Τετάρτη 8 Μαρτίου 2017

Limbo



«Ξεκίνησε έτσι κι έμπασε κι εμένα
Στον πρώτο κύκλο που το χάος τυλίγει.
Εδώ πια απ' όσο γίνονταν ν' ακούσω,
Δεν κλαίγανε, αλλά στενάζαν τόσο,
Που το αιώνιο σάλευαν το αγέρι.
Θλίψη ήταν η αφορμή κι όχι μαρτύριο
Σε τούτο το πυκνό και άμετρο πλήθος
Από μωρά παιδιά, γυναίκες κι άντρες»
Δάντης, Κόλαση, άσμα IV
Στην καθολική θεολογία Limbo ονομάζεται ο χώρος αυτός στην Κόλαση όπου πηγαίνουν τα αβάφτιστα παιδιά όταν πεθαίνουν.
Αθώα επειδή δεν κουβαλούν δικές τους αμαρτίες στέλνονται εκεί ως φορείς του προπατορικού αμαρτήματος.
Στο Limbo των Πατριαρχών περίμεναν τον θάνατο του Χριστού οι πρόγονοι του χριστιανισμού (ο Αβραάμ, ο Δαυίδ, ο Νώε κ.ά.) ώστε να λάβουν εξιλέωση και να μεταφερθούν στον Παράδεισο.
Στον Δάντη και πιο συγκεκριμένα στο τέταρτο Ασμα της Κόλασης το Limbo βρίσκεται στην είσοδο της Κόλασης.
Οι κάτοικοι του Limbo δεν υφίστανται βασανιστήρια όμοια με τους υπόλοιπους κύκλους της Κόλασης. Η δική τους μοίρα είναι η αναμονή.
Οι κάτοικοι του Limbo ζουν περιμένοντας («είναι που ζούμε ατελείωτα στον πόθο» λέει ο Βιργίλιος στον Δάντη).
Μια ατελείωτη παύση όπως αυτή ορίζεται από την προσδοκία και τον πόθο.
Οι κάτοικοι περιμένουν αιώνια. Περιμένουν χωρίς να ανηφορίζουν ή να κατηφορίζουν. Με σοβαρό, αργό βλέμμα, μιλώντας λιγοστά με απαλό τόνο.
Στην ποιητική θεολογία του Δάντη το Limbo πέρα από τα αβάφτιστα παιδιά περιλαμβάνει ποιητές, φιλοσόφους, επιστήμονες, ήρωες της μυθολογίας και της Ιστορίας γεννημένους πριν από τον Χριστό.
Με τον τρόπο αυτό ο Δάντης θεολογεί την αισθητική και την ηθική του.
Αλλά πέρα απ' όλα μάς δίνει τη συμπαντική διάσταση της αναμονής ως συνθήκης. Ποιητικής, θεολογικής και ιστορικής.

Από το Limbo στην Ιστορία


Η κίνηση του ιστορικού χρόνου είναι πάντοτε σχετική. Δεν μπορεί να μετρηθεί σε χρονολογίες, να καταγραφεί με δείκτες, να ποσοτικοποιηθεί με ακρίβεια.
Ο πραγματικός χρόνος μετριέται αποκλειστικά με γεγονότα.
Και η Ιστορία σέρνει τα βαριά της βήματα, πάνω από ανθρώπους και χώρες, πάνω από κατεστημένα και αλλαγές.
Σαρώνοντας χωρίς δεύτερη σκέψη, αλλάζοντας χωρίς υποσημειώσεις, επιβάλλοντας χωρίς αναστολές.
Ετσι έτη του περασμένου αιώνα όπως το ’39, το ’44, το ’68, το ’89 δεν αποτελούν απλώς χρονολογίες.
Αποτελούν χρονικά σημεία συμπύκνωσης που περιλαμβάνουν ό,τι προηγήθηκε και ό,τι ακολούθησε, σημεία που περιγράφουν τον αιώνα συνοπτικά, κόμβους όπου η αντίληψη σταματά όταν θέλει να αντιληφθεί τον εαυτό της.
Μέσα στην παρατεταμένη συνθήκη της κρίσης η χρονολόγηση άλλαξε και αυτή.
Οι βεβαιότητες που χτίζονταν με υπομονή και συνέπεια τις προηγούμενες δεκαετίες άρχισαν να καταρρέουν.
Οι πολιτικές βεβαιότητες και οι πολιτικές αναφορές, οι τρόποι των ανθρώπων μοιρασμένοι στους δρόμους της πόλης.
Η προοπτική, η συνέχεια και οι ασυνέχειες. Τα εξώφυλλα των ανθρώπων και τα περιεχόμενά τους.
Η Ιστορία έπεσε πάνω μας πυκνή. Με τον άτσαλο τρόπο ενός αδιαμφισβήτητου βάρους. Πολλά χάθηκαν πριν καν το νέο εφευρεθεί.
Ο ιστορικός χρόνος παρουσιάστηκε και πάλι πυκνός.
Βγαίνοντας από τα ντουλάπια που τον έκλεισαν οι δεκαετίες του '90 και των '00 μέσα στην ψεύτικη ευδαιμονία τους και τον πλαστικό ναρκισσισμό τους.
Σε κεντρικά σημεία της πολιτικής ζωής είχες την αίσθηση της ιστορικής κίνησης.
Την αίσθηση αυτή που σου υπαγορεύει πως κάθε τι είναι πιθανό και ενδεχόμενο.

 

Από την Ιστορία στο Limbo


Τον τελευταίο καιρό η πυκνότητα αυτή έχει αλλάξει.
Από τον πυκνό ιστορικό χρόνο περάσαμε στην πυκνή αναμονή.
Σε μια κατάσταση σχεδόν κυκλική χωρίς (προς το παρόν) εξόδους κινδύνου.
Αναμονή για αξιολογήσεις, εκλογές, νέα μέτρα, ανασχηματισμούς. Με όλα αυτά πολλές φορές να μη λένε τίποτα.
Ενα Limbo μεταφρασμένο σε απογοήτευση, μελαγχολία ή απόγνωση.
Ως μια συνθήκη απουσίας του ιστορικού χρόνου. Ή πιο καλά της κίνησής του όπως τη ζήσαμε τα πρόσφατα χρόνια.
Εδώ όμως δεν είναι κόλαση, δεν είναι θεολογία. Και καμιά αναμονή δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα.
Εδώ οι κύκλοι σκάβονται από την ανθρώπινη ανάσα.
Για να μη μοιάζει η έξοδός μας με την έξοδο του Δάντη από τον Κύκλο αυτό της αναμονήςΑπό τον πράο, στον ταραγμένο αγέρα/ Και φτάνω, όπου δε φέγγει φως κανένα.

(στην Εφημερίδα των Συντακτών)

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

Kαλησπέρα σας ! από ποια μετάφραση είναι οι στίχοι του Δάντη ? (κόλαση , Άσμα ΙV)