Περιοδικό «Τεφλόν»: ένα νέο περιοδικό σκεύος

Δεν καταλάβαμε
αν το μελάνι
χύθηκε πριν ή αφότου
ξεκίνησε να γυρίζει
το καρουζέλ·
ήμασταν όλοι
απασχολημένοι
με την οργάνωση
ενός εθελοντικού στρατού
που θα το κρατούσε
εν κινήσει
ενόσω εμείς μαγειρεύαμε.

(από σημείωμα
της συντακτικής ομάδας
στο πρώτο τεύχος
του περιοδικού)

Τα λογοτεχνικά περιοδικά, τους δύο αιώνες της ύπαρξής τους, αποτέλεσαν τα κύτταρα της λογοτεχνικής ζωής και το κύριο μέσο με το οποίο η λογοτεχνία επικοινωνούσε τον τρόπο της. Όπως και σε όλο τον κόσμο, έτσι και στην Ελλάδα, πολλά λογοτεχνικά περιοδικά σε μεγάλο βαθμό όρισαν αυτό που αργότερα θα ονομαζόταν γενιά, κατάφεραν να αναδείξουν και να παροτρύνουν το καινούργιο, να κατοχυρώσουν το κλασικό και να εχθρευτούν το παλαιό, να σχηματίσουν άλλοτε παρέες και άλλοτε κλίκες, να επιβάλουν ή να αμφισβητήσουν αξίες. Τα ονόματα των περιοδικών θα μπορούσαν να περιγράψουν και να περικλείσουν σχεδόν το σύνολο της ελληνικής λογοτεχνικής ζωής: Ο Νουμάς, Ο Κύκλος, Τα Νέα Γράμματα, οι Εποχές, τα Νεοελληνικά Γράμματα, η Επιθεώρηση Τέχνης, τα Νέα Ελληνικά, το Πάλι, για να αναφέρουμε μόνο ορισμένα από τα περιοδικά που δεν εκδίδονται πια.
Στις μέρες μας, την εποχή της ψηφιακής πράξης και πραγματικότητας, το έντυπο κάθε μορφής μοιάζει να περνά απότομα στην ηλικία του γήρατος. Σπρωγμένο ξαφνικά μα αμετάκλητα από μια πρακτική επιταγή, από ένα χρονόμετρο βιαστικό και απόλυτο, από μια σκέψη στεγνή και εφαρμόσιμη. Το σήμερα, μετατρέπει την πολυτέλεια σε ανάγκη και επιθυμία, ενώ βαφτίζει πολυτέλεια ό,τι μη χρηστικό ή μετρήσιμο. Η γέννηση ενός λογοτεχνικού περιοδικού, εκτός εκδοτικών συμφερόντων και εμπορικού δικτύου, αποτελεί από μόνη της μια πράξη ανυπακοής προς ό,τι επιβάλλεται και επιβάλλει.

Στο προσφυγικό
του Σινόπουλου
Όπως οι ίδιοι οι συντελεστές του περιοδικού μας περιγράφουν στο τεύχος 0: «το Τεφλόν είναι τα ποιήματα μέσω των οποίων γνωριστήκαμε στο προσφυγικό του Σινόπουλου,* το φθινόπωρο του 2007. Η διαφορετικότητα των τάσεων δημιούργησε γόνιμες συγκρούσεις αλλά και ενθουσιασμό, εμπλουτίστηκε με πονήματα φίλων και συνοδοιπόρων και έτρεξε ατίθασα, όπως αρμόζει στην ηλικία των συντελεστών, προς το τυπογραφείο.» Ακολούθησαν 4 ακόμα τεύχη, τα οποία διανεμήθηκαν δωρεάν σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία και σημεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας και άλλων πόλεων της Ελλάδας. Μέλη της συντακτικής ομάδας του περιοδικού από το πρώτο τεύχος αποτέλεσαν οι: Ράνια Καραχάλιου, Kyoko Kishida, Jazra Khaleed, Παυλίνα Μάρβιν, κ.ά.(με τη σύνθεση της ομάδας συχνά να αλλάζει).
Αυτό που ξεχωρίζει το «Τεφλόν» από τα υπόλοιπα λογοτεχνικά περιοδικά, είναι το διακριτό του στίγμα. Ένα στίγμα που προκύπτει τόσο από τις κατευθύνσεις που δίνονται στα σημειώματα της συντακτικής ομάδας, όσο και από την επιλογή των συνεργατών και την αισθητική του περιοδικού. Η συντροφικότητα και η ομαδικότητα στην δημιουργία, η αυτοχρηματοδότηση και η ανεξάρτητη διανομή δεν είναι απλά στοιχεία που δημιουργούν τη συγκεκριμένη πράξη αλλά και καταστάσεις που προπαγανδίζονται μέσα από το συγκεκριμένο εγχείρημα. Η επιλογή της έντυπης εκδόσεως -σε μια εποχή που τα άνευ εξόδων και περιορισμών χώρου μπλογκ προσφέρονται και κυριαρχούν- είναι και αυτή μια συγκεκριμένη πρόταση. Η ομαδική δουλειά, τελειώνει με τη δύσκολη δημιουργία ενός αντικειμένου συγκεκριμένου και χειροπιαστού, προσωπικού και ιδιωτικού, ανοιχτού στην αφή της οράσεως. Αυτή η ολοκλήρωση σε συνδυασμό με την ελεύθερη διανομή του εντύπου το μετατρέπει όχι απλώς σε μια πράξη καλής θελήσεως σε μια δύσκολη εποχή, αλλά σε μια συλλογική χειρονομία, σε ένα συνολικό δώρο. Η ποίηση ταυτίζεται με την άνευ όρων προσφορά.

Ανοιχτό στο καινούργιο
Η επιλογή του περιοδικού είναι ένα νέο περιεχόμενο. Οι μεταμορφώσεις αυτού του νέου καταγράφονται πολλαπλά. Μέσα από τη συνεργασία με ποιητές της νεότερης γενιάς (από τις σελίδες του έχουν περάσει μερικοί από τους σημαντικότερους νέους ποιητές όπως ο Γιάννης Στίγκας, ο Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, ο Νικόλας Ευαντινός, ο Θοδωρής Ρακόπουλος, ο Ζήσης Αϊναλής και πολλοί άλλοι), μέσα από τη μετάφραση και ανάδειξη ξένων ποιητών της ίδιας γενιάς, τα αφιερώματα σε νέες μορφές ποιητικής έκφρασης όπως η hip hop ποίηση και το slam, ακόμα και την πρωτοτυπία των ποιητικών αφιερωμάτων, όπως η έμμηνος ρήση στην ποίηση ή τα ποιήματα των αυτοχθόνων της Αυστραλίας. Με τον τρόπο αυτό το «Τεφλόν», καταφέρνει να αποφύγει το φιλολογισμό και την δρύινη ακαμψία των λογοτεχνικών σαλονιών και να μένει ανοιχτό στην πρόκληση και τους κινδύνους του καινούργιου.
Το στοίχημα για την ομάδα του «Τεφλόν» δεν μπορεί να είναι να εκφράσει μια γενιά (δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες ή είναι έστω πολύ νωρίς για κάτι τέτοιο). Το στοίχημα είναι να φέρει ένα νέο κοινό, υπαρκτό και προβληματισμένο, ένα κοινό λογοτεχνικά ερεθισμένο αλλά απομακρυσμένο από την τέχνη του λογοτεχνικού στίχου, κοντά στην ποίηση. Και αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο δώρο που μπορεί κανείς να προσδοκά να χαρίσει.


Ο ιστότοπος του περιοδικού http://teflon.wordpress.com/
* Εννοεί το Ποιητικό Εργαστήρι του ιδρύματος «Τάκης Σινόπουλος»

(ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΠΟΧΗ)