Το σώμα που ανεβαίνει

Τι σκεφτόταν ο Mamoudou Gassama, ο 22χρονος νέος από το Μάλι, όταν σκαρφάλωσε τέσσερις ορόφους κάπου στο Παρίσι για να σώσει ένα τετράχρονο παιδί που κρεμόταν από το μπαλκόνι; Ανεβαίνοντας από μπαλκόνι σε μπαλκόνι, ανεβαίνοντας το εξωτερικό τεσσάρων ορόφων μέσα σε 30 δευτερόλεπτα. Με μια κίνηση σχεδόν μηχανική, που δεν διστάζει που δεν σκέφτεται δεύτερη φορά τα βήματά της, μόνο το σώμα να ανεβαίνει σαν να σπρώχθηκε από την ίδια την κατάφαση του νεαρού να σώσει το παιδί. Το μόνο που θα μπορούσε να σκέφτεται εκείνη τη στιγμή είναι ο τρόπος της ίδιας της διαδρομής. Το που θα μπει το πόδι, το που θα στηριχτεί το χέρι για να τραβήξει προς τα πάνω, το πώς θα κάνει πια γρήγορα ώστε να προλάβει την πτώση του παιδιού. «Άρχισα να τρέμω μόνο αφού έσωσα το παιδί».
Το περιστατικό συνέβη την περασμένη εβδομάδα στο Παρίσι και μέχρι και σήμερα κάνει το γύρο του κόσμου. Το συμβάν απαθανατίστηκε από τις κάμερες των περαστικών. Και καμία γραπτή περιγραφή, καμία πρόταση γεμάτη επίθετα δεν θα καταφέρει να συμπυκνώσει το μεγαλείο σε συνδυασμό με την απλότητα των κινήσεων που φέρνουν έναν άνθρωπο 4 ορόφους πάνω από τη γη, ώστε να επιτελέσει το σκοπό του.
Λίγες μέρες μετά, ο πρόεδρος Μακρόν κάλεσε τον Mamoudou Gassama στο προεδρικό μέγαρο, τον αποκάλεσε «εθνικό ήρωα» και με διαδικασίες εξπρές υποσχέθηκε πως θα του δοθεί η γαλλική υπηκοότητα, ενώ θα του προσφερθεί και μια θέση εργασίας στην πυροσβεστική του Παρισιού. Πολλοί μίλησαν για υποκρισία εξαιτίας των πολιτικών απέναντι στους μετανάστες ή λόγω της εμπλοκής της Γαλλίας στα εσωτερικά του Μάλι…
Ο Mamoudou Gassama είχε μόλις λίγους μήνες στο Παρίσι. Όταν έσωσε το παιδί δεν είχε χαρτιά και ζούσε παράνομα. Για να φτάσει εκεί ταξίδεψε από το Μάλι στην Μπουρκίνα Φάσο, στο Νίγηρα, στη Λιβύη, όπου σύμφωνα με τη δική του μαρτυρία τους συμπεριφέρθηκαν σαν σκλάβους.

Το σώμα που ανεβαίνει τους ορόφους αψηφά μια σειρά από νόμους. Τον αρχιτεκτονικό νόμο που ορίζει ορόφους και διαμερίσματα, αυτόν της βαρύτητας που επιβάλει στα σώματα να πέφτουν, το νόμο του φόβου που σε κρατά πάντοτε στη γη, τον κοινωνικό νόμο που σου υπαγορεύει να προσπεράσεις όταν κάτι δεν σε αφορά ή να συμμετέχεις ως απλός θεατής. Και κυρίως το νόμο που δεν αντιλαμβάνεται τη βοήθεια χωρίς κέρδος, την ανιδιοτέλεια και την αυτοθυσία.
Πού ασκήθηκε αυτό το σώμα; Τι το έφερε σε μια τέτοια κατάσταση; Ποια διαδρομή το έχτισε, ώστε να κάνει πράξη την υπέρβαση; Να πράξει με έναν τρόπο που μοιάζει τόσο απλός στην εικόνα, αλλά ταυτόχρονα ακατανόητος στην αποκωδικοποίηση του από όλους εμάς τους θεατές; Η απόσταση κατοικεί ακόμα μέσα του, ο εφιάλτης της θάλασσας που θα τον πνίξει αφού φύγει από τη Λιβύη. Η επιβίωση, πάνω απ όλα η επιβίωση όταν ο άνθρωπος φτάνει στο βαθμό μηδέν και ταξιδεύει από τη μια χώρα στην άλλη περνάει τα σύνορα και απειλείται μονίμως, απειλείται από τόσους εξωτερικούς εχθρούς, συνθήκες και ανθρώπους, θεσμούς και μίσος. Και όμως όλα αυτά δεν διδάσκουν αδιαφορία, αλλά συμπόνια, σαν ο πραγματικός άνθρωπος να επιβιώνει μέσα στο θύμα των πολιτικών και των περιστάσεων. Ο άνθρωπος μέσα στον άνθρωπο πολιορκημένος από την ίδια την πραγματικότητα.

«Συμπαθώ τα παιδιά και απλώς δεν ήθελα να δω το παιδί να παθαίνει κάτι μπροστά μου». Πάνω σε τόσο απλές παραδοχές πρέπει να χτίζονται οι κοινωνίες και οι άνθρωποι.
Μέσα από το σώμα του Mamoudou Gassama, οι μετανάστες χωρίς χαρτιά αποκτούν πρόσωπο. Σε μια κοινωνία μπερδεμένη και διχασμένη, που δεν μπορεί να αποκωδικοποιήσει τη συγκυρία τους ενόχους και τους φόβους της. Την ώρα που ο Mamoudou Gassama ανέβαινε τους ορόφους, ακόμα και αν δεν μπορούσε να το σκεφτεί εκείνη τη στιγμή, έστηνε ένα μνημείο ανθρωπιάς πάνω απ όλους τους φιλήσυχους ανθρώπους, ένα μνημείο που όσο διαρκεί –έστω- ο ενθουσιασμός για το κατόρθωμά του, θα υπενθυμίζει το χρέος της δύσης απέναντι στους μετανάστες.

(στην εφημερίδα Εποχή)