Ωτoασπίδες

Η σιωπή που ακολουθεί

Οχι μόνο τ’ αθώα παράπονα,
που αναποδογυρίζουνε με μια κλωτσιά στο στήθος,
όχι μόνο οι φωνές, που τις ξαπλώνουν στις πλατείες,
όχι μόνο οι ανύποπτοι ενθουσιασμοί.
Πιο δυνατή είναι, πιότερο βαραίνει
η σιωπή που ακολουθεί,
η σιωπή των πεισμωμένων δρόμων,/
των κλειστών παραθυριών,
η σιωπή των παιδιών μπροστά/
στον πρώτο σκοτωμένο,
η σιωπή μπροστά στην ξαφνική ατιμία,
η σιωπή του δάσους,
η σιωπή του αλόγου δίπλα στο ποτάμι,
η σιωπή ανάμεσα σε δυο στόματα,/
που δεν μπορούν να φιληθούν,
κι εκείνη η «ενός λεπτού σιγή»,
που παρατείνεται και γιγαντώνεται
μες στις καρδιές, μες στους αιώνες,
η σιωπή που αποφασίζει τι είναι να μείνει, τι είναι να χαθεί.

Βύρωνας Λεοντάρης, από την ποιητική συλλογή «Ορθοστασία»



Ανάμεσα στις πιο κακοτράχαλες οδούς του ήχου, η σιωπή αναζητά συμμάχους. Απέναντι στις παιδικές κραυγές χαράς σε κάποιο πρωινό κάμπινγκ, απέναντι στα τρυπάνια της διπλανής οικοδομής την περίοδο των πανελληνίων, απέναντι στο ροχαλητό κάποιου ξεχασμένο γείτονα κάπου στην ησυχία του Δεκαπενταύγουστου. Οι ωτοασπίδες είναι μια πρόχειρη, μια φτηνή συμμαχία. Συνάπτουν πρόχειρες ανακωχές με την επιθετικότητα του ήχου. Αν η χρήση τους στεφθεί με επιτυχία αποζημιώνουν τον χρήστη για τη γελοιότητα που ένιωσε την πρώτη φορά που τις χρησιμοποίησε. Αν και η συγγένειά τους με τους φακούς επαφής είναι αυτονόητη και πανθομολογούμενη, οι σχέσεις τους δεν ήταν ποτέ οι καλύτερες. Αυτό φυσικά οφείλεται στην αντίστροφη λειτουργία τους. Ενώ οι φακοί οξύνουν την όραση, οι ωτοασπίδες εξασθενούν την ακοή. Οι μεν είναι σύμμαχοι της αίσθησης που επηρεάζουν, οι δε εχθροί της. Οι δρόμοι τους χωρίστηκαν ήδη από τη γέννησή τους και τώρα κανείς –παρ’ όλες τις επανειλημμένες προσπάθειες– δεν καταφέρνει να συμφιλιώσει τους δύο συγγενείς.

Υπάρχουν λέξεις που αν τις απομονώσεις, λάμπουν ποιητικά σαν λευκά βότσαλα στον ήλιο. Αυτάρκεις και αυτοτελείς παίρνουν άλλη σημασία. Κάπως έτσι χρησιμοποιούσε τις λέξεις στους τίτλους του ο Νίκος Καρούζος: «λευκοπλάστης», «υπνόσακος», «ανελκυστήρας».

Ας αναλογιστούμε ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, πόσο βαρύγδουπη και ανόητη ακούγεται η λέξη μας: Ωτοασπίδες. Σαν εκδορά στην ακοή. Για ποιον λοιπόν λόγο, η λέξη που προσπαθεί να αντιπροσωπεύσει το αντικείμενο που φέρνει νηνεμία στα αυτιά μας, κινείται προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση και επιτίθεται στην ακοή με το κακόγουστο παράδειγμά της; Ποιος ευθύνεται για κάτι τέτοιο; Ας διακινδυνέψουμε μια απάντηση. Ευθύνεται το αποτέλεσμα που προκαλεί η χρήση τους. Ευθύνεται η διαβρωτική αμηχανία του ανθρώπου μπροστά στη σιωπή.

Ας φορέσουμε λοιπόν τις ωτοασπίδες. Εδώ όλα είναι ήσυχα, μόνο λίγοι απόηχοι από ξεχασμένες σκέψεις. Ομοια με τους βυθούς. Οπως και εκεί το μόνο που ακούς είναι ο παλμός. Το επαναλαμβανόμενο σημείο που επιβεβαιώνει την ύπαρξη. Στα μάτια σχηματίζεται ό,τι υπάρχει έξω απ’ τον ήχο. Βρισκόμαστε εδώ στη μαλακή στιγμή, στο βαμβάκι των πραγμάτων, σε επιφάνειες χωρίς γωνίες. Τίποτα εδώ δεν πληγώνει. Και ο άνθρωπός μας μοιάζει τώρα βουλωμένος με ωτοασπίδες σαν μπουκάλι πεταμένο στον ωκεανό και μήνυμα διάσωσης στριμωγμένο μέσα του, τον βιαστικά γραμμένο εαυτό του.

Ο χρήστης μας κωπηλατεί στιγμές της ζωής του με βουλωμένα αυτιά, κοιτάζοντας τον δεμένο Οδυσσέα έκθετο στο τραγούδι των σειρήνων. Και δεν γνωρίζει πως το τραγούδι δεν ήταν ποτέ η πραγματική παγίδα τους. Ο πραγματικός πειρασμός ήτανε πάντα η σιωπή. Και τόσο ερωτεύτηκε τη σιωπή ο κωπηλάτης, που έμαθε πια να πλέει ανάμεσα στα γεγονότα χωρίς να μπορεί να τα ακούσει. Να ταξιδεύει στο σημερινό χάος φορώντας ωτοασπίδες, ανίκανος να αντιληφθεί τον πόνο, το γδάρσιμο και το μελάνιασμα παντού γύρω. Περπατά βουβός ακούγοντας μόνο τον δικό του παλμό, αναγνωρίζοντας την ύπαρξή του στον κάθε χτύπο, αδιαφορώντας για τους χτύπους γύρω.

Ας σταματήσουμε, λοιπόν, το ενοχλητικό συνήθειο να χρησιμοποιούμε ωτοασπίδες για να μην ακούμε τους γύρω ήχους. Αν είναι να τις χρησιμοποιήσουμε, ας είναι για να ακούσουμε και να βυθομετρήσουμε εκείνην εκεί που αποφασίζει, εκείνη τη μέσα σιωπή, τη σιωπή που μας μιλά για όσα συμβαίνουν γύρω.


(στηνΕφημερίδατων Συντακτών)