Η Αμερική του Gil Scott Heron

«Τραγουδώ και εγώ την Αμερική, είμαι ο πιο σκούρος αδερφός, όταν ο κόσμος μας επισκέπτεται με στέλνουν να φάω στην κουζίνα, αλλά εγώ γελάω και τρώω καλά και μαζεύω δυνάμεις, αύριο όταν έρθει ο κόσμος θα είμαι στο τραπέζι, κανείς τότε δεν θα τολμήσει να μου πει: «πήγαινε στην κουζίνα», άλλωστε θα δουν πόσο όμορφοι είμαστε και θα νοιώσουν ντροπή. Είμαι και εγώ η Αμερική».
Κάθε απώλεια μας αναγκάζει να μετράμε το παρελθόν, να ζυγίζουμε τις διαδρομές που μας έφεραν μέχρι εδώ, να εκτιμούμε όσα κερδίσαμε και όσα χάσαμε, όλα τα υλικά που σχημάτισαν τον καιρό μας. Η απώλεια του Gil Scott Heron μας αναγκάζει να αναμετρηθούμε με την κληρονομιά που άφησε πίσω του. Τα τραγούδια, τα ποιήματα τον τρόπο που άλλαξε τους τρόπους, την όραση της αμερικανικής συνείδησης. Ο Heron μίλησε για τη μαύρη Αμερική όσο ελάχιστοι, με τρόπο που ελάχιστοι κατάφεραν, περιέγραψε το αφρικανικό κομμάτι της, όχι σαν κάτι περιθωριακό αλλά ως κομμάτι ισότιμο, περήφανο για την κληρονομιά του, έτοιμο για τα προβλήματά του. Τα γκέτο, οι μαύροι πάνθηρες, ο Μάλκομ Χ, η μεγάλη παράδοση της Τζαζ, της σόουλ και της μαύρης λογοτεχνίας, έγιναν υπόθεση μιας ολόκληρης χώρας.
«Δεν θα μπορέσεις να κάτσεις σπίτι αδερφέ μου, δεν θα μπορέσεις να συνδεθείς, να ανάψεις, να παραιτηθείς. Δεν θα μπορέσεις να πετάξεις τον εαυτό σου στην πρέζα και να ξεχαστείς, να κάνεις ένα διάλειμμα για μπίρα ανάμεσα στις διαφημίσεις. Γιατί η επανάσταση δεν θα μεταδοθεί τηλεοπτικά.»

Ήρωας της καθημερινότητας

Ο Gil Scott Herron γεννήθηκε στο Σικάγο το 1949. Ο πατέρας του γνωστός και ως «το μαύρο βέλος», υπήρξε ο πρώτος μαύρος ποδοσφαιριστής που έπαιξε στη Σκοτία, στην ομάδα της Σέλτικ. Στην ηλικία των 2 οι γονείς του χωρίζουν και ο Heron, μετακομίζει στο Τενεσί με τη γιαγιά του και στη συνέχεια στη Νέα Υόρκη. Στο σχολείο θα καταφέρει να εντυπωσιάσει τους καθηγητές με τα κείμενα του και να κερδίσει μια υποτροφία για το πανεπιστήμιο. Θα επιλέξει το «μαύρο» πανεπιστήμιο του Λίνκον, στο οποίο σπούδασε ένα από τα είδωλά του, ο αφροαμερικάνος Lanston Hughes, μια από τις σημαντικότερες φωνές της τζαζ ποίησης. Ο Hughes αλλά και γενικότερα η «αναγέννηση του Χάρλεμ» θα επηρεάσουν σημαντικά τον Heron, τόσο ως γραφή όσο και ως ανάγνωση της ταυτότητάς του. Οι μαύροι ήρωες της δύσκολης καθημερινότητας, η φτώχεια και τα μπλουζ, θα γίνουν κομμάτια και της δικής του τέχνης, σε ποιήματα, μυθιστορήματα και τελικά τραγούδια.
«Η επανάσταση δεν θα μεταδοθεί από το Schaefer Award Theatre, δεν θα πρωταγωνιστούν ο Στιβ Μακούιν ή η Νάταλι Γουντ, η επανάσταση δεν θα δώσει στο στόμα σου σεξαπίλ, η επανάσταση δεν θα ξεφορτωθεί τα σπυράκια, η επανάσταση δεν θα σε κάνει να μοιάζεις τρία κιλά πιο λεπτός, γιατί η επανάσταση δεν θα μεταδοθεί τηλεοπτικά αδερφέ μου».
Το 1970 ο Heron θα κυκλοφορήσει τον πρώτο του δίσκο το «Small Talk at 125th and Lenox» και έναν χρόνο μετά τον καλύτερο ίσως δίσκο του το «Pieces of a Man». Στους δίσκους αυτούς θα εμφανιστεί και το διασημότερο τραγούδι του το «Τhe revolution will not be televised». Στο τραγούδι αυτό η απάθεια μπροστά στην τηλεοπτικοποιημένη κατανάλωση θα συνδεθεί με το φυλετικό θέμα, τις δολοφονίες, το ρατσισμό και την κατάσταση στη μαύρη αμερικανική κοινότητα. Μέχρι το 2010, ο Gil Scott Heron, θα κυκλοφορήσει 15 δίσκους με τελευταίο το εξαιρετικό «I’ m new here», to 2010.

Ποίηση για τις μάζες

«Δεν θα υπάρξουν πλάνα γουρουνιών να πυροβολούν αδέρφια σε στιγμιαίο ριπλέι και οι γυναίκες δεν θα ενδιαφέρονται για το αν ο Ντικ τα έφτιαξε με την Μέι σε κάποια σαπουνόπερα, γιατί ο μαύρος άνθρωπος θα βγει στον δρόμο ζητώντας μια καλύτερη μέρα. Η επανάσταση δεν θα μεταδοθεί τηλεοπτικά.»
Η μουσική του Gil Scott Heron, αποτελεί έναν εκλεκτικισμό των μαύρων ήχων της Αμερικής, μια μίξη φανκ, τζαζ, σόουλ και ρυθμικής απαγγελίας. κυρίως όμως η μουσική του αποτέλεσε ένα όχημα μεταφοράς και μετάδοσης στίχων και νοημάτων. Σήμερα από πολλούς θεωρείται ένας από τους πρώτους ραπ καλλιτέχνες. «Αφού τα πράγματα αλλάζουν, το ίδιο πρέπει να γίνει και με τα εργαλεία που χρησιμοποιείς για να τα περιγράψεις και για να εκφραστείς», έλεγε ο ίδιος σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του.
Πάνω απ’ όλα ο Gil Scott Herron παρέμεινε ποιητής. Και όμως η ποίηση του δεν ήταν μια υπόθεση εσωτερική, αλλά μια ποίηση για τις μάζες, μια ποίηση πιο ευρύχωρη στο ρυθμό ενός τυμπάνου, απ’ ό,τι στο ελάχιστο χώρο του χαρτιού, περιγράφοντας πάντα τις μεταμορφώσεις της οργής. Με όρους πολιτικούς, συναισθηματικούς, με όρους μιας τέχνης τόσο προσωπικής στην απλότητά της. Ο Gil Scott Heron πέθανε στις 27 Μαΐου στα 62 του χρόνια. Όπως, όμως, είπε και ο ίδιος η επανάσταση θα είναι ζωντανή…

The revolution will not be televised, will not be televised,
will not be televised, will not be
televised.
The revolution will be no re-run
brothers;
The revolution will be live


(στην εφημερίδα Εποχή)