Ο Δάντης στον Παναμά

Ο Δάντης τοποθετεί τους σπάταλους και τους φιλάργυρους στον τέταρτο κύκλο της Κόλασης.
Στο έβδομο τραγούδι της Κόλασης εξιστορεί την τύχη τους: τα δύο πλήθη χωρισμένα μονομαχούν και συγκρούονται, καταδικασμένα να σπρώχνουν αιωνίως βράχους μονάχα με το στήθος τους. Πριν συγκρουστούν και ξεκινήσουν πάλι από την αρχή, το ένα πλήθος ουρλιάζει στο άλλο: «Γιατί τα μαζεύεις, γιατί τα ξοδεύεις;».
Και η αιώνια σύγκρουση συνεχίζεται κάτω από το αιώνιο βλέμμα του Πλούτου (του μεγάλου εχθρού όπως τον ονομάζει ο Δάντης) που είναι ταυτόχρονα η ενσάρκωση των υλικών αγαθών, αλλά μαζί και ο αρχαίος θεός Πλούτωνας-θάνατος.
Ο χρόνος μας σπρώχνει με το στήθος τις πέτρες του προς τον Παναμά. Μα αντί για καταδίκη συναντά μια γιορτή. Ολη αυτή την αποταμίευση της υπερβολής, την εγκληματική συγκατοίκηση των ισχυρών.
Των δικτατόρων και των αστέρων, των πρωθυπουργών και των ποδοσφαιριστών. Μια νέα αφήγηση δημιουργείται.
Οι αποκαλύψεις ορίζουν ως συγκεκριμένο αυτό που μέχρι χθες μπορεί να υπήρχε ως αίσθηση, ως κοινό μυστικό το οποίο δεν μπορείς να γράψεις, ως αποδεικτικό στοιχείο μιας ήδη κεκτημένης γνώσης.
Δημιουργούν μια νέα διαδοχή εξουσίας αφού μοιάζουν επιλεκτικές (μέχρι στιγμής κανένα όνομα Αμερικανού ή σημαντικού Ευρωπαίου παίκτη δεν εμφανίζεται στις λίστες. Ηγέτες του Τρίτου Κόσμου, ηγέτες ανερχόμενων υπερδυνάμεων όπως η Κίνα και η Ρωσία.  Είναι μόνο η αρχή, καθησυχάζουν οι υπεύθυνοι, σύντομα θα ακολουθήσουν και αυτές οι αποκαλύψεις).
Μα ακόμη δεν γνωρίζουμε ποια πρακτική αποτύπωση θα αφήσουν αυτές οι αποκαλύψεις. Ποιο θα είναι το τίμημά τους στην ισορροπία ισχύος αυτού του κόσμου.
Η πτώση του πρωθυπουργού της Ισλανδίας είναι σίγουρα ένας αισιόδοξος πρόλογος. Μπορούμε να περιμένουμε συνέχεια; Θα δείξει.
Ας μην ξεχνάμε πως οι πρόσφατες διαρροές (όπως π.χ. της υπόθεσης Σνόουντεν) δεν είχαν σημαντικό πρακτικό αποτέλεσμα.
Ολα εξαρτώνται από τις πράξεις που θα πυροδοτήσουν οι αποκαλύψεις.
Αυτό που σίγουρα αλλάζει είναι η αποτύπωση του κυνισμού της εξουσίας. Ενας κυνισμός αποδεδειγμένος, αποτυπωμένος σε χρηματικά ποσά που δεν προσπαθούν να δικαιολογήσουν το παράλογο του μεγέθους τους, μόνο να επιχειρηματολογήσουν νομότυπα, πέρα από την ηθική, πέρα από την πολιτική.
Και δίπλα τους ένα δυτικός κόσμος που βυθίζεται στη λιτότητα, τη φτώχεια και την ανεργία, ένας Τρίτος Κόσμος που η ανάπτυξη δεν γιατρεύει την ανισότητα, και ένας κόσμος τσακισμένος, ο κόσμος των προσφύγων που αναζητούν μια καλύτερη τύχη στις εχθρικές όχθες της Ευρώπης.
Η αντίθεση αυτή μοιάζει ικανή να κυριαρχήσει ως η κυρίαρχη περιγραφή του καιρού και των χρόνων μας.
Η βασική αντινομία της είδησης βρίσκεται στο γεγονός πως το σκάνδαλο φαίνεται πως έχει πλανητική διάσταση. Ταυτόχρονα κάποιος βλέπει πως στην πραγματικότητα αφορά το 1% του πλανήτη με το ζόρι.
Και όμως ο κόσμος μάλλον δεν έχει γίνει χειρότερος, αλλά σίγουρα έχει γίνει πιο ορατός. Καθώς η πλεονεξία με την εξαθλίωση μπορούν να συνορεύουν στην καταγραφή, στην αποτύπωση, στη λεπτομέρειά τους.
Να βιώνονται ως ταυτόχρονες ειδήσεις και καταστάσεις. Αυτό που έχει σημασία είναι το πώς αυτή η συγκατοίκηση θα οριστεί ως μη αποδεκτή, ως μια εγκληματική αδικία που πρέπει να παύσει άμεσα και το ποιες πράξεις θα οδηγήσουν στην έξωσή της.
Η μελλοντική κόλαση των ισχυρών σε ένα δαντικό σύμπαν μπορεί να λειτουργούσε κάποτε ως παραμυθία, ως μετάθεση εκδίκησης, ως παρηγοριά για όλους αυτούς που βιώνουν την κόλαση στο εδώ και τώρα.
Μα ο ουρανός ξεράθηκε και η κόλαση στέρεψε. Αυτό που μένει είναι το εδώ και το τώρα και οι πέτρες που καθημερινά οι αποκλεισμένοι σπρώχνουν με το στήθος τους.
Μα όσο η κραυγή «γιατί τα μαζεύεις, γιατί τα ξοδεύεις;» πλανιέται πάνω από τις κοινωνίες σαν υπενθύμιση του εγκληματικού παράλογου της υπερσυσσώρευσης του πλούτου στα χέρια των λίγων και ισχυρών, θα υπάρχει ελπίδα η κόλαση να αλλάξει ρότα και να κατευθυνθεί προς αυτούς που πρέπει.
Μέχρι τότε παραμένουμε ορατοί και διαμπερείς υπό το βλέμμα του Πλούτου που είναι χρήμα μαζί και θάνατος και -τελευταία- μόνιμος κάτοικος Παναμά.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)