Η φωτογραφία σου επιβάλει τα σημεία. Νέος, χειραφετημένος, διαβάζει την εφημερίδα του πριν πιάσει δουλειά. Το σώμα χαλαρό αλλά ταυτόχρονα σε ένταση, στάση του ανθρώπου που έχει ξορκίσει την ξεκούραση και βρίσκεται πάντοτε σε εγρήγορση. Ακόμα και σε μια στιγμή χαλάρωσης το σώμα θα παραμείνει τεντωμένο γιατί αυτό επιβάλει η σοβαρότητα με την οποία κάποιος αντιμετωπίζει τη δουλειά του. Άψογα καλοντυμένος αλλά ταυτόχρονα χωρίς σακάκι, προσιτός αλλά ταυτόχρονα απόμακρος, μόνο όσο χρειάζεται για να επιβάλει τον σεβασμό. Φυσικά πίνει εσπρέσο (στοιχείο που μαρτυρεί τόσο την ευρωπαϊκή καταγωγή του όσο και την επιθυμία για μόνιμη εγρήγορση) και όχι τίποτα λαϊκούς φραπέδες (που τους έχει άλλωστε εξορίσει από την Ευρώπη και ο μέγας γκουρού Νίκος Δήμου). Στο βάθος τυχαία τοποθετημένες διάφορες οικογενειακές φωτογραφίες σε άσχημες κορνίζες. Ένας άνθρωπος της οικογένειας, ένας από εμάς.
Η φωτογραφία του Κυριάκου Μητσοτάκη προσπαθεί να συμπυκνώσει χωρίς διαμεσολάβηση όλα τα χαρακτηριστικά της πολιτικής του, να προσφέρει με πυκνότητα ένα απλό και ξεκάθαρο μήνυμα με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί ένα σύμβολο. Μια εικόνα που σημαίνει άμεσα χωρίς επεξεργασίες, που διεκδικεί την ταύτιση και τους όρους με τους οποίους αυτή θα συμβεί. Λειτουργεί ως ένα μικρό και γρήγορο ψηφιακό πορτραίτο οικείο και ταυτόχρονα απόμακρο όπως ο εικονιζόμενος, προσπαθώντας να ορίσει ένα πρότυπο στο οποίο κάποιος θα προβάλει επιθυμίες και στόχους.
Πιστεύω πως η ίδια η επιτυχία της εκλογής Μητσοτάκη θα έπρεπε να προβληματίζει όσους τον θεωρούν ως ενδεχόμενη πολιτική και κορυφή της εκπροσώπησης των μνημονιακών πολιτικών. Κατά την άποψή μας η ίδια η επιτυχία του Μητσοτάκη εδράζεται στο γεγονός πως κατάφερε πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο να παρουσιάσει μια συγκεκριμένη αφήγηση. Πέρα από την καθαρά ιδεολογική ταύτιση με έναν πολύ συγκεκριμένο χώρο (αυτόν του νεοφιλελευθερισμού που επιθυμεί να περιγράφει τον εαυτό του ως φιλελευθερισμό) ο Μητσοτάκης κατάφερε να ενσωματώσει στην αφήγησή του μια σειρά από ιδεολογήματα που κάποιος μπορεί να συναντήσει σε ευρύτερα ακροατήρια: την ιδέα του προβληματικού και ανορθολογικού δημοσίου όπου οι απολύσεις φαντάζουν ως η μόνη λύση, την εξήγηση πως όλες οι προηγούμενες μνημονιακές πολιτικές απέτυχαν ακριβώς λόγω τεχνοκρατικής έλλειψης και πως ο ίδιος αντιπροσωπεύει μια κατηγορία ανθρώπων οι οποίοι θα δώσουν λύση σε αυτή την ανικανότητα. Άνθρωποι με σπουδές στο εξωτερικό, με εργασιακή εμπειρία στον υπέροχο κόσμο του ιδιωτικού τομέα, άξιοι γιάπηδες μιας άλλης εποχής, που επιστρέφουν για να πάρουν αυτό που τους αξίζει (και αυτό που τους είχαν υποσχεθεί). Ταυτόχρονα κατάφερε να συνδυάσει όλη αυτή την εικόνα με την τόσο γερασμένη ιδέα της πολιτικής νεότητας που έρχεται να πάρει τη σκυτάλη από το ασπρόμαλλο σύστημα. Ουσιαστικά, η τότε μεγάλη του επιτυχία είναι πως κατάφερε να μεταμφιέσει την ιδεολογία έτσι ώστε να μοιάζει με κοινή λογική. Αυτή η επιτυχία τον τοποθετεί στο πολιτικό χάρτη με έναν τρόπο σαφή, του επιτρέπει να καταλαμβάνει έναν δεδομένο ευρύ χώρο και του προσφέρει δυνατότητες διεύρυνσης προς νέα ακροατήρια.
Στην πραγματικότητα βέβαια η εικόνα αυτή είναι κατασκευασμένη περίπου με τον ίδιο τρόπο και τα ίδια υλικά με αυτά της φωτογραφίας που περιγράψαμε. Μιλάει για έναν πολιτικό που προσπαθεί να αποδείξει τον φιλελευθερισμό του και να πάρει αποστάσεις από την πρόσφατη ακροδεξιά πολιτική της Νέας Δημοκρατίας επί Αντώνη Σαμαρά. Έτσι, ο νέος αρχηγός διαγράφει Φαήλους και λοιπούς χαρωπούς ακροδεξιούς και προβάλει νηφάλιες (για τα δεδομένα της Νέας Δημοκρατίας) θέσεις σε μια σειρά από θέματα (κυρίως γύρω από τα δικαιώματα ή το προσφυγικό). Με τον τρόπο αυτό προσβλέπει πως θα κερδίσει τα μέγιστα από τον κατακερματισμένο χώρο του κέντρου. Ταυτόχρονα, όμως, δίνει σημαντικές θέσεις σε μια σειρά από ακροδεξιά στελέχη τα οποία κλείνουν το μάτι στα παραδοσιακά ακροατήρια της δεξιάς παράταξης καθησυχάζοντάς τα για την ιδεολογική συνέχεια του κόμματος. Μιλάει για εξορθολογισμό του κράτους και αξιοκρατία, ενώ είναι εκπρόσωπος και διάδοχος μιας δυναστείας μηχανισμών. Για πάταξη της διαφθοράς ενώ το όνομα του έχει εμφανιστεί (έστω και σαν υπόνοια) σε σκάνδαλα. Προβάλει τον εαυτό του ως ευρωπαϊστή, ενώ στην πραγματικότητα είναι αποπαίδι και μακρινός απόγονος των ρηγκανικών Ηνωμένων Πολιτειών και της θατσερικής Αλβιόνας.
Το ειρωνικό ύφος του τεχνοκράτη γνώστη προς την πολιτική πλέμπα, η αυτοπεποίθηση του ταξικά προορισμένου για κυριαρχία, ο κυνισμός εκπεφρασμένος ως ειλικρίνεια έρχονται να ολοκληρώσουν τις ψηφίδες αυτού του πορτραίτου.
Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά δεν περιγράφουν μόνο τον πολιτικό κίνδυνο που είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ένας πολιτικός που σου δίνει την αίσθηση πως θα εφάρμοζε μνημόνια ακόμα και αν δεν βρισκόμαστε σε κρίση. Ταυτόχρονα περιγράφουν τον κίνδυνο και τη δυνατότητα να πείσει και να επιτύχει. Και μια τέτοια ενδεχόμενη νίκη θα αποτελέσει το τελευταίο καρφί στο μνημονιακό μας φέρετρο.
(στην εφημερίδα Εποχή)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου