Γιώργος Πρεβεδουράκης: Η στιγμή και το ακαριαίο της ποίησης

Κλέφτικο

Ι.
Είδα τις καλύτερες γενιές του μυαλού μου
διαλυμένες απ’ τη φαιδρότερη Λογική
υστερικές, γυμνές και χρεωμένες
να σέρνονται σε βαλκάνιους δρόμους την αυγή γυρεύοντας
τρόπους για να πληρωθεί μια αναγκαία δόση………

ΙΙ.
…Φευγάδα δεν πήγα ποτέ στο φεστιβάλ της ΚΝΕ
κι όμως έρχονται βράδια που αισθάνομαι
εντός μου να συνεδριάζει το Κρεμλίνο
στέλνει την καρδιά μου στη Σιβηρία
ξεβράζει το συκώτι μου στην Ικαριά
και μια ψυχή κακόηχη στα ωδεία του σοσιαλρεαλισμού γυμνάζει …

ΙΙΙ.
Ανδρέα Παγουλάτο! Είμαι μαζί σου στο Πέραμα
όπου είσαι πιο πλούσιος απ’ τη Deutsche Bank…

…Είμαι μαζί σου στο Πέραμα
όπου χρειάζονται εφτά σπασμένοι καρδιογράφοι
για να μετρήσουν το σφυγμό ενός νεκρού …

Αποσπάσματα από την ανέκδοτη ποιητική σύνθεση «Κλέφτικο», η οποία διαβάστηκε στο 31ο συμπόσιο ποίησης της Πάτρας. Τα τρία μέρη αποτελούν αντιστοιχία αυτών του «Ουρλιαχτού» του Άλεν Γκίνσμπεργκ.


Ο Γιώργος Πρεβεδουράκης γεννήθηκε το 1977 στην Αθήνα. Πρώτη φορά εμφανίστηκε στη λογοτεχνία μέσα από την Ανθολογία του περιοδικού Μανδραγόρας, το 2001, με το ποίημα «Στροφή περί, κατά, δια τον εαυτό».
Ο Πρεβεδουράκης ανήκει στη νεότερη γενιά ποιητών, μια γενιά που μέσα σε έναν ασχημάτιστο ακόμα εαυτό, παρουσιάζει τα πρώτα της ομοιογενή χαρακτηριστικά τόσο ως προς τους τρόπους, όσο και ως προς την ποιητική της διάθεση. Ένα από τα πιο εμφανή χαρακτηριστικά, είναι η μορφολογική αναζήτηση. Ο ποιητής δεν ψάχνει μια συγκεκριμένη φόρμα για να εκφραστεί αλλά περισσότερο έναν ποιητικό τρόπο θέασης, ο οποίος μορφολογικά μεταμορφώνεται με μεγάλες αποκλίσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ως προς αυτή τη στάση αποτελούν οι παρόμοιες επιλογές και άλλων ποιητών της ίδιας γενιάς, όπως του Γιάννη Στίγκα, του Ζήση Αιναλή ή του Νικόλα Ευαντινού, σε περιπτώσεις όπου η δομή, η γλώσσα και γενικότερα τα μορφολογικά χαρακτηριστικά αλλάζουν από βιβλίο σε βιβλίο. Η αναζήτηση, όμως, αυτή διεξάγεται πάντα κάτω από τον ίσκιο μιας ποιητικής θέασης συγκεκριμένης. Στις δύο ποιητικές συνθέσεις του Γιώργου Πρεβεδουράκη, η τάση και ο τρόπος αυτός είναι εμφανείς στη μέγιστη απόκλισή τους. Από τη μία, το ποιητικό βιβλίο «Στιγμιόγραφό» (μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πλανόδιον), το οποίο αποτελείται από 32 σύντομες συνθέσεις. Το βιβλίο μας παρουσιάζει ένα σώμα ελάχιστο, το χώρο που προλαβαίνει το μάτι, από το απότομο άνοιγμα μέχρι το απότομο κλείσιμό του. Λίγες λέξεις, λίγοι στίχοι, μια έκφραση στραμμένη προς το ακαριαίο της ποίησης. Από την άλλη έχουμε την ανέκδοτη ποιητική σύνθεση «Κλέφτικο», μια σύνθεση δημιουργημένη σε μια φόρμα ανοιχτή, απλωμένη στην ανάσα του μακροσκελούς στίχου.

Στιγμιόγραφο

Στην ποιητική συλλογή «Στιγμιόγραφο», η μικρή φόρμα ταυτίζεται με το χρονικά στιγμιαίο, τη συμπύκνωση του ξαφνικού, την εισβολή του έντονου με τον πιο απότομο τρόπο. «Ρέστα»: Το δίευρω που γλίστρησε απ’ τα χέρια της/ κάτι σιγοψιθύρισε/ για μια χαμένη αγάπη.
Ο χρόνος, ως διάσταση και ως βασικότερη των παραμέτρων, κατακλύζει τα πάντα, όχι όμως ο χρόνος καθ’ αυτός, ως μια μονάδα μέτρησης, ή ως ένα επιστημονικό σημείο ακρίβειας, αλλά ως διάρκεια και κυρίως ως βάρος του βιώματος. Τα λεπτά της ώρας παρατίθενται ως γεγονότα μιας έκτασης, ανθρώπινης και συμπυκνωμένης. Με τρόπο όχι ευθύγραμμο αλλά μέσα από την ταυτόχρονη παρουσία του παρελθόντος και του μέλλοντος, της μνήμης ταυτόχρονα με το φόβο για ό,τι έρχεται ή για ό,τι δεν έφυγε ποτέ, όπως στο ποίημα «Παλίρροια»: Λιγνό απόβραδο στο σκάμμα της Κυριακής/ είσαι πενήντα ετών/ αύριο/ έχεις /σχολείο.
Άλλοτε το βίωμα γίνεται απλά ευχή όπως στο ποίημα «Νίκησες»: Εσύ το ξέρεις αεράκι/ φύλαγε μόνο εκείνους που/ αγαπώ/ άλλους/ δεν έχω.
Η στιγμή γίνεται κυρίαρχος πρωταγωνιστής. «Λαγούμι»: Βαρυποινίτης σε κελί/ η στιγμή/ μέχρι να σκάψει για να βγει/ αθωώνεται.
Ο χρόνος ορίζει με τρόπους απόλυτους, γίνεται το στοιχείο που προσδιορίζει την ίδια τη φύση των πραγμάτων όπως φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά στο ποίημα «Αντινομία»: Σήκωσε κύμα βουβό/ ο νοτιάς μες στην πόλη/ για όσα ταξίδια/ έγιναν μετακινήσεις/ για όσα σώματα/ απέμειναν κορμιά.
Μέσα από την ακολουθία των στιγμών, κατά τη ροή των ποιημάτων μέσα στη συλλογή, μονάδα μέτρησης γίνεται η ίδια η ποίηση, το βίωμα ως τέχνη.

Κλέφτικο

Η ποιητική σύνθεση «Κλέφτικο» αποτελεί μια μεταγραφή του «Ουρλιαχτού» του Άλεν Γκίνσμπεργκ. Η πρώτη ύλη του «Ουρλιαχτού» απελευθερώνεται από την παράδοξη φιλολογική της κλασικότητα (μια κλασικότητα που το περιεχόμενο της βέβαια απορρίπτει και λοιδορεί) και μεταμορφώνεται. Οι αγγελοπρόσωποι χίπστερς, μεταμορφώνονται σε ρεμπέτες - αγγέλους, οι δόσεις της πρέζας σε δόσεις δανείων και ο Καρλ Σόλομον και το Ρόκλαντ γίνονται Πέραμα και Ανδρέας Παγουλάτος. Με το παιχνίδι αυτό του διάλογου, ο Πρεβεδουράκης καταφέρνει να μεταφράσει το αρχικό ποίημα όχι μέσα από μια όμοια λέξη αλλά μέσα από μια παρόμοια διάθεση, προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να δημιουργήσει μια αισθητική παραλληλία αναζητώντας όμως την ίδια ποιητική αρχή, μεταφερμένη στο σήμερα.
Το ποιητικό υποκείμενο, από τον πρώτο στίχο του «Στιγμιόγραφου» μέχρι τον τελευταίο στίχο του «Κλέφτικου», παραμένει όμοιο και ενιαίο. Στο κλέφτικο, μέσα από την ίδια την αντανάκλαση, την καταγραφή και τη γενίκευση του βιώματος του, μέσα από τη διαδικασία κατά την οποία η μονάδα πολλαπλασιάζεται μέχρι να γίνει χάρτης ενός πλήθους, ο ποιητής συναντά τη γενιά του. Συναντά την τύχη του να διασταυρώνεται με άλλες ατυχίες, σχεδόν ως μια μοίρα κοινή. Η θέση του πρωταγωνιστή παραχωρείται στο θρυμματισμένο σώμα του σύγχρονου νέου, στον ακυρωμένο του μέλλοντα όπως του τον κληρονόμησαν, κάπου ανάμεσα στην απελπισία της ανεργίας, τη φιμωμένη από το θόρυβο έκφραση, το φόβο, την οργή και την κατασταλτική βροχή των δακρυγόνων στην πλατεία Συντάγματος των τελευταίων ημερών.

(Στην εφημερίδα Εποχή)