Σκέψεις στο ξεκίνημα της επιδημίας

Αν ο ιός που μεταδίδεται καταφέρνει κάτι πριν μας ακουμπήσει, αυτό είναι η αναδιάταξη της καθημερινότητάς μας. Του τρόπου να αντιλαμβανόμαστε, του τρόπου να επιλέγουμε, του τρόπου να ζούμε. Γιατί μπορεί ο ίδιος ο ιός να έχει κάτι το τυφλό, όπως η μοίρα ή η οργή των θεών, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούμε να βρούμε αιτίες, αφορμές και ευθύνες ή να επιχειρήσουμε συνειρμούς γύρω από περιστατικά.

*Η ίδια η πραγματικότητα ακόμα και από τα μέτρα που τίθενται σε ισχύ για την αντιμετώπισή της επιδημίας φέρνει στην επιφάνεια ερωτήματα και ζητούμενα που, αφού όλα καταλαγιάσουν, θα ήταν καλό να συζητηθούν. Για παράδειγμα, η ετοιμότητα και η αποφασιστικότητα στις πολιτικές επιλογές της Κίνας με τα ακραία μέτρα και τον περιορισμό ολόκληρων πόλεων με πληθυσμό εκατομμυρίων μοιάζουν ως ένα αδύνατο σενάριο σε οποιαδήποτε δυτική δημοκρατία. Αν υποθέσουμε πως αυτό που ήδη σήμερα ξημερώνει -η αδυναμία των δυτικών κρατών να περιορίσουνε δηλαδή τον ιό και τους θανάτους- επιβεβαιωθεί και η σύγκριση του τελικού αποτελέσματος είναι συντριπτική υπέρ της Κίνας, θα αποτελέσει το γεγονός αυτό ένα επιχείρημα αμφισβήτησης της ίδιας της δομής και των θεσμών των δυτικών κρατών; Θα μπορούσε την επαύριον της λήξης της επιδημίας ή του πρώτου σταδίου της το καλοκαίρι να συνειδητοποιήσουμε πως οδεύουμε σε μια συνθήκη κινεζοποίησης των δυτικών κοινωνιών. Έστω στις στιγμές τις έκτακτης ανάγκης (αν και είναι γνωστό πως οι στιγμές αυτές είναι που ορίζουν τελικά και το σύνολο).

*Οι βασικές ελλείψεις σε προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή τόσο στη χώρα μας, όσο και σε άλλες χώρες, περιγράφουν ένα έγκλημα που έγινε μέσα από συγκεκριμένες πολιτικές όλες τις προηγούμενες δεκαετίες στον δημόσιο τομέα από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Περιμένοντας τα εκθετικά ξεσπάσματα των επόμενων εβδομάδων βλέπουμε μια αντιστοιχία του τομέα της υγείας με τον οικονομικό τομέα πριν από την κρίση. Όσο τα πράγματα πάνε καλά, η κατάσταση του τομέα ορίζεται ως αυτονόητη, η μορφή του γίνεται σχεδόν ιδεολογία. Όταν η κρίση φτάνει, αντιλαμβανόμαστε τα εγκλήματα που έγιναν στη νηνεμία της ευημερίας και της γενικής υγείας.

*Ταυτόχρονα, από τις πιο απρόσμενες περιπτώσεις, αντιλαμβανόμαστε τη σημασία του κράτους και της κρατικής μέριμνας στους τομείς αυτούς που πρέπει να θεωρούνται κοινωνικά αγαθά και ανθρώπινα δικαιώματα. Πολιτικοί όπως ο Μακρόν ή ο Κυριάκος Μητσοτάκης πράττουν με βάση την ανάγκη προς μια κατεύθυνση φαινομενικά αντίθετη στην ιδεολογία τους. Προσλήψεις, επιτάξεις, κεντρικός σχεδιασμός. Κάτι τέτοιο φυσικά συμβαίνει γιατί η ιστορία δεν τελειώνει, πόσο μάλλον η βιολογία.

*Η ταχύτητα διάδοσης του ιού και τα ταυτόχρονα ξεσπάσματα σε διαφορετικές χώρες σε όλο το μήκος και το πλάτος του χάρτη δείχνουν τους όρους με τους οποίους μπορεί να μεταδοθεί ένας ιός σε μια συνθήκη γρήγορων, εύκολων και συνεχών μετακινήσεων ανά τον πλανήτη. Αν κάτι τέτοιο ίσχυε για παράδειγμα την περίοδο της ισπανικής γρίπης, στο τέλος δηλαδή του πρώτου παγκοσμίου, ο ανθρώπινος πληθυσμός σήμερα δεν θα ήταν ούτε καν ο μισός. Ταυτόχρονα, μέσω αυτού του εναγκαλισμού επικινδυνότητας αντιλαμβανόμαστε πόσο κοινή είναι πια η μοίρα όλων μας.

*Στην περίπτωση της Ιταλίας για άλλη μια φορά αποδείχτηκε πόσο ψεύτικη είναι η πραγματικότητα της αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τον ευρωπαικών κρατών μεταξύ τους.

*Ίσως για πρώτη φορά οι προσωπικές μας επιλογές κουβαλούν σε τέτοιο βαθμό το βάρος της τύχης των διπλανών μας. Ας σταθούμε στο ύψος των προσδοκιών των γύρω μας.

*Οι δύο βδομάδες που έρχονται θα είναι κρίσιμες. Οι δύο μήνες που έρχονται θα είναι κρίσιμοι. Είναι πολύ πιθανό τίποτα να μην είναι ίδιο τόσο στον καθένα από εμάς ξεχωριστά, όσο και στην ίδια την κοινωνία στην οποία ζούμε. Κάθε στιγμή, σε κάθε μας επιλογή οφείλουμε να μην ξεχνάμε τις βασικές ανθρώπινες αξίες, την αλληλεγγύη, την μέριμνα για τον διπλανό μας. Είναι η στιγμή αυτή όπου ο στίχος του μεγάλου άγγλου ποιητή W.H. Auden, γραμμένος στις πιο σκοτεινές ανθρώπινες ώρες της παγκόσμιας ιστορίας, ηχεί για άλλη μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου: We must love one another or die.

(στην εφημερίδα Εποχή)