σήμερα την ιστοσελίδα με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στο διαδίκτυο. Η ευρεία χρήση του κατά τις αμερικανικές εκλογές του 2008 και στη συνέχεια σε εκλογικές αναμετρήσεις ανά τον κόσμο, ο συμβουλευτικός ρόλος που παίζει κατά τη διάρκεια συνεντεύξεων από πανεπιστήμια ή εταιρίες, αλλά και μια σειρά από άλλες πρακτικές χρήσεις (πρόσφατα ελληνικό πανεπιστήμιο προτίμησε να αναρτά τις ανακοινώσεις του στο λογαριασμό του στο facebook και όχι στον επίσημο ιστότοπο του, αποκλείοντας έτσι έναν αριθμό «ηλεκτρονικά αναλφάβητων» φοιτητών), διαμόρφωσε την εικόνα της σημασίας αλλά και της δύναμης του συγκεκριμένου site.
Λατρεύοντας το είδωλο
Η κριτική απέναντι στην ιστοσελίδα, άρχισε με την πρώτη δημοφιλία της. Το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής, μιλούσε για καταπάτηση των προσωπικών δεδομένων, για την εμπορική χρήση και την εκμετάλλευση τους. Μέχρι και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής (πρόσφατα η εφημερίδα Wall Street Journal δημοσίευσε σχετικό άρθρο) εστιάζει σε αυτό το σημείο. Είναι όμως μόνο αυτό το πρόβλημα με το facebook;
Στα διάφορα chat και στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται και πράττει ως διαφημιστής του εαυτού του, προσπαθώντας να γίνει αποδεκτός από μια θολή αλλά ακραία αυστηρή κοινότητα. Το άτομο καλείται να γεωμετρήσει τον εαυτό του, τα ενδιαφέροντα, τις καταφάσεις και τις αρνήσεις του. Η προσωπικότητα, μέσα σε όλες τις αντιφάσεις και τις αποκλίσεις της, γίνεται με τρόπο φαινομενικά εθελούσιο, ένα καταχωρισμένο στατιστικό και ο χρήστης, διαχειριστής ενός μεθοδικά κατασκευασμένου ειδώλου. Η διαδικασία ταύτισης του ατόμου με το κατασκευασμένο είδωλό του (η οποία αυξάνεται ανάλογα με την χρήση του μέσου) αποτελεί την απόλυτη ευθυγράμμιση με την αποδεκτή νόρμα και την πλήρη κατάφαση προς το κοινωνικά αποδεκτό.
Ο θαυμαστός νέος κόσμος του facebook (ως ναυαρχίδας της κοινωνικής δικτύωσης) κατασκευάζει καθρέφτες που στην πραγματικότητα συρρικνώνουν ό,τι αντικατοπτρίζουν. Στο διαδικτυακό του είδωλο, ο άνθρωπος προβάλλει αυτό που επιθυμεί να είναι, κατασκευάζει με βάση την πραγματικότητά του, την ίδια του την επιθυμία ως πρότυπο του ατελή εαυτού του. Και αλήθεια πόσο οικεία πρέπει να φαντάζει αυτή η διαδικασία, στον κατεξοχήν κατασκευαστή επιθυμιών και προτύπων, την ίδια την χολιγουντιανή μηχανή…
(ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΠΟΧΗ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου