Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2019

Η Βενετία κάτω από το νερό


«Προτιμώ να βρίσκομαι στη Βενετία με βροχή παρά σε οποιαδήποτε άλλη πόλη του κόσμου με λιακάδα», έλεγε ο Χέρμαν Μέλβιλ, συγγραφέας του «Μόμπι Ντικ», του κατεξοχήν υδάτινου αριστουργήματος. Χρησιμοποιώντας έτσι την πιο απλή εικόνα για να δημιουργήσει την πιο καταφατική παραδοχή.

«Αυτή η πόλη σού κόβει την ανάσα όποιες και αν είναι οι καιρικές συνθήκες», συμπληρώνει ο Γιόζεφ Μπρόντσκι στο «Υδατογράφημα», ένα χρονογράφημα αποκλειστικά αφιερωμένο στη Γαληνοτάτη, και συνεχίζει «…η ποικιλία των οποίων, όπως και να 'χει, είναι κάπως περιορισμένη. Κι αν είμαστε πράγματι συνώνυμοι με το νερό, το οποίο είναι απόλυτα συνώνυμο με τον χρόνο, τότε αυτό που αισθάνεσαι γι' αυτήν την πόλη κάνει το μέλλον καλύτερο, συνεισφέρει σε αυτή την Αδριατική ή στον Ατλαντικό του χρόνου που αποθηκεύει τις αντανακλάσεις μας».

Γιατί στη Βενετία το νερό είναι ο καιρός. Και μαζί ταυτότητα, προσδιορισμός και μοίρα. Το νερό είναι αυτό που διαμόρφωσε το σχήμα και την όψη της, το νερό είναι αυτό που την κατέστησε αυτοκρατορία και δημοκρατία. Από τη βαλτώδη λιμνοθάλασσα μέχρι τα φεστιβάλ, την μπιενάλε και την πόλη των αδηφάγων τουριστών (των κατακτητών αυτών χωρίς όπλα), κάθε πτυχή της πόλης κυριαρχείται από τη συνομιλία με το νερό. Είναι, λοιπόν, λογικό, αν κάποιος φανταστεί το τέλος της πόλης, να το οραματιστεί μέσα στο στοιχείο που τη γέννησε και την όρισε. Το νερό. Και είναι επίσης λογικό οι εικόνες της τελευταίας εβδομάδας να μοιάζουν με προοίμιο ενός τέτοιου τέλους.
Η Βενετία χτυπήθηκε από την υψηλότερη πλημμυρίδα εδώ και 50 χρόνια. Το ύψος της παλίρροιας έφτασε το 1,87 μέτρο. Η πλατεία του Αγίου Μάρκου πλημμύρισε, οι δρόμοι πλημμύρισαν, ο προθάλαμος της βασιλικής του Αγίου Μάρκου πλημμύρισε (κάτι το οποίο έχει συμβεί πέντε φορές στην ιστορία του ναού, που ανεγέρθηκε το 828), δημόσια κτίρια και palazzi πλημμύρισαν, σπίτια και επιχειρήσεις, ντόπιοι και τουρίστες, η μέρα και η νύχτα. Ολα πλημμύρισαν. Δύο άνθρωποι πέθαναν στη δεύτερη χειρότερη πλημμύρα της ιστορίας της. Και ο χρόνος μουλιάζει.

Η πόλη έγινε ένα με τα κανάλια της. Σαν να υπέκυψε σε έναν εναγκαλισμό που έμενε εκκρεμής από το χτίσιμο της πόλης. Οι βάρκες και οι γόνδολες διεκδίκησαν τη δική τους παράκαμψη σε ολόκληρη την πόλη, ενώ μπορούσες να δεις κύματα έξω από την πόρτα σου στο κέντρο της πόλης. Πολλοί τουρίστες ανέφεραν πως γύρισαν στα ξενοδοχεία τους κολυμπώντας (κάτι παρόμοιο γίνεται και στην Κυψέλη με το πρώτο ψιλόβροχο, αλλά εδώ δεν έχει γόνδολες).
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Βενετία πλημμυρίζει. Και αυτή δεν είναι η τελική πλημμύρα, αυτή που θα παρασύρει την πόλη κάτω από τα κύματα σαν την αρχαία Ατλαντίδα. Ερχεται όμως σε μια δεδομένη στιγμή βρασμού της οικολογικής ευαισθησίας και επαγρύπνησης καθιστώντας την έτσι σύμβολο των νέων καιρών που πλησιάζουν.

Δεν είναι μόνο το γεγονός πως λόγω της θέσης της στην ευρωπαϊκή ήπειρο (ας δει κάποιος τι σημαίνει καταστροφή και τι σημαίνει να χάνονται πόλεις, στις πλημμύρες του Μπαγκλαντές) αλλά και της οικειότητας που επιβάλλει η δημοφιλία, η πλημμύρα γίνεται ένα οικείο κακό, μια πληγή στην αυλή μας, ένα απρόσμενο πηγάδι σε συγγενικό σώμα. Είναι και το γεγονός πως η Βενετία κατά βάση δεν είναι πόλη. Είναι ενδεχόμενο. Μια οικοδομική και αρχιτεκτονική πιθανότητα προς το όνειρο. Κάθε φορά που την περπατάς, κάθε φορά που την ανασαίνεις, μαθαίνεις το πώς μοιάζει η ομορφιά όταν γίνεται κατοικήσιμη. Θα προτιμούσα να είμαι στη Βενετία με πλημμύρα παρά σε οποιαδήποτε Αθήνα με καλοκαιριάτικο αεράκι…

Η Βενετία είναι μια ταυτόχρονη κιβωτός. Από τον «Εμπορο της Βενετίας» και τον «Βολπόνε» μέχρι τη σωματική επιθυμία και φθορά του βισκοντικού «Θανάτου στη Βενετία» και τον τρόμο των σκιών στο «Μετά τα μεσάνυχτα» του Νίκολας Ρεγκ. Από το φόντο χιλίων ταινιών κατασκοπίας και κυνηγητού μέχρι τη φθαρμένη καρτ ποστάλ που περνά ξανά και ξανά μπροστά στα μάτια μας. Η Βενετία είναι μια πύκνωση αιώνων και επιτευγμάτων, επιθυμιών και προσταγών, ταξιδιού και κατοίκησης, κατάκτησης και παρακμής. Ενα άθροισμα μεγαλύτερο από τις ιστορικές ημερομηνίες που την κατοικούν.

Οταν λοιπόν η Βενετία πλημμυρίζει, βρέχονται τα παπούτσια όλων μας. Είτε περπατάμε στην πλατεία του Αγίου Μάρκου είτε στην αντίστοιχη του Αγίου Παντελεήμονα.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

Δεν υπάρχουν σχόλια: