Η ύλη της γλώσσας και το όνειρο του ποιήματος
«σφαγμένη εντός σου μιαν ερώτηση δε λέει να σωπάσει»
Eφυγε σε ηλικία 90 ετών ο ποιητής Έκτωρ Κακναβάτος, ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της μεταπολεμικής μας ποίησης. Ο Γιώργος Κοντογιώργης (το πραγματικό του όνομα), γεννήθηκε στον Πειραιά το Σεπτέμβριο του 1920. Εκεί θα τελειώσει τις εγκύκλιες σπουδές του και στη συνέχεια θα σπουδάσει μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1943, θα κάνει την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία με την ποιητική συλλογή «Fuga», η οποία θα βγει σε ιδιωτική έκδοση. Έναν χρόνο αργότερα θα γράψει μαζί με τον φίλο του και επίσης ποιητή Δημήτρη Παπαδίτσα, το δοκίμιο «Μια θέση και μια έφοδος», μανιφέστο μιας νέας ποιητικής και μιας νέας λογοτεχνικής γενιάς. Η Κατοχή θα τον βρει ενεργό στην Εθνική Αντίσταση ως μέλος του ΕΑΜ, αλλά εκτός των κομματικών μηχανισμών. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου, ο ποιητής θα συλληφθεί και το 1947 θα εξοριστεί στην Ικαρία αρχικά και το φθινόπωρο του ίδιου χρόνου στη Μακρόνησο. Η ήττα του Δημοκρατικού Στρατού το 1949 θα φέρει την απόλυσή του. Από το 1958 έως το 1962 θα εργαστεί στη Σύρο, όπου θα φτιάξει και δικό του φροντιστήριο. Τη δεκαετία από το 1963 έως το 1973, θα διδάξει στην Αθήνα σε φροντιστήρια υποψηφίων για τα ΑΕΙ. Το 1973 θα διδάξει στη Σχολή Μωραΐτη. Το 1979 θα διοριστεί για πρώτη φορά στο Δημόσιο, από το οποίο ήταν αποκλεισμένος λόγω πολιτικών φρονημάτων. Το 1983, θα βραβευτεί με το κρατικό βραβείο ποίησης, για τη συλλογή του «In perpetuum» και θα συνταξιοδοτηθεί το 1986.
Ο Έκτωρ Κακναβάτος διετέλεσε επίσης σύμβουλος στο υπουργείο Παιδείας και αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Συγγραφέων. Εξέδωσε 16 ποιητικές συλλογές με σημαντικότερες τις: «Διασπορά», «Η κλίμακα του λίθου», «Οδός Λαιστρυγόνων», «Ανάστιξη του θρύλου για τα νεφρά της πολιτείας», «Τα μαχαίρια της Κίρκης», «Χαοτικά Ι». Το 2005, θα εκδοθεί η τελευταία του ποιητική συλλογή με τίτλο «Στα πρόσω ιαχής». Εξέδωσε επίσης δοκίμια για τον ελληνικό υπερρεαλισμό καθώς και μεταφράσεις από το έργο της Γαλλίδας ποιήτριας Joyce Μansour. Ο Κακναβάτος αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους ποιητές της δεύτερης γενιάς του ελληνικού υπερρεαλισμού. Αν και βιωμένες, οι εμπειρίες της αριστεράς, της εμφύλιας φρίκης και του αποκλεισμού, δεν συναντώνται στο έργο του ως αναφορές αλλά λειτουργούν ως υπέδαφος. Τα ποιήματα του Κακναβάτου δημιουργούν μια οριακή ανάταση. Όχημα για την αίσθηση αυτή αποτελεί ο λόγος. Η ποίηση του Κακναβάτου είναι η ποίηση του σημαίνοντος και όχι του σημαινομένου, της γλώσσας πέρα και παρά το νόημα. Η λεκτική χειρονομία του ποιητή αντιλαμβάνεται το υλικό της συνολικά, πλάθοντας ένα νέο εκφραστικό δίχτυ, μια ενιαία λεκτική αποτύπωση, μέσα από ετερογενή στοιχεία. Όπως οι παλαιότεροι Έλληνες υπερρεαλιστές, έπαιξε με τις διάφορες εκφάνσεις της γλώσσας αντιμετωπίζοντας την σαν κάτι ρευστό αλλά συνεχές. Η δημοτική μέχρι τις πιο βαθιές της ρίζες, η καθαρεύουσα, η αρχαϊκή και οι νεολογισμοί, κατοικούν ισότιμα το σώμα του ποιητή. Ταυτόχρονα ο Κακναβάτος αποτελεί ίσως μια μοναδική στην ελληνική ποίηση περίπτωση, όπου η επιστήμη, τα μαθηματικά, η φυσική συναντώνται τόσο σαν έκφραση και λέξη όσο και σαν πνευματικό φορτίο. Ο Κακναβάτος προσπάθησε να δημιουργήσει το ποιητικό όνειρο από τις πιο υλικές πηγές, να μιλήσει για το πιο παλαιό και το πιο σταθερό, με τρόπους ρευστούς και νέους. Η σημαντικότητα της προσφοράς του περιγράφει με τον πιο εύγλωττο τρόπο το μέγεθος της απώλειας.
(ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΠΟΧΗ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου